Tíminn Sunnudagsblað - 13.04.1969, Blaðsíða 11

rofbakka. Búðatorfia er súðurod'di
nessins, og þair voru búðir manna
og uppsátiuir. í minni tíð þar sá-
ust enn niofcJorair búðanrústir, sem
flestar munu nú afmíáðar, mest af
landbroti. Fullyirt var, að þarna
hafi átt skip sín Dalamenn, Norð-
lendingar og ef til vill Borgfirð-
imgar, þótt óvissara væri tallið. Sú
takmarkaða vitneskja, sem ég fékk
um þetta efni, verður ekki rakin
hér. Til þess er hún þó of mikill.
Eftir þennan langa inngang
hverf ég að því efni, sem átti að
vera aðalefni þessa þáttar: Hvern-
ig þessir tveir i sjálfu sér ólíku
þættir gátu á stundum blandazt
saman. Hér er einkum átt við norð-
lenzka vermenn, sem sóttu sjó til
Farafl'óa oig útvera þar fyrir sunn
an, en þeirra hefur að litlu e'ða
engu verið getið til þessa. Sjó
sóttu einnig að Faxaflóa og á Suð-
nrnes menn úr austursýslum, eink
um eftir að útgerð dróst mikið
saman í verstöðvum í Árnessýslu,
svo sem Eyrarbakka, ÞorTákshöfn
og Selvogi. En þessara vermanma
urðu Hafnfirðingar lítið varir, þar
eð flestir gengu eystri leiðina, út
Ölfus og Selvog. Hins vegar urðu
allir vermenn úr vestur- og norð-
ursýslum, er suður gengu, áð
leggja leið sína um byggð Hafnar-
fjatiðar. Ávallt mur.rn þessir menm
h?,ea gengið saman fáir eða marg
ir, og voru á stumdum allt að tutt-
ueu í hóp, einkum þeir, sem langt
að voru komnir. Þeir menn
mættu þessum hópum á förnum
vogi eða sáu þá fara uim götur
Hafmarfjarðar, máttj oft þekkja
Norðlendinga á pví, að þeir báru
föggur sínar nokkuð á annan veg
heldmr en til dænrs austanmenn.
Norðlendingar báru bagga sína á
báðum öxlum, báru hina svo-
nefndu helsingjabagga. Vera
kann, að Dalamenn og Borgfirð-
ingar bafi einnig eitthvað gert að
þessu.
Þar eð þessir baggar eða pokar
vermanma munu fyrir alllöngu
með öllu úr notkun fallnir, og
fjöldanum algerlega gleymdir, er
ekki úr vegi að lýsa þeim að
nokkru, ef einhverjum niitíma-
manni væri forvitni á að heyra þá
lýsimgu. í helsimgjabagga voru
valdir stórir og rúmgióðlir poikar úr
þéttum striga, einkum hinir svo-
nefndu tunnusekkir, til dæmis ut-
an af tvö humdruð pumdum af rúg
mjöli. Saumað var vel fyrir op
pokans, en skorinn skurður í
miðju beggja liIiðPa. Þar inn í var
farangur mamna látinn í báða emda,
en mokkru þyngra og meira 1 þann
hluta, sem á baki skýldi vera. Þeg-
ar á stað var lagt, smeygði maður-
inn höfði upp um oplð, en hliðar
þess voru tórrar og lögðu9t á axl-
ir mannsins, svo að bagginn hvíldi
á baki og brjósti. Með þessu kom
þungi baggans jafmt á allan líkama
þess, sem hann bar. Venjulega var
band milli bagganna, brugðið und-
ir handlegg, svo að þeir væru stöð-
ugri. Við þennan burð voru báðir
handleggir og hendur frjálsar, og
var þá stafur í ammarri, em vettl
ingar í hinni, ef ekki þurfti að
hafa þá á höndum. Þeir, sem ekki
báru helsimgjahagga, báru venju-
lega tvo litla poka, bundna sama*
á opum, í bak og fyrir á annarri
öklinni, og virtist þessi burður, og
hlaut reyndar. að koma talsvart ó
jafnar á líkama burðarmamnsins
en helsingjabaggarnir.
