Tíminn Sunnudagsblað - 20.07.1969, Blaðsíða 4

Tíminn Sunnudagsblað - 20.07.1969, Blaðsíða 4
KRISTJÁN JÓNSSON FRÁ GARÐSSTÖÐUM: Nokkrar athugasemJir am sagna bækur Þorsteins Thorarensens Síðustu árirn hefur þróazt milkiH áfeuigi á ýmsum þáititum úr nútima- söigu ísOlendiniga, eimkanfega þeiim þáittum, sem varða atbuiröima um og eftiiir síðustu aldamót .Ekki fer þó hjá því, að hér er uim tlgátufræði tniMa a)ð ræða, þar sem skirifleigar eöa prenta'öar heimiMir þrýtur. VM þá einatt fara sv>o, að sitt sýn- ist hiverjum um fr.amikomu og fyr- irætlanár forspirakkanna, sem helzt miótuðiu hina söguríku atburði. Ævisaga Hanniesar Hafstein eftir KrMján Albertsson virðist ætla að verða fyrirreninari margra bóka af svipuðu tagi- Og einmitt vegna þess, að ævisaga Bannesar er flekk ótt niokkuð og ektoi gætt óhiiut- drægni í garð andstæðiniga hams, kialllar hún fram mótim'æili. Við það upplliýisast oft máOleifnin og deilur og banáitituaðferðir st'jórnmiáliaigarpa ■þesisia tiimia skýrast. Einn biaðamanna, Þorsteinn Thórarensen ,beifur nú lokið við þrj'ár gríðarstóirar bækiur, að þvd er viirðist á fáednum árum, og mega sfllík aifköst tel'jast nær því með óHfldindum Efnismieðferð Þorstleins er nýistárleg: Máflefnin skýrð og ralkin til rótar með mMum fjölda tilllvitnana úr bréfum, blaðaigrein- um og Alþi’ngistíðindium og sxýrð munntogum viðt'öluim lílka. Tilgát- um er óspart beitt um afstöðu hiinmia ráðanidi mianna til mikils viarðiainidi máflia, sókn þeirra og VÖrn í delumálum dagsims. Fytristia bókin, í fótspor feðranna, fjfafllar að miestu um landshöfð- imigtjaisltljóirnina og þá mienn, er þar komia viið sögu. En í siðari bókun- um niálllgast frásaignáinmair nútím,a- flcyinisfllóðiina. Umd'irfyrirtitiOll bókar- imuur, Gu’laldarárin, er eklki aOO's Ooosttar hieppilegur. Hér var engin igiuODÖM í byrjun aldiarinmar, sem svo er nefnt, þótt ánátuiguTÍnn 1890 tl 1900 væri yfirleitt góðviðrLs- toaifflá og mörgu miðaði þá fram á fflei'ð. Hleppilieigra beifði verið að moía orðið Umbrotaárin um þetltia ára- bil. Þá, upp úr afl'daimótun'um, hóf véiaöflidin fyrst inmreið sína í Tand- ið mieð tfflltoomu mótorvéla í fiski- bátama, er rtækkuðu bráht, og síð- an með lamdbúnaðarvélum, þótt í smiáuim stil væri lemgi. Verður sú saga ekfci rakin hér. Næsta bók Þorsteims, Eldur í æð- íiin, er af svipuðum toga spunnin og Fótsporin Frásögnin er þó ölliu hraiðiarí og spenntari. Heiti bókar- inmar virðist og heppfflegt. Sannar- Olega branii eidur í æðum ísfenzkra Haifnarstúdentia áraitug'iinn 1880— 1890 og sér þess geria mertoi í bók þessari. Bókin hefst á frásögn af valda- töku Hannesar Hafsteims og æsinig- uim hinna ungu Landvarnarmanna gegn honum. Héi finnst mér ýmis- fegt orðum aukið og meira gert úr suimu en vert er. Æsimgar þessar misstu marks, enda voru þær af flasfemgni fram bornar. Síðan kem- ur lamgur kafli, eáiginllega