Tíminn Sunnudagsblað - 20.07.1969, Page 7

án þess a® geira tilraun til þess að
últvetgia því nýjan írarakvæmda-
stjóra. Ég h»gg og, a® Skúla sjálf-
uim helfiði eigi ‘hentað að starfa á-
frarn að lcauprélagamáluim, eftir að
samvúininufélögim Wöfðu st'ofmað tl
ákipulegra heldarsamitaka með
fhllikKxmnu sarmviinmusnilði. TI
þess var hann áreiðanŒega of mik
ilH emisbaklmigshyggjumaður. Enda
komst hamn brátit í andstöðu við
samvimmu f orkiól'fana á alþimgi og
viðar.
Kamipifélag ísfirðimiga hætti störf-
umi aeim tevert annað fyriitæki. Fé-
Laigið hiafði beðið nokkmirt tap á
fiiskSödiu sin.nl uindir lokin. Við
reilkninigsLokin át'ti það þó nokkum
afigamig. Samþyklklti lokafumdiurinm
að gefia 1000 krónur í sj'óð gamaffia
bátaforanianna við ísafj'arðairdjúp.
KaupMllagið laulk því tlveru simmi,
að segja rniætti, með fulluni sóma.
En him eidri kaupfélög norðan
lamidis, Borðeyrarféfagið og Grafair-
ósfélilagið í Skagafirði, duttm úr
sögummd með gjaffldlþroti. Svipaið
miáltti sagja uim Gnánufélagið, þótt
þa® hjaiði nokkuð fraim yfir alda-
mótin á vegum erlends lánardrott-
ins, sem að lokuim mum formlega
bafia hirt reitur þess.
Það leiddi af sjáltfiu sór, að í oddia
hlaut að skerast milli aðallveirzfana
ísaf jarðar og kaupfélagsins, og þar
vair ÁsgeirsverzHmm fyrst og fremst
að miæta, er það gerðist að-
súgsmeira en Árma Jónsson og hams
nóta hiafði grunað. Ámi var að upp-
lagi tortrygginm á ailar breytingar
í þjóðfóllagsmállium og víst elkki síð-
ur á viðskiptasviðinu. TI árekstra
hlaut þvi 30 koma mMi þessara
aðla. Þeir árekstrar hefðu að sjálf-
sögðu orðið raeð öðruim hætti, og
ef til vM vægari, ef maður með
öðru skapfyndi en Árni Jónsson
hefði verið forsvaramaður Ásgeirs-
yarzlumiar, em vartia limiari, þar sem
jafndkaphörðuim möninum var að
mæta seim þeiim Skúla og séra Sig-
uirði í Viguir . Og raunar vir'ðast
árásir Ásgeirsverzíiumiar og annairra
mótstöðumammia féiaigsins á byTjum-
airárum þess, ekki hafa unmið þvi
vemtegt tjón. Vom þó surniar
þeirra býsna maglafegair, svo sem
sanrnar sagam af því, hvað Ásgeirs-
verzlun leyf ði sér að tafea fyrir að
lálta drnaga vömflutmmigaskip tl
kaupfélagsins úr Sumdumiuim inm á
ísafjarðarhöfm. Þær þjöppuðu fé-
Œaigsmönnumi saiman, og þess vair
samm'airOlega þörf meðan félaigið var
að má fótfestu.
Þonsibeinm er beronðlur-, og
má raunar telj'alst ósvfflim.n, eánfeum
í igarð nokfeuirra framáimamma ísa-
fjarðarbæjar Orðið „Gilsbekkinig-
ar,“ sem hamm vi3 hefuir um þá
bræður Árma veirzlumarstjóra, Grím
oig Þorvald prófast oig mág þeinra
Þorvallld héraðslælkmi, vegna þess
að þeir voru aldir upp á prestsetr
inu Glsbafeka, heyrðist aidm hér
um ríóðir, að því er ég bezt veit.
Þair vomu víst ekki taldir ýkj'asam-
rýmdir ,em þeir mumu þó hafa tai-
ið sér skylt að lúta ieiðsögn Þor
vaildis iækmis fyrr á áruim.
Ármd Jónsson vair diufflur í skapi,
immhviarfur, sem Þorsteinn nefmir
isvo, og fámáffi. Hanin hiafði aldrei
fffleðulliæti 1 fraimmi við miemrn. Hiamm
var víðs fjarri öifflu auiglýsimga
skrumi og lót Ásgeirsverzlum næ-r
aldrei auglýsa í blöðumum. Það er
aiuðstoilið, að er Árni hafði tefcið
við forstöðu Ásgeinsverziunar, varð
það hams einasita áhugamái að eflla
fyrirtækið, gera það álhrifamffidð og
voffldugt. Clausemisverzfflun, er L.
Tamig stórkaupmiaður feeypti síðar,
vair fyrst lengi aða'lkeppiniautur Ás-
geimsverzfflumar, em miiffli þeirra virð-
ist hafa verið gott samkomuilag á
yfirborðimu. Eu jaflnan var þó
Tangsverzlum óvimsæfflli em Ásgeirs
verzLun og yíirleitt dýrseldari.