Tímaibilið, sem er um að ræða,
er hið sama og.talað var um í hin-
um fyrra þætti, um ferðir kaupa-
fólks af Suðurlandi til Norður-
lands. Sjálfur s á ég ekki þessa
langförulu vermenn gamga í verið
fyrr en á síðasta tug þessarar ald-
ar. Af sögusögn gamals fólks varð
ég þess vísari, að svona hefði þetta
verið svo lemgi sem það rak minni
til. Frá þessu fóTki barst mér nokk-
ur vitneskja um báða þessa flokka
f'ólks, sem leituðu atvinnu til fjar-
lægra sveita og sýslna. Fátt af
þeirri vitneskju get ég rakið nú.
Þetta fyrnist eins og anmað, sem
gamalt verður, og þessi tíð fyrir
löngu undir lok liðin.
Til gamans get ég hér tveggja
atvika, sem sögðu mér miklu eldri
menn, úr verferðum morða.n-
manna. Fyrri sagan var sögð mér
snemma á fyrsta tug aldarinnar af
manni, sem vel þekkti tiT, en var
þó ekki eimn af þátttakemdunm.
Stór hópur vermanna úr Skaga-
fjarðarsýslu kom við á stórbýli í
Húnavatnssýlu og beiddist þe9s að
fá að drekka, hvað sjálfsagt var,
og kom griðkona með sýrudrukk
góðan. Meðan mennirnir drukku,
kemur húsfreyjan út í dyrnar,
mikil kona og glæsileg. Húsfreyja
horfir yfir hópimn, viirðir þessa
urngu, glæs'ilegu miprnn fyrir sór og
spyr svo:
„Hváðain eruð þið, piltar góðir?“
Þeir segjast vera Skagfirðingar.
„Og eruð allir að ganga í verið
til Suðurlamds?“.
Þeir kváðu svo veora.
„Ó, blessaðir, ég viTdi, að ég
ætti ykkur alla“, segir frúin, kveð-
ur þá oig gefck inm.
Þetta fannst vermönnum góð
kveðja, þó í gamni væri sögð.
Hina aðra sögu sagði mér lömgu
seimna gamall maður, sem bjó all-
an sinn búskap í Hafmarfirði, Þor-
lákur Guðmundsson, mjög lengi í
Hamiarskoti og því kenndur við
þann bæ. Þorlákur var vel greind-
ur maður, ágætur sögu- og kvæða-
maðmr. Einn sona Þorláks mun
vera emn á lífi og er trésmiður.
Þorláki sagðist svo frá:
„Me'ðan ég var vinnumaður i
Húnavatnssýslu fór ég í verið á
Suðurlamd, sem þá var vemja á
þeim árum. Einn vetur vorum við
átta saman. í Borgarfirði bar okk-
uir í rökkrinu að einu stórbýli hér-
aðsins og báðumst gistingar, sem
fúslega var veitt. Okkur var vísað
upp á loft í stóra baðstofu, og var
bráðlega komið til okkar með
kafíi og var spurt, hvort við hefð-
um mægam mat og sögðum við það
vera. Þá var sagt, að kaffi skyldi
okkur borið, þegar við hefðum
matazt, og var gert rausnarlega.
Svo leið nokkuð fram á vökuna.
Heldur fannst okkur fljótt að
ganga til rnáða, það var heldur ekki
búið að vísa okfcuir, hvar við skyld-
um sofa. Félagar mínir báðu mig
að raula í rólegheitum nokkrar
stökur, hvað ég gertft dálitla stund.
Litlu seinna kom húsfreyjan í loft-
ið og sagði, að við yrðum að bása
okkur tveir og tveir í rúmum hér
á loftinu, og sáum við, að engin
neyð myndi vera Svo segir hún:
„Okkur heyrðist, að einhver
ykkar væri að kveða. Okkur lamg-
ar til, að sá, seim kvað, skreppi of
an til okkar og rauli nokkrar vís-
ur“.
Segnr þá einn félagamna:
„Þú varst að kveða, Þorlákuir.
Þú verðu'r að fara“.
Og sá ég ekki annað fært og fór
bráðlega ofan.
„Jæja“ ,segir húsfreyja, „varst
það þú, sem kvaðst uppi“.
Sagði ég, að sJíkt befði líti'LJ
kveðskapur verið Hún segir:
„Viltu nú ekki kveða fyrir okk-
uir eina góða rímu" Þú getur sjál'f
ur valið úr ntókrtrai, sem til eru
hér“.
Margar rímur voru bormar til
mín, og valdi ég rímu eina góða
og kvað hana í einni lotu. Svo lagði
Fnamkald á 305. slðu.
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
299