Tíminn Sunnudagsblað - 25.05.1969, Qupperneq 18

Benjamín Sigvaldason:
Kristján Fjallaskáld
Himi 9. apríl 1969 voru rétt 100
ár Mðin frá andOátá Kristjáns Fjalla-
Sfcáld'S, þessa frábæna sniMimigs ís-
lenzkrar ljóðtt.istar. Hanm fæddist
að Krossdal í Ketlduihverfi himm 13.
júmí árið 1842. En hann amdaðist
á Vopnafiirði hinm 9. apríl árið 1869.
— Kristján var vett æbtaður. Faðir
hans, Jón Kristjánsson hreppstjóri,
var náskyidur Jóni aölþimigismammi
á Gautlömdum, Valdimar Ásmumds-
syni og ftteiri stórmennum Þdmg-
eyingia. Þaðan bafði hanm giáfurn-
ar og hinn skjóta þroska. En móðir
hans, Guðný, var dóttir Sveims Guð
mmmdssoniar á Haifllbjamnarstöðum
á Tjörnesi. Em út af Sveimi erm
kominiir fieiri hagyrðimigar en tölu
verði á komið, ern því miður eklk-
ert þjóðskáld nema Kristján Fjaltta
skáttd. En margir hagyrðingar voru
og eru mildir sndilingar, svo sem
Guðmumduir yngri í Nýjabæ, Þór-
arimin Vopni, Karl Kristjánssom
ailþimgismaðuir og Kristján Ólason,
svo að nóMkrdr séu nefmdir.
Á meðam Kristján naut foreldra
sinna leið honum vel í heimaranmi.
Em faðir hans andaðist á bezta
ail'dri, og var það óbærlegt áfaltt
fyrir dinemgimm, sem þá var fimm
ára. Guðný móðir hans var efma-
lítffl og taldi sór betur borgið,með
þvi að ráða til sin fyrdrvimmu, svo
a® húm þyrfti ekki að hætta bú-
skap. Hamin hét Helgi Sigurðssom og
var bróðir Kristjáns tóla, sem mik-
ið er frá sagt í sögu Hunda-Lár-
usar í sagnaþáttum mínum. Voru
þessir bræður fremur illa þokkað-
ir, en etkki tattdir heimSkir. Þeir
þóttu þurngir tffl vinmiu, em him
mestu hörkutól við þá, sem þeir
höfðu yfir að segja. Þess er getið
um Helga, að bamm skipaði vimmu-
mamini símum, eitt sirnn, er þuirrikar
höfðu fengið, að fara snemima á
fætur csesta morgium og fara að
sflá tdl að nota rettqjuma og niáttfaffl-
ið. En sjálfur fór Hettgi elkki á
stjá fymr en komið var laingt firam
á dag. En er ham ieit út og sá
fevað vimeumaðuiniinn bafði slegið
mJikið, þá varð honuan að orðd:
„Guði lof, gobt er að hafa vinnu-
miamin.“
Hett'gi reymdist Kiristjáni fearður
og sbraingur feúsbómdi, svo að Guðmý
sá, að við þebba varð elkkd uraað.
Kom hún því drengnum burt af
heimilimu. Eftir það var harara á
hrakrairaigi, attit þar tffl barara var
átján áTa. Harara dvattdist á fjórum
beiimdilum á þessum áruim og leið
másjafnlega eims og gerist og
gemiguæ með töttsubölrra. Era vitað
er, að bezt ledð honram í Ærlækjar-
setti i Öxarfifði. Gg þar raáði harain
mœituim Mfeamflieguim þrosifca og
varð kariimenraii að buirðum. Um
ævi fearas á þessuim árram er Mtáð
kummuigt aminað en það, að hanm
kymntist Ólafi Gottslkiáilkssymd á
Fjöluim, sem liánaði horaum bæfeur.
Óttafuir var stórgáfaðux ma'ður og
ví'ðttiösdmm. Las Narð'U'riaradiamáttiim,
þýzfeu og emsfeu.
Var það vafaliaust Ólafi að
þalktoa, að Ki’ietjám komst síðar svo
val niiður í þessuim máttuim, að lnanm
lék sér að því að þýða á íslemzku
ljóð eftír stórSkáld þessara þjóða.
