Tíminn Sunnudagsblað - 13.04.1969, Blaðsíða 4

Stúdentar hafa búizt um á gangstíg. Algeng er sú mótmætaaSferS,
aS ungt fólk liggur dögum saman á gangstéttum, jafnvel f svelti.
Hvað hefur gerzt? Hvers vegna
er sífelld ókyrrð með flokka-
drætti og upphlaupum meðal ungs
fólks í fjölda landa? Hvers vegna
allar þessar varðstöður, þrásetur
og hópgöngur — hvers vegna
deilur og uppþot í skólum, liðs-
samdráttur og bardagar á stræt-
um úti? í Bandaríkjunum, ftalíu,
Svíþjóð og miklu víðar hafa stúd-
entar tekið skóla og fleiri stofn-
anir á sitt vald, í Danmörku hafa
þeir meðal annars fett fingur út
í það, að kerling skyldi vera að
leika sér að gefa frægum mönnum
milljón, svo að hún yrði sjálf fræg.
í Japan eru stúdentasveitir búnar
nálega sem herlið með hjálma og
skildi og vopn. Frakkland ramb-
aði nokkra daga á barmi bylting-
ar. Hvers vegna hefur þetta eig-
inlega gerzt?
F élagsfiræöingair hiafa kanmiað
mokk'uð orsakir þess, hve æsíkiulýð-
ur laudiainna gerist nú gagmrýninn
og umsvitfamikii. Spá þeirra uni
framtíðina er á þá iund, að það,
sem þegar hefur gerzt, sé einunigis
upphaf milklu viðtaekiairi æskuTýðs-
byltimgar, er nólega sé óhjákvæmi-
leg. Og það er ekki tiiviljun, að
þetta ber að nú. Þjóðfétlögin haifa
6jálí búið svo í pottinn, að upp úr
honuim hlýtur að sjóða.
Urn það, er hér fer á eftir, er
stuðzt við áiit félagsfræðiniga á
Norðurlöndum, eintoum þó
Jóatoimis ísraels, sem er félags-
firæðiprófessor í Danmörku og hef-
ur mjög sferifað um menningar-
mái og þjóðfélagsmál í Svíþjóð.
★
Rætuir þess, sem nú er að ger-
ast, standa djúpt og greinast mjög.
Á yfirborðinu biasir það við, að
uniga fólkið er aldursflokkur, sem
í mörgu hefur tileintoað sér nýjar
lífsvenjur, nýtt mat á þjóðféJiaginu
og fyrirbærum þess, sjáifstæðan
lifissitfflL. Að því hliaut að reka. 'Till
skamms tíma byrjaði þorri unigl-
iniga að vinna fyrir brauði sinu við
fjórtán ána aldur. Þegar bemsto-
unni lauk, gengu þeir beint inn i
veröld fulorðna fólksins, dreifð-
ust meðal þess, áttu við svipaðar
áhyggjur að stríða og það og
sömdu sig fljótt að siðum þess og
hugsumiartiætti.
Nú hefur nýtt skólakerfi ger-
breytt þessu. Unigiiinigarnir eru frá
því smemma á bermsfcuárum setit-
ir í sérstatoar kvíar, og þeir halda
síðan hópinn, færast þar tii, hver
alduiraPlokkur út af fyrir sng að
kafflia, með tiltölulega litlu sam-
bilemdi við þá, sem eldri em. Fleiri
og fleiri stunda lamgt nám, og
fænri og fænri eiga venutega hlut-
deiid í atvinniulífinu við hiið þeirra,
er þar hafa borið hitamm og þung-
ann alla sína daga.
Þó er þetta unga fóllk háð
ara framleiðslunmi, sem alit ber
uppi, en nokk'ur æskulýður hefur
áður verið. Aldrei hafa jafnmiklilr
penimgar gengið til ungs fóltos, og
þessu fylgir, að það er orðið eimn
sá hópur í þjóðfélapjnu, sem gróða
vænlegast er að eiga Skipti við.
Viðskiptah áka rlarnir hafa séð sér
leiik á borði, og gernin'gahiríð aug-
lýsimganna er ekki beint jafnkapp-
samlega að neimum sem uniga fólk-
imu. Eigendur skemmtistaða o-g
tizikubúða, útgerðarmenm hvers
konar tízikubragða, hvort sem er
í klæðaiburði, meyzluvenjum, tón-
listartillburðum eða öðrum tiltekt-
um, egna boga sáma í ölium áttum,
eru als staðar úti með net sín og
valði. Þvi eru engin tatomörk sett,
hvað þeir geta huigsað upp til þess
að safna peninigum unga fólksins
í hfit sána, og fjölmiðlumarfæki,
blöe, sjón-varp og hljóðvarp, leggj-
ast sjálfnátt eða ósjálfrátt á sveif
m>eð þeim, sem um bnáðina sitja.
Kapphilaupið um eitthvað, sem er
nýstárlegt eða fáránlegt eða æs-
amdi, knýr f j ölm iðlunart ækin á
þesisiar götur, en hitt, sem er nyt
samt, miennitandd og göfgandi, sit-
ur á hakanum eða verður alveg
utan gairðs. S'á, sem mest og sáir-
292
T í M 1 N N — vSIJNNUDAGSBLAÐ