Tíminn Sunnudagsblað - 24.08.1969, Blaðsíða 10

Paxspjald frá Breiðabólsfað í Fljótshlíð, skorið f tönn.
Það er tal'rð skorið kring um 1400.
sí'ðast nefndu reglur höfðu báöar
álhrif á lisit samtíroams og byggðu
mýjar kirkjuT, þar sem margt var
gert fyrir sjón og heyrn enn í fyrri
kirkjum. Stærsbu kirkjur á Ítailíu á
13. öM voru nálega al'lar reistar af
þessum reglum. Eiunig voru áhrif-
im mikil á höggmynda og málara
Mist. Munkalist hafði mijkil áhrif á
málaraima frægu, Amgeio, Filippo
Lippi og Bartólómeó og bygginga-
imeistaranin Giocondo.
Kamelítareglam var mumika- og
niunmiuregla, stofnuð af Berthold
krossfara á fjallimu Karmel í Pale-
stínu árið 1156. Voru munkar af
þeirri reglu nefn'dir hvitmunkar
eða bræður af kíæðnaði sínum.
Jón Bloxeitz Hólaiýskup 1435 var
af karineiítaregiu. Hann var ensk-
ur að ætterni.
Kapúsínan sglan, hettumunk-
ar, var grein af Benediiktsreglummi,
stofmuð af Maitteo di Bassi að
Fáikafjaili í Umbríu á ítaMiu árið
1525.
Auk þessiara munka og nunmu
reglna, sem hér eru nefmdar, voru
margar aðrar reglur, til dæmis
Jesúítar (Kristsmunkar), seim Spán
verjinn Ignatíus Loyodia stofnaði,
B arma basmumikar, Celensí uimumk-
ar og Jósepsreigla. Frægust klauist-
ur í Evrópu má teflíja Fuldakliaustr-
ið í Þýzkalandi. Þar hafði að upp-
hafi bækistöð sína Wimfred, post-
uM Þýzkalands, St. GaMenkiaustrið
í Sviiss, Clunýkiliaustrið í Fraklk-
landi, Monite Oasíní og Tossanova-
Maustur á Ítaiíu.
Ábótar voru oftast yfirmnenn
klaustra. Undirmaðuir þeirra var
príor. Eimnig voru til príorakiaust-
ur, og var þá oft biskup yfirmað-
ur þeirra. Atobadísir og príorinmiur
höfðu Miðistæð vöití í nummu-
kfliaustruim. ASIger Mýðni var fcnaf-
izt af bræðruim og systrum oig
benidir táll þess orðtækið: „Eims og
ábótinn kveður, dansa munkam-
ir“. Þá var krafizt fátæktar og ein-
’Míis af syisbrum og bræðruan
ktoustra, otg var sú regla þó oft
brotin eins og sésf dæmá um í ís
Ilenzkiu kfllansitriuinum.
í kfliaustrum voru svonefndir
unigbræðnr og systur, sem biðu
upptöku í samfélliag bræðra og
systra. Var reynslutíminn venju-
lega þrjú ár og heitust rnargir úr
lestinni á því slkeiði Þeigar í hóp
hinna vígðu ruunka og nunna var
komið, varð ekki aftur snúið. Mik-
illl tími bræðra og systra fór í
bænabald og mesisugerð. Messur
eða tíðir voru nrargar á sólarhring
('óttusöngur, dagmáliatíðir, nóntíð-
ir, aftansönigur) og urðu að sjálf
sögðu ailir að koma til miessu-
sönigs. Þá skiptu bræður og systur
með sér störfum innan Maustr-
anna og var í mörgu að snúast. Tiíl
dæmis var einn bróðirinn brvti,
anmiar gestamiaður, þriðji skrúð-
vörður, fjórði Skólameistari.
í Miaustruim voru og leiikbræð-
ur og systur, sem bundust sérstöik-
uim heituim innan klaustursins. en
ekki klausburslheitinu. í tolaustrum
var fjöfltti próventufól'ks, sem lagði
með sér fé og eignir til Maustr-
anna, og einnág starfsfólk ýmis
bonar. Þögn og einvera var mjög
ástunduð, samifiara guðsleit oig
inniri könmun.
Hér nœst verður snúið sér að
byggingu Maustna. Klausturbygig-
ingar á miiðöldum voru í ferhyrn-
ing uimlhverfis innri húsagarð. í
þessum byggingum voru málstofa
eða réttarsalur (oratorio, baslíka),
kirkja, vöruóbemmnr (búr og
sfcemimur) þunk'ofnhús (til að
þurrtoa kom), mydlur, skrúð'hús
(isacristiuim) eða hiliðarhús, ábóta-
hús (ábótastofa), stórhús (mikla-
hús), refectorium, el'dhús, gistihús
(gestaskáfli), descriptorium (rit-
stofa) og bðkasafn, eironLg var
fjöldi smákfliefa.
í sj'áflifu Maustrirou, sem ætlað
var munkuim, var refeotorium og
diomiitorium (svefnsikáli munka)
og aðrar vistaverur, notuð af muink
um. Við ytra garðpláss vom verk-
stæði (smiðjur), geymislur (skemm-
ur), kornMöður (korngeymisilur),
bruigghús og fleira.
Kirfcjur hafa verið reistar sem
658
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