Ekki eæ fuillkummuigt, hvenær Kristj
án byrjaði að yiikja, nema hvað vist
er, að banm var síyrkjandi þeigiar
banm var í ÆrlækjariselL
Eftir edras árs vimraumiemmsku á
Meiðavöllum, réðst hiainra viminu-
maður upp á Hólsfjöl, þá átjárn
ára gamial. Og saima árið fluttist
þangað á sama bæ Jóbanina Jó-
hianmesdóttir, sem var fjóruim árum
ettdri, stórgáfuð stúttka og vel hag-
mælt. Tókust með þeiim heitar ást-
ir strax fyrsta sumiairi'ð. Og af hemm
ar háll'fu varaði sú ást lienigi, þó
að húm efitir átta ár giftist Birmá,
bróður Etefáms stórbónda í Möðru-
dial, eradia var húm þá orðim vora-
laras utm, að af hjónabanidd með
Kristjámd gætd orðið. Em Klrdstjám
var víst freflcar laus í rásinmd eiims
og gerist og giemiguir um skáld.
Óliafuæ á Fjöiuim héttt áfram að
'láma Klristjámi bækur, eftdlr að hamm
var loomdmm upp á Hólsfjöflfl. Og
það var hanm serai öfllum öðrum
framar barðist fyrir því, að Kristj-
án færi í slkófla, eraida var harara
þá orðinn þjóðfrægt skálid. Vorið
1863 laigði hamm svo af stað suður
og varð samferða frærada sdraum,
Jórai afllþingismaminii á Gau'tllöradum,
ör hann var að ríða tffl þirags. Fóru
þeir Sprengdsaind suðnr. Er það
álldit miargia, a!ð í þedrri ferð hafi
Kristjára ort vísuraa Yfir kafldara
eyðiisaind, sem eir eim gnjalasta vísa,
sem kveðin hefnr á vwru mátti.
Feirmingarsystir Kriisitján sagði friá
því, svo ég beyrði, að þetta hefði
borið þammig að: Þeir áðu á ein-
hiverjum graishletti, sem þeár fumdu
á Samdinum, tál að hvila bestaina.
Þeir reástu tj'aflld sibt og sraæddu
miestiið. Síðara bauðst Kristjára tifl að
gæta hestamma á meðan alþimgis-
ma®urdmin bluradaði í tjiald!irau. Um
móttina gekk Kristján eitbhvað út á
sandimm umhverfis hagabliettinra og
Mlbaðist um. Þá á hanra að hafa ort
vísuraa. Saga þassfl er mjög trú-
leg, þótt efeki verði húra sönmuð.
Uim sbáldskap oig skólaviist
Kristjánis fliefur svo miikið verið
Skrifað, að óþarfit er að ræða meira
um það hér. Þeigar Kiristjián hafði
sagt sig úr Skóla vorið 1868 eftilr
fimm ára raám, fór hanra raocrður á
Hóttsfjöl, svo sem barara var vara-
ur, otg var þar um sumarið. Um
haustiö fétók harara tittboð frá dönsk
um feaupmianmi, sem vaæ á Vopraa-
fuircö og hót Gústaf íversen. Var
ætfliazt ti að Kristján dveldist í
haras fíraa húsi um veturirara, að-
stoðaði í verzíluraámrad þegar mest
væri að gera og feenmdi börnum
þess á mólii. Kristján tók tffllboð-
inu, ekki sízt vegma þess, að fver-
sera bauðst táll að l'áta harara hafa
breraraivin efbir þörfum. Era Kristj-
ára var þá þegar orðirara víihhraeiigð-
iur oig drakk tallisveit síðasba ár sitt
1 sfeóla. Virðist bamra ekflcfl hafa
sparað gjöf kaupmiamrasirais oig
drukkið sig i bel. Það gerðist sem
fyrr segiiæ 9. apríl árið 1869. Þarraa
lagðist tifl himztu hvíttdiar eitt af
(okkar beztu skáldum.
Saga þessd ar átafeanflegt dæmi
um það, að eðdki fér ávalllt saman
gæf a pg frábærir fliæfdflieikaæ.
450
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