Tíminn Sunnudagsblað - 13.04.1969, Blaðsíða 14

svo fór ég til Daomertcur. H'anm
vil'di það, Hal'dór, og ég var fús
fil þess. Svo átti ég að verða k'einra
ari, þegar ég kserni hieim aítuir.
Hanm var að hugsa fynir framtíð-
imni og bomia sér upp sbarfsLiði.
— Varstu leragi ©rliendis?
— Tvo vetar og edtt sumiar.
Fyrat var ég einra vetu/ í landbún-
aðarsikólianum í Daluim á Fjóni, og
naesta vetur var ég í lýðháskólara-
urn í Ryslinge — það er Iba á
Fjónii. Þar lagði ég aðaillega stund
á leibfimi, því að ég ætlaði að tatoa
að mér iei'kfimiikeininis'luinia. Ég tal-
aði orðið fjónsku eins og ég væri
fæddur á Fjómi. Eftir að ég kom
heim bar fundum okkar Árna
Möllers samara — hanra va * prest-
ur og rithöfundur og skólastjóri
og sbrifaði doktorsriitgerð um
Paissíusál'miana — já og formaður
Danisfkí'stemz'ka félagsins. Hanra
dvaldiist smátima á Hvararaieyri, en
það var miikið að gera þá, og ég
hiafði aldrei tíma til þess að tala
við hanra, utan einu simni. Harain
kom til mín og spurði mig ein-
hvers, og ég svaraði því, sem um
var spurf. „Ná“, sagði hanra, „der
hiar vi en landsmiand, en Fyner“
— Hvað gerðiir þú sumarið, sem
þú varst í Danmörku?
— Ég var lærlimigur á bóndabæ.
í Danimörku Jrðu allir strákar að
vera læriingar hjá bændum, áður
era þek gátu orðið hlutgeragir
vinnum'einm, og ég vildi kynnas't
verklaginu hjá Dönum. Þeir höfðu
bara lærl'inga, þessir stórbændur
— þeir, sem höfðu meira era huradr
að tunraur liands, máttu bafa þá.
Karliiinra, sem ég var hjá, vatr lamd-
Skólasfjórar á Eiðum, er Einar Jónsson
Kristjánsson.
væsanSkomimiissar, sem kiallLað vair,
og hafðii umsjón naeð herragörð-
um og öliu mögulegu. Ég haifðli
oft igaman að honum. Ég eiimn stóð
upp í hárinu á honuim, en hina
strákiana harði hiann, þegar honuim
bauð svo við að horfa. Hann hafði
séð mig glma við þá, og þe'hr
kunrau náttúilega ekki brögðin og
endasteyptust, og af þessu hafði
hann þann beyg af mér, að hanin
baiðli mig aldrei. Ég slbammaði
hann einu sinni fyrir orf, sem hanra
iét miig nota.
— Það hefur veirið eira aif þess-
um stuttu krækjum?
— Já, bölvaður óþvanri, skaf't-
laus, gakk ekkant upp á handlegg-
inra, því að hleinrainn var enginra.
Þegar óg var bominra hekn, smíð
aði ég foriátaorf, sem ég sendi
honum mieð ljá og hólkum. Til
baka fókk ég ákaftega falil'egt og
elskuiliegt bréf frá honum. Því að
það voru góðar taugar í homum, þó
að hann væri herralegur. Anraars
verð ég að segj'a það, að mér Ik-
alðii vel við Dani, Ijóm'andii vel. Þeiir
eru eltskulegt fóTk.
— Svo hefur þú tekið til starfa
á Hvanneyri, þegar þú komst
heim?
— Ég byrjaöi þar við bygging-
una vorið 1910. Þá var verið að
reisa skóiahúsið. Svo var ég bú-
stjóri og benndi smiðar og ledlk-
fimi í skólanum á veturna og búra-
aðiarstörf vor og haust. Og öli
amboð handa búinu — þau smíð-
aði ég líka, emda sagði Haldór við
miig, þegar ég var farinn frá hom-
um: „Ég hef nú aldrei haft smið
á Hvaraneyri síðan þú fórst, Eimar
var þar: Jónas Eiríksson og Benedikt
mifain“. Það urðu þrettán ár, sam
ég var þar eftiir heimlkomuraia —
frarn ti!l 1923.
— Hiaiildór var meiikur maðrnr?
— Merkur! Það hefði ég niú
haldlið. Það var miargt, sem prýddii
þann manra. Hann var bæði málkiið
glæsámienini og mikiILl höðifingi og
þrekið og mamndómiurimn etfitir því
— einll'ægur miaður.og falslau's, era
gat sagt medmdmgu siíma noklkuð
harbaiiega. Skapgerðiin var þaninig,
að hanra gat rotoið upp alveg ofea-
reiður, en eftir stutta sturad gat
engimm fundið, að honum befði
runimið í skap Haran er eimhver
svipmiasti maður, sem stýrt befur
skóla hér á iaradi eða hafit forystu
í búniaðarm'álu'm. Það fiurðar mig
mest, hve sialdam hanra heyrist
niefndur, þegar taiað er um fram-
vindu búskapar á íslandi. Það er
eimhver blláþráður á sagnfiræðiinini
þar. Og glæsim'eninskan — það má
hafia til marks uim haraa, að í bún-
aðarskóianum í Höfn köluðu þeiir
hann „dera smuk'ke Isiændeir“. Þau
báru af öðrum, hvar sem þau sá-
ust, Hvainneyrarhjóniim, hann og
Svava, dóttir Þórhals biskups —
húra ekki síður gulifa'llieg. Era húra
var nú ek'ki bara faieg, húra var
meira: Hún var stórgáfuð og há
memntað kona, og á Hvanneyri
kenradi hún frönsku og erasku —
þeim, sem það vildu iæra. Svo var
hún driffjöður í ungmennafólags
hreyfinigiunni iraman af ævi. En
miranissitæðust er hún þó vegina
hjáJpfýsiranar við þá, sem þörfra
uðust góðvidar og fyrirgreiðslu.
Já, þau voru glæsihjón, Það var
sagt, að í konumgsfagmaðiraum suim
arið 1921 hefðu þau skorið sig úr,
iíkt og Hamraes Hafsteim og hiaims
konia 1907, svo fialleg voru þau
bæði.
Það er minra dómur og eikki
út í bláinra, að hann var alveg sór-
stakur maður, hanra Halldór. Ég
bef kynnzt fóiki svo hundruðum
skipti'r, en engan fyrirfundið, sem
jafinast á við hann. Einn liktist
honum þó nukið í sumu. Það var
Haraldur Böðvarsson, útgerðair-
mtaður á Akramesi.
— Svo Halldór hefur verið
veizlumaður ííiba?
— Mifci'll gesbgjafi. Og sómdi
sér alis staðar Það voru l'íka svodd
an óskaplegir höfðingjar, sem oft
komu frá útlöndum Þá var nú
betra að bunna að taka á móti
imanmi. Halldór varð ekki skota-
skuld úr því. Né þedim hjónum.
107
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