Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1968, Blaðsíða 17

BlaS úr Njálu í svonefndri Reykjabók, gömlu og góðu skinnhandriti.
Þá segir jarl: „Er hún hér?“
„Hér er hún,“ segir konungur.
Þá mælti Fkiiiur jarl orðskrök
það, er síðan er uppi haft, hversu
treiður hann var, er hann fékk eigi
stillt orðum sínum: „Eigi er nú
undarlegt, að þú hefur vel bitizt,
er merin hefur fylgt þér.“
Hvort finna menn nú skyldleika
nokkurn með Skarphéðni og Finni
í þessum orðaskiptum?
Nú eru menn farnir að halda
því fram, að unnt sé að ákveða
höfunda eftir því, hve oft þeir
nota sama orðið, ef eitthvað er til,
sem með vissu verður eignað
þeim, til dæmis Pétur Halberg
hinn sænski. Ég sé ekki, að þetta
sé nokkurt öruggt höfundarmark.
Það er hitt, hvernig orðum er rað-
að í setningar, sem gerir stílinn,
og sérstaklega, þá er setning er
fágæt að eimhverju og sérkennileg.
Ég get bent á eina setningu, sem
örugglega kemur aðeins fyrir í
þrem stöðum í öllum fornbók-
menntum okkar. Það er þetta:
„Glotti við tönn.“ Snorri goði sagði
það um Skarphéðin í Njálu, í
Heimskringlu Erlingur á Sóla við
Ásbjörn frænda sinn, og í Gylfa-
ginningu segir Snorri, að Loki
glottí við tönn, er hann sá Ása-
Þór. Á tveim stöðunum má með
vissu eigna Snorra orðin, en þriðji
staðurinn er í Njálu. Þá er orðið
Brennu-Njáll til á aðeins einum
stað í Njálu og sömuleiðis í Snorra-
Eddu.
Hverjar fleiri líkur eru svo hægt
að færa fyrir því, að Snorri hafi
skrifað íslendingasögur? Odda-
verjaannáll, talinn ritaður á síðari
hluta 16. aldar ,en þar notaður
gamail annáll, sem nær til 1313,
segir meðal anmars:
„Hann (þ.e. Snorri) samsetti
Eddu og margar aðrar fræðibæk-
ur, íslenzkar sögur.“
Dr. Sigurður Nordal telur í for-
móla að Egils sögu, að þetta, „ís-
Jenzkar sögur“, sé einsætt að skilja
sem íslendingasögur.
Þá ætla ég að lokum að bæta
við tveim ættartölum úr Njálu:
„Þorgrimur hét faðir Snorra
goða og var sónur Þorsteins þorska
þíts, Þórólfssonar Mostrarskeggs,
Örnólfssonar fiskreka. En Ari
hinn fróði segir hann vera son
Þorgils reyðarsíðu.“ -
Hér er verið að, leiðrétta hjá
Ara fróða ættartölu. Það eru Sturl
ungar, .seni eru að leiðrétta sína
eigin ættartölu, enda sé ég ekki,
að nokkur maður á 13. öld hefði
vogað að rengja Ara fróða, nema
þá Snorri og Sturla Þórðarson.
Um Guðmund rika segir, að frá
honum er komið allt mesta stór-
menni á landinu, Oddaverjar og
Sturlungar og Hvammverja. Neð-
anmáls í Njálu, útgáfu Fornrita-
félagsins, er sagt:
„Hvammverjar munu vera syn-
ir Þorsteins Jónssonar í Hvammi
í Vatnsdal.“
Þetta er tóm vitleysa. Hvamm-
verjar í Vatnsdal hafa aldrei ver-
ið til, eða ætt svo kennd, enda
væri þeirra getið í Sturlungu, ef
til hefðu verið. Það er þrisvar get-
ið um Hvammverja í Sturlungu
og alltaf eru það Hvammverjar
í Dölum vestur, Sturla og Sveinn
sonur hans. Hvammverjar og Sturl
ungar eru því sama ættin, niðjar
Hvamms-Sturlu, Sveinn og Sturlu-
synir meira að segja hálfbræður.
Hefði nú nokkrum lifandi mann'i
á Sturlungaöld dottið i hug að
fara að greina þetta í tvær ættir,
nema Sturlungum sjálfum?
Á blaðsíðu 69—70 í Brennu-
Njálssögu, fornritaútgáfunni,
stendur þessi setning, og kemur
vægast sagt eins og skollinn úr
sauðarleggnum:
„Frá Valgarði gráa er kominn
Kolbeinn ungi.“
En hann var tengdasonur
Snor i Sturlusonar, og þarna er
rétt íýst glettni Snorra að geta
þess, að hann er kominn af Val-
garði. Það mátti svo sem búast við
öllu af þessum manni eftir ætt-
erninu að dæma.
Hér skal nú staðar numið, þó
að margt fleira mætti til tína, sem
bendir í sömu.átt. Ég hef varazt
að taka nokkuð annað en stað-
reyndir. Auðvitað er hvert atriði
fyrir sig aðeins líkur, en þegar
svo margar líkur hníga allar að
einum ósi, þá mætti vægast sagt
telja það hlálega tilviljun, ef þær
væru markleysa ein.
Ég skora nú á sagnfræðingana
að leiðrétta, þar sem þeir vita bet-
ur, og koma þá með eitthvað senni
legra í staðinn.
I ,
f. jpttf
S>«- r«rs'« tk
i í * ð jír v rw
}r j>rf
'or \ n »
. H.vf A -t, mt.ni ,t, m*
li* Ajptt1* n j: ,•< U <t < < r jtui
trmme
:i ULu.*«zI* uii Í*baÍ
Þefía er hluti af skinnblaði úr Egils sögu, og er senniiegt, aS þaS sé
jafnvel frá miBblki þrettándu aldar.
TÍMINNr- SUNNUDAGSBLAÐ
833