Tíminn Sunnudagsblað - 24.08.1969, Blaðsíða 9

liisit, itill d'æimiiis á ftliórenislkia máliar-
funin Giottó, sem mijög mótaöiisit aif
Bist þeirra. Breiddiiislt lisit Basill-
munfea um Evrópiu. M eru áhrif
Basislllmuintea á rúsisnesfkia list elklki
minmsltur þáttuir í tistslköpun heimis
inls.
Benediktsregla var stofniUð af
heilögu'm Beiniedikit frá Núrsíu eimis
Dg fyrr er getið, og breiddigt Berae-
diktsregla út uim alla Vesitur-Ev-
irópu. Voru munlkar þessarar reigiu
miMir nytseimd'armenn í hvers kon
ar iðju, og var björorð heilags
Benedikts, iðj a og biðja, stramgt
tekið í kiauistrunium. Tatið er, að
uim 37000 BenediktsMaugtur hafi
Verið stofnuð í heiminuim. Hér á
landi voru lengi sibarfandi fjögur
Benediik'tslkllausitur. Klæðnaður
þeirra munba þassarar regilu var
í fyrstu hvítuir bufl eða með öðr-
Uni lituim, síðar jafman svartur.
Beniediktsmiuinkair höfðu mikil á-
hirif á hvers konar menmibun og
List viða uim lönd, og kiennir hjá
þeim sérstatos stils. Fregtoómálun
og haudiðnir stunduðu þeir mitoið.
Skðll þeirra á Kasánóifjali, stofnað-
Uir á 11. öld af Desideríusi, þróaði
mjög Benediktsmuntoalist með á-
hrifuim frá býsanzkri list í helgi-
myndagerð, og blómigaðist hjá
þeiim bæði rómanákur og gotnesk-
ur stM.
Ágústínusairregla var talin stofin-
uð af helögum Ágústiniusi (d. 430)
kirkjuföður, hinum fræga rithöf-
undi, sem dvatdist í Norður-Afríku
og var þar þistoup, sem nú er Tún-
is. Munkar þessarar reigHu voru
kaHaðir kanótoar (kanútoair) og
voru prestvdigð'iir. Ktæðnaður
þeirra var svartur kufl með hvítri
kórkápu. Hefur tiHheyrt þessari
regliu f.iöTdi m'erkismanna fyrr og
síðar.
Á Englandi voru á 12. öld 170
Ágústínusartolaustur, í Skotliandi
25 Maustuir og á írlamdi 223
miunkaklaustur og 33 nunnukl’auist
ur tilllheyramdi Ágústínusarregtu.
Hérlemdis voru sex klaustiur af
þessari regdu. Hliðargrein Ágú'stdn-
usarregliunnar eru einsetuimenin
éða hermítar, sem kenna sig við
hana, og er hún milMu strangari
en hin alimenna reglia. Ágústínusar-
nunnur voru hjúkrunarsystur.
Eeglan hélt skóla í Miausitrum sín-
um og sinnti mitoið fræðsllu. Mar-
teinn Lúther var Ágústínus'ar-
munkur. í Ágúsfcínusarregluna
gengu mörg kliausbur af reglu
Iheilliaigs Patretos og Kóluimba.
Karfchúsíareglla vair muintoaregla,
stofn-uð af hieilllöguim Brúnó árið
1086. Frægasta kfliauStur reglunn-
ar v-a-r í La Ohairibreuse, nær borg-
inni Grenoble á FratoiMandi. Einn-
ig t-iheyrði nunnuiregHa Karthúsí-
uim.
Goðsvin (Gott-svin, Gosi) Skát-
ihioílt’Sbiskup 1436—47 var hollenzk
ur að ætt og hét á sínu móður-
máili „Gozenwijn Comhaer“. Var
hianin prior af Kartlhúsíanaregliu í
Zeeillhiamiktiaust'ri á Holtandi. Goðs-
vin fór síðar til Danmertour og va-r
þar í mitoluim metum, gerðist
slkriftafaðir Eirrks konungs af
Pamimeirn og var einn af þrem
nániuim vinum hans, sem urðu bisk-
uipar í Stoállhotlti.