inmskot, uim hinn nafntogaða þjóðmálagarp, Jón Ófllaflsson ritstjóra, latínuskóla- ár hans og fyrstu ritstjórmarár. Þorst'ein.n Oregður hér upp óvænt- um lýsiiingum af Vestúiriieimsdvöl þessa óprúttna, en þó fjöfligáfaða ævintýramianms og margriungnum álhugaefmum hians. Mumu ýmisum finnast þessar frásagnir með ólíto- indum, en þær eru studdar, að því er virðist, s'terkum sönnumairgögn- um. Jón Óiafsson kemur víða við söigu í bókum Þoirsteims, og eirnna irækleigast 1 siðusbu bókinmi, Gró- andi þjóðlíf. Hann er hvarvetna sami gáfaði galHagripurinn, stað- fesltufllaus, en hugimiynd'aríkur ofí- aisit, oig lagði raumar mangt þarflegt tifl máfllanna, þótlt brokkigemigur væri H’im óventjufléga og miang- sfllumignn ævi J'ónis Ófliaflssomar bíður ieffltir sflyngum ævisöguriitana tffl að tonigja samiae lífsferil hiamis. Emg- Inm sfcyflldi þó ætflla sér að gena úr Ihianiuim neins konar þjóðmærimg. Síðam koma fráisalgnir af mang- vMte(guim stj'ónnlmiálHadeluim, bæði á alþingi og utan þess, að ógleymd- uim Skúlamálumum. Er ítarlega skýrt fná þeim í bókum þessum og fllest nænri samini. Hefur nú þegar veirið skrifað sivo mikið um þessi svívirð'leigu málaferli, og ek'ki sízt í himni nýju bók Jóns Guðn'asonar sagnfræðinigs um Skúla Thórodd- sem, að hái skal emgu þair við bætt. Á eitt mál vil ég drepa hér, sem Þorsteimn gerir afflgóð skffl í bók sinind. Það er tildnögin að stofnnn í'sfl.ian'dsbanka og stimpingairnar um stöðuveitiugair þar. Stjónnanamid- 'Stæöinigar þeinna tíma (Vaflltýimgar) missbu úr hömdum sér bankastjóra" stöðunnar, að Því er virðist fyrir handvömm. Eirns og oft vil verða, þegar defflit er um miiikiflsverð mál, hafa báðir aðiiai mikið til síns máis. HSeimia'StjórnarfloMcurinin, þó ein- unigis nokkur hluti bams með Tryggva Gunmansson í fararbroddi, sýndi of miMia þnáfceilknii með því að sponna gegn stofmun íslands- banfca. Landsbamkinn gat ekki ful- rnægt peningaþörf þj'óðarinnar né anniazt seðfeútgáfuréttinm, eins og þá sitóðu sakir. Á hinn bóginn virð- ist það hafa gemgið glæpi næst að kaupa stofnun hinis nýja banfca því verði að ieggja Landsbantoann nið* ur og afhenda seðalútgáfuiréttinn tlvoniamdi bamika um nær aildar- skeiö, eins og ýmisir áköfustu fylg- ismenm nýja bankianis hélidu frtaimi, að gena ætti. Það var því effllaust hið happa- sæfliast verk Maignúsar Stephemsens fflamdislhöfðiingja, er hanin toom þvi fnaim á síðu'stu stundu við meðferð bankamólsins í efri deffld, að Laimds bankimn skiyldi stiarfa framvegils við hllið ísTanidsbamkla. Nault Magin* úis þessa sómlaistrifcs síðuisitu ár sdm oig áflpllámaði með því ýmsar mdis- 'glerðir í stjónnamt'íð sirnni. Á hinn þóginn vair það Bjönn í ísaifoflld, seim bjángaði sltofnun bank- ans með þvi að storifla gömfluim kumminglja símiuim, Kíflldlal, f jámmála- 628 T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.