Tíminn Sunnudagsblað - 26.01.1969, Blaðsíða 11

boriginni Kapúa. Hann var karl-
menni að burðum og hugrakkur í
bezta lagi, en hafði engan áhuga á
að skemmta blóðþyrstum Rómverj
um á sviði hiringleikahússins.
Hann vildi aðeins losna úr þessu
varðhaldi og komiast aftur heim
til Þrakíu.
Þrátt fyrir stranga gæzlu harð-
snúinna varðmanna heppnaðist
Spartakusi árið 73 f. Kr. að strjúka
úr skylmingas'kólanum ásamt 78
félögum sínum, sem sumir voru
Þrakiumenn eins og hann, en aðr-
ir Gallar. Með ránum og gripdeild-
um urðu þeir sér úti um vopn og
aðrar nauðsynjar. Síðan flýðu þeir
upp í eldfjallið Vesúvíus og bjugg
ust þar til varnar.
Það sýndi sig brátt að Spartakus
var vel til foringja fallinn. Hann
var djarfur og áræðinn og átti til
að bera skipulagsgáfu í ríkum
mæli. Flokkur hans óx líka hröð-
um skrefum, þvi að ánauðugir
menn hvaðanæva að fylktu sór
undir meriki hans. Gizkað er á að
fjöldi þessara uppreisnarþræla
hafi komizt yfir 70000 þegar flest
var. Erfitt var að sjá öllum þess-
um skara fyrir vopnum og vist-
um, en Spartakus réð fram úr
hverjum vanda. Hann skipulagði
ránsferðir í allar áttir og tókst að
draga næga björg í bú. Vitaskuld
var þetta erfitt, en ef til vill var þó
mestur vandinn að halda liðinu
saman, því að flokkurinn var ó
stýrilátuir og ærið sundurleitur.
Spartakus var óþreytandi við að
þjálfa lið sitt. Flestir fengu æfingu
sem fótgönguliðar, en svo var
þrælaher þessi fullkominn með
tímanum að meira að segja var þar
flokkur þjálfaðs riddaraliðs.
Ráðamenn í Róm tóku fréttum
um þrælauppreisn þessa fyrst í
stað með kæruleysi. Þeir voru van-
ir slíkum tíðindum, því að þræl-
arnir voru alltaf annað stagið að
efna til uppþota. Venjulega reynd
ist nóg að senda lítinn herflokk
gegn þeim til að berja niður all-
an mótþróa með skjótum hætti.
En áhygigjur valdamanna uxu
brátt, því að rómverskir hermenn
biðu hvem ósigurinn á fætur öðr-
um fyrir þrælaliðinu, sem bæði
reyndist vel búið að vopnum og
stjórnað af mikilli herkænsku. í
ársbyrjun 72 var útlitið mjög í-
Skyggilegt, því að þá hafði þræla-
uppreisnin breiðzt út um nær alla
Suður-Ítlíu. Báðir ræðismenn
þessa árs vildu freista þess að
vinna bug á þessari hættu, sem
ógnaði ríkinu. Þeir héldu með heri
sína gegn þrælunum og kom þá
til mikilla bardaga, en ræðismenn-
irnir biðu lægri hlut. Enn hafði
Spartakus sigrað með stjórnsemi
sinni og herkænsku.
En Spartacus gerði sér fyllilega
grein fyrir að vonlaust væri að
halda áfram baráttunni gegn þjóð-
félaginu til lengdar. Það sem alltaf
hafði fyrir honum vakað, var að
berjast til frelsis og komast með
félögum sínum burt frá Ítalíu og
heim. Honurn hafði líka næstum
heppnazt þetta, því að hann brauzt
með lið sitt burt frá Suður-ítaMu
og norður eftir landi. Við borgina
Mútína nyrzt á ítalíu vann hann
sigur á her landstjórnarinnar og
leiðin heim virtist auðveld úr því.
En þá gerðist það, að samiheldni
og hlýðni manna hans brást á ör-
lagastundu. Þeir neituðu að halda
lengra norður og heimtuðu að
snúa við og taka upp á ný ræn-
ingjalífið á Suður-ítalíu, sem þeim
hafði gefizt svo vel. Þá dreymdi
jafnvel um að hertaka Rómaborg,
því að svo hafði velgengnin stig
ið þeim til höfuðs. Spartakus vildi
ekki snúa baki við félögum sínum
og fylgdist með þeim aftur suður
á bóginn.
í Róm greip um sig hin mesta
skelfing og bjuggust menn jafnvel
við að þrælaherinn ósigrandi
mundi flæða yfir borgina líkt og
holskefla. Öldungaráðið fól í
skyndi auðmanninum Krassusi að
taka við yfirstjórn hersins. Hann
tók þegar til við að endurþjálfa
liðið og beibt mikilli harðneskju
til að æfa menn sína til dugnað-
ar og breysti. Ekki lagði hann til
attögu lengi vel, heldur veitti upp-
reisniarþrælunum eftirför og eyudi
smáflokkum þeirra, sem á vegi
hans urðu. Þrælarnir reyndu láka
í lengstu lög að komast hjá orr-
ustu og hörfuðu undan lengra suð
ur á bóginn fyrir mönnum Krass-
usar, er sóttu fast eftir. Brátt fór
að komast mikið los á agann í
þrælahernum og smáhópar neit-
uðu að láta að stjórn og dreifðu
sér í ránsferðir um nágrennið. Eft-
ir þessu hafði hinn varkár.i Krass-
us beðið. Nú herti hann sókoina
og umkringdi þrælana, svo að
hvergi var undankomu auðið. Árið
71 f. Kr. kom loks til úrslitaonr-
ustu, þegar Spartakus vildi freista
þess að rjúfa hring umsáturshers-
ins. Fyrir bardagann er sagt að
hann hafi látið drepa hest sinn og
með því viljað sýna mönnum sín
um að hann hefði ekki í hyggju
að flýja. Orrustan var æðisgengin
og engin grið gefin. Spartakus
sýndi af sér frábæra hreysti og
hvað eftir annað varpaði hann sér
inn í þröngina, þar sem harðast
var barizt. Hann reyndi að höggva
sér leið fram til rómverska hers-
höfðingjans Krassusar, en heppn-
aðist það ekki. Margir hlutu sár og .
bana af höggum hans áður en yfir
lyki. Það var sótt að honum úr öll
um áttum og um síðir tók hanu
að mæðast af þreytu og sárum.
Loks megnaði hann ekki að standa
lengur og féll á kné, en hélt samt
áfram að berjast. Að endingu Lenti
á honum kastspjót, gekk það á
hol og varð hans bani. Eftir að
foringinn var fallinn, reyndist
Rómverjum auðvelt að sigra þræla
herinn. Sagt er að nær 60000 þræl-
ar hafi fallið í orrustunni. 6000
voru handteknir og eftir orrust-
una voru þeir allir krossfestir með
fram veginum frá Kapúa til Róm-
Framhald á 69. sí$u.
Grafhýsí við Via Appia, helgað f’engdadótta* (írassusar.
1 I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ
59