Cistersíanare-glan var muntoa-
regta stofnuð af heitögum Bjarn-
harði ábóta frá Bjartadat (Oiervatl-
is) á 12. ötid, frægum kirtojumanini
og sáim-askáldi. Var hann frægur
fyrir siðbóit sína inn-an kirkjunnar
og torossferðaá'huga. Frægasta
klaustur þessarar regtiu var í
Cl-uny á Fraktolamdi. Talið er, að
þessi muntoaregla hiafi haft nökkur
áhrif á kirkjumál á íslandi (Björn
biskup Gilsson á Hóluim). Hérlend-
iis voru enigiin tólaust-ur tifheyraindi
retgjlíumni svo vilbað sé. en aftur á
mióti í Noragi vo-ra "listersíana-
kfliauötur. Búnm-gur raglubræðra
vtar hvítuir toyrtlt með svarbri
heittu. Cistersíanar lögðu mi'tola á-
herzl-u á viðhafnarmiklia guðþjón-
uistu og fagurbúnar kirkjur og
höfðu rík áhrif á kirkjutist, til-
einkuðu sér gobn-estoa stítinn og
reistu kirkjur sínar í þeim stffl,
storeybtar höggmyndum og f-re-Sfcó-
málveritoum, eins oig sést dæmd um
í Pomtigny í Fratotolandi, Maul-
brún d Þýzkalandá, Fossanova tta
lu og Veru-elia á Spáini.
Fransislkusiairreigílian var sbafnuð
-aif 'h-eiilöguim Frans frá Assisí á 13.
öld, og nefmidiust Fransistousmunk-
ar grábræðuir af Mæðnaði sínurn.
Voru þeir og nefndiir beblimun'kar
éða bræður.
Dómdníkamiar voru af miunka-
regiu, sem Spiánverjinn Dómdnílkus
die Gusmamm stofnaði. Þeir voru
mefndi svarbmunkar af ktiæðnaði
sínum og einmiig bræður af prédilk-
aralifnaði. Af þeirri reglu var Jón
Haldórsson Skál'hott-sbiskuip
1322—39. Var hamrn úr ktausibri
beirra d Bjöngivin í Noregi. Þessar
Héian og þaðetn
Lög Einars Þorgilssonar.
Einar Þorglsson, útgerðarm-a'ð-
ur í Hafnarfirði, va-r eitt sinn kos-
inm á þing. Beitti hann sér fyrir
því, að lög væru set't um lokunair-
tím-a söLubúða.
Einar rato sjálfur bra-uðsöLubúð í
Hafn-arfiiði, og var það siður, að
verkafólk hains, sem oft var margt,
fékfk brauð í búð hans bil þess að
hafa heim m-eð sér að lokinni
vinn-u á kvöldin.
Einn v-er'kstjóra Einars getok að
jafmaði síðastur frá húsum hams á
kvöldin. Dag þann, er brúðart'okun-
-arákvæðin r.»ýju tóku gildi, lét
hann Ioka m-un fyrr em venjulega
VerkafóLkið var ekk-i við þessu bú-
ið og kom á vemjuLegutm tím-a að
sækja brauðið. En nú brá svo við,
að at'lt var harðlæst.
Nú bar Einar að sjállfah. Furð-
aði hann sig á því, hverju það
sætti, að fólto stóð í hóp fyrir dyr-
um úti og kn-úði aLlharfeatega
h-urðir. Verkstjóri var inni fyrir og
kom út í gættina. Ein-ar spuirði,
hvers vegna fól'kið f-engi ekk.j
bnauðim eins og venjuLega.
„Það er búið að loka“, svaraði
verkstjórinn.
„Hvers vegna er búið að loka?“
spurði Einar byrsbur.
„Þa-ð eru lög“, svara-r h-inn.
„Hver hefúr sett þau Iög?“ spyr
Einar.
„Einar Þargls®cm“, gvaraði ve-rk
stjórú.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
657