Tíminn Sunnudagsblað - 28.09.1969, Page 13

Árni Vilhjálmsson. Ljósmynd: Tíminn-GE.
— Vtami þeir efeki 6fuWkomnir í
byrjun?
— Jú, þeir voru opnir og afar
veikbyggðir. Ég man til dæmis eft
ir 'því, að það var simíðaður bátur
heima, þó efcki handa ofcfcur sjálf-
uim. Sfcipasmiðir fcomu úr Reykja
váfc firiá Bjarna Þorkelssyni, sem
smíðaði alllmikið af fyr®tiu vél'bát
unum. Þeir fcomiu a® vorlagi, og
eftir mánuð eða svo var báturinn
fcominn á fdiot. Þetta var bara kjöl-
ur, stefni, byrðingur, nofckur strj'ál
bönd og tvær þóftur — þá var
feominn bátur. Síðan var sett vél
í hann. Þessi bátur var svo veik
byg'gður, að vélin skók hann all-
an sundur. Hann var efcki í gangi
í þessu ásigkomulagi nema vi'ku.
Faðir mdnn fceypti svo þennan bát,
lét styrkja hann og setja í hann
þilfar. Þannig reyndist hann vel.
— Va-r mifcii fáfræði í sambandi
við vélarnar?
— Já, Messaður vertu. Menn
komu þeim kannski efcki í gang,
þótt ekkert væri að, og algengt að
sjá tvo eða þrjá báta flatrekandi á
firðinum. Einn karlinn setti olíu á
svinghjólið — hélt, að bezt væri
að smyrja það, sem snerist.
— Fengu menn efcfci tilsögn um
meðferð vélanna?
— Fyrstu tisögnina fengu
menn hjá Jóhanni Hanssyni. Hann
hafði unnið hjá Danverfcsmiðjun
uim í Danmörku, en þaðan voru
margar vélanna. Hann leiðbeindi
mönnum bæði við a® setja vélarn-
ar niður í bátana og mieðferð
þeirra. Útgerðarmennirnir, sem
eignuðust bátana, sáu fljótlega, að
þeiir urðu að geta náð til manns,
sem gat gert við það, sem aflaga
fór. Þeir m.unu hafa styrkt Jó
hann me@ smáframlagi, mig minn-
ir fimmtíu krónum á bát, til þess
að kaupa áhöld. Hann byggði sér
strax árið eftiir hús og féfck nauð
synlegustu tæki: Rennibefcki, bor-
vélar, hiefil og svo eldsmiðju. Suðu
tækin voru þá enn ókomin. Það
sást strax, að þörf var á silífeu verk-
Stæði, og það víðar en hjá okfcar
á Seyðisfirði .Þetta mnn hafa ver
ið fyrsta verkstæðið á Austurlandi
fyrir utan það, sem var í hvalstöð-
inni á AiSknesi í Mjófirði. Vélarn
a.r voru öðruvísi þá en nú: Stórar
fjóngiengisvélar og Skeltu hressi-
leiga sumar hiverjar. Við strákarn
ir þefektuim bátarna á vélarhiljóðinu.
— Hvenær byrjaðir þú á vélbát-
unuim?
— Ég var gerður að mótorista
sumarið 1909. Ég hafði verið mán
aðairtíma hjá Jóhaimni um vorið, og
kenndi hann mér helztu undir-
stöðuatriðin. Það gekk slysalaust
hjá mér, ég var býsna heppinn. Ég
býst við, að ég hafi ekfci verið alls
ólkur strálkunum, s em nú alast
upp í Mtanum.
— Var margt í heimili hjá yk'k
uir.
— Það var á mili fimmtíu og
sextíu mianns. En að nofekru le\di
voru þetta tvö hieimili — matráðs-
kona niðri við sjóinn, og þar sváfu
sj'ómeninimir. Sunnlenzfcir sjó
mienn toomu á vorin, þegar róðrar
hófust, og fóru að hausti. Svo var
mærgt vinnufólk, því að aililtaf var
nóg að gera við bústoapinn og út-
gerðina. Það var miikið Mf og fjör
í kringum þetta, enda margir ung
lingar. Fiskurinn var altar verkað-
ur, þuirrkaður eða saltaður. Við
hvern bát var venjul'egast einn ful
orðinn karlmaður, tveir beitingar-
direngir og tvær til þrjár stúllkur.
Nú — bátarnir voru fimim, þrír
vélbátar og tveir árabátar, svo að
fólkið var tölnvert margt.
— Var allltaf nóg beitusild?
— Það var nú upp og niður. Oft
var beitulaust, þegai kom fram á
sumar. Þegar véfflbátörnir komu,
þurfti mifcið meiri beilu heldur en
áður. Línan var mikiu lengri. Á
áiraibátunum var eitt bjóð á mann,
— fjögur bjóð á bát, cg það voru
svona átta strengir i bitv'jinu. Á
r I m i n im
SUNNUDACSBLAf)
757