Árni Jómsson var maður efetoi fé-
lagsilega sinnaður og firábitimn þátt-
tötou í alimemmum málum. Hamm
var eiitt kjörtímabil í bæj'arstjóirm
ísafjarðar, em fflosaði sdg brátf Það
am. Hins vegair var hamm etoki af-
skiptalaus um bæjarstjórnarkosm-
imigar, en ég heid, að þær hafi verið
sóttar af miimna kappi árabilið 1880
—1890 en ýrnsir hafa ætlað. Hamrn
var ferngi 1 niðuijöfnmmaimefnd, og
mun bafa verið þar óþairfur —
hiamfflaði á roóti því, að rffiega væri
lagt á stærri verzJanimar, að mér
heyrðist á séra Þorvaldi, bróður
hanis. Árni var auðvitað barn simm
ar tíðar í afistöðu tl verkafóltos og
lágfflauinaimiamma, em sumum starfs-
möninum Ásgeirsverzlunar greiddi
bamm þó, að sögn, hærri laun em
þá tíðfeaðist. Þegair afstöðu verzil-
umarimmíar tiffl verkafólfcs bar á
góma, töldu meðhaffldsmenn henm-
ar hanmi til gldis, að hún hefði
venið í fararbrod-di umi að leggja
sporbrautir um fiSfcverkunarsvæð
im og leyst þanmig verkafól'k frá
þeirrd ámauð að rogast með salt og
kolapofca, fisk og matvöruir á bak-
inu, og var sjálf höfuðborgim lamgt
á eftir í þessu efmi .Harð.cf/íraður
sfeuffldiheimtoinaður galt Árni Jón»'
iSon eklki talizt. Hamm igekk að 'rfsu
eftir skuldum, en sj-allidan leitaði
h'anm til dómsitólammia mieð sfcuída-
feröíur sinar.
Þegar Ásgeiirsverzium var seld
Sameinuðu veirziumuimum fyllgdu
vdst tafflsverðar sfeuffldir, en mifclu
minni ern búast hefði mátt við, eft-
ir jtaifnfangam verzffluniarrekstur. En
adfflar -smásíIcuOldir féMtlffla eimistafel-
iniga strifcaði hann út, segir mér
fcunmiugur miaður, eða eyðífagði þær
verzlunarbæfeur. Þorsteimm verður
að gaeta þess, að Árni Jónsson
var af allt öðrum sífeóla en þeir
fcaupmenm, morðan lands og aust
am, sem þneyttu famigbröigð við
Gránufélagið og s íðar Kaupféfflaig
Þingeyimga. Hiamm hefur vist hugs-
að sér að setjast í prestsembæbti
að guðfræðinámi fflofcmu. En með
fevonfamigi sínm teiddist hamm inm i
fionstjórastarf stórfyrirtækis á
þeiira tíma yísu.
Um Ároa Jómsson váffl ég svo
bæta þessn við: Hann tregðaðist í
iengstu lög að greiða fisk í penirng-
um. En við tiOlkomu baupfiél'agsims
og síðar Wardis hdms brezfea fisfc
feaupmanms, varð e'kfei stætt á því
þrepi. Vimnulaum veifcafólfes feng
ust nær aldrei greidd í peningum
fýiir en Tög voru sett nm það efni,
og þar var_ Sfeúli Thóroddsen í far-
arbroddi. Ég hygg, a® Ásgeirsverzl-
un hafi fengið nofekuð, sem nefna
mættd óorð, af himium srnáu færa
vei'ðiskipum sínum, er nefnd voru
„Árma-pungamir“ manma á meðal.
Voru það helzt utambæjarmenn,
sem fenigust á skútur þessar. Vist-
arverumar voru áfeafdega lélegar
og fæðið mjög bágborið: Brauðmat
ur, syfcur og kaffi vegið hverjum
út af fyrir sig, kjötmatur lítill og
l'ólegur. Þetta hefur þó másfei verið
svo amnars staðar á þassum smá-
skútum. Tangsverzlum hafði lengst
um betri þilsfcipafeost og hákarla-
veiðisfcip. Sömuleiðis Lárus Snorra
son og Árm Sveimssom, hygg 6g.
En rangt er það hjá Þorsteimi, að
Tanigsverzlum hafi stundum átt
jafnm'ifcian saffltfisk tál útfl'utndmigs
og Ásgeirsverzliuin. Fiskfcaup Tamgs
voru jaflnan miklu minmi. Það var
fyrst er Edinborgarverzílmm kom tl
sögunnar 1904, að fisfckaup Ásgeira
verzluinar gengu nokkuð samiam um
sfceið.
Geta má þess, að Ámi Jómssom
var um sumt alfflframsýnm. Hanm
var tl dæmis meðmæltur því að
fsafjarðarbær k?ypti Seljal'and tl
ríMINN — SUNNUDAGSBLAÐ
631