Tíminn Sunnudagsblað - 26.10.1969, Page 8

Þegar Ijósið var kveikt, og hann
sá pabba meðal áheyranda, varð
nonum æðibilt við og bætti þegar
frásögunni.
Málfar hans var mótað blæ þjóð-
sögunmar. Hann sagði aldrei sög-
urnar i ágripi, heldur, eins og þulu
eða Jjóð, án úrfeWingar, og frásag
an niðaði eins og lækur, sem lið-
ur hjá með hægurn straunr.
Mér er ekiki ljóst, hvernig hann
hefur nuimið þessar sögur, hvort
harnn befur beyrt þær sagðar eða
tesið þær sjálfur. Hann var mjög
stirðflæs, en næmi hams var mjög
gott og minnið trútt, enda sífelld
upprifjun sömiu sagna.
Gott þótti Ifelga vin. Faðir minn,
sem var mesiti hófsmaður á vín,
gaf honum einu sinni, er hann
ko'm úr kaupstað, nærri axlaifulla
hálfs anmars pela fiösku af brenni-
víni .Hefflgi varð lóttbrýnn við, setti
stút á munn sér og svalg vínið í
löniguan teygum, nuggaði rnagann
mieð' vinstri hendinni og tautaði
nniiM sopanna:
„Ó, gott er það, blessað“.
Og hætti ekki, fyrr en búið var
úr flöskurani. En þótt Helga þætti
viínið gott, keypti hann aldrei
fiösku. Ef hann eignaðist nokkrar
krónur, sam sjaldan bar við, þv'í
að peningar voru verðmiklir og
líiið í uimíferð fyrir aldamót, gaf
hann þá móður sinni eða systur,
eem hann hafði yndi af að g'leðja.
Einkum var það Coghill, enski
sauðakaupmaðurinn, sem dvaldist
iöngum á Stóru-Borg hj'á Páli vini
sínum, er gaf Hefga peninga, og
tnainu stunduim hafa hrotið með
gultlpenimgar.
Coghilil var giamansamur og
notokuð stríðinn, en annars mesta
góðmenni. Heigj þoldi illa stríðni,
og var Coghiltl þá fijótur að gera
yfirbót og henda í hamn pening-
um. Helgi var þá fijótur að sætt-
ast — vissi, að engin álivara fylgtíi
giiemsi hans og gairraammiáilum.
Feiunni Heiga átti sér engin tak
mörk. Hann imiun hafa fundið sátrt
til vaimmáttar síns og liíkamíslýta.
Þó heyrðist hann aldirei kvarta
yfiir ævikjörum sínum, hvað þá
hefidur að haran öfundaði þá, sem
hrausfir voru. Hann viðuTkenndi
feimni sína og það, sem hann kail-
aði heimóttarstoap. Einu sinni las
ég fyrir hann söguna af Feimma
stúdenitinium, spre-n-ghlægileg^
gamansögu þýdlda. Htó hann dáifct
að ffnenni og sagði, að sá betfði ver-
ið lítour sér raeð árans heimóttar
skapinn. . .
Þótt Heiligi væri svo feiminn, að
hann gæti varla litið íraiman í
noktou'rn mann, neytti hann aldrei
svo matar, ef faðir minn var heima,
að hann staulaðist ektoi inn í hús-
ið, þrifi ofan húfuna, rétti honum
höndina og segði:
„Guð ilauni matinn“.
En flljótur var hann að snúa sér
við og hraða sér fram úr húsinu-
Þetta var honum áreiðaralega erfið
ferð. En þakik'Iátsseínin var svo
ríkur þáttur í eðli hans, að henni
varð aiit að iúta.
Fyrir aldamötin var Mtið flutt
inn af kormvöru og alit ómalað
nema hveiti. Handtovairinir voru þá
á flestum bæjum. Menn voru ófús-
ir að amala, verlkið var erfifct og
sein'legt. MaHa þurffci rúg í brauð,
banikabygig í gma/uita og lumimur,
sem þóttu hið mesfca sælgæti, enda
ekki annað fcaf'fibrauð inema á stór-
hátíðum.
Heligi gerði það að ævistarfi um
notokra áratugi að garaga á mtlli
bæja og araala. Sjálifsbjargarbvöt-
in var bonum í blöð borin. Ekto-
ert var toonuim fjær sikapi en liggja
uppá öðruim og bafast ekki að.
Þetta var sú eina virana, sem hann
orkaði, og hana rækti hann með
eirastakiri alúð. Þegar hann hafði
lokið mölun á einum bænum, var
haran roikiran af stað þangað, sem
eifcfchvað var tii að mala, að slæp
ast kom etoki fciil miála.
Þau ár, sem IngóifiUir bróðir hans
bjó í Káfcadal, taldi hann heimili
sifct þar. Móður siran.i unni hann
hiefctt, og bar mitola virðingu fyrir
bróður sínum. Helzt dvaldist hann
hrjá þeim á suimirám og þótti þá
gaman að vinna að heyverkum, en
orikaði Mfclu vegna föfclumar sinnar.
En erifiitt var honum að eiga
þarna heinia. Katadalur er langur
o,g þrömgur daiur, sem Mggur frá
raorðri til suðurs í Vatnsnesfjaili.
Snarbrattar hlíðar liggja að hon-
um beggja vegna, eiintoum að aust-
an: Næsti áfangastaður Helga aust-
ara við fjafM® var Ægissiða, þar
seim foreldrar imímir bjugigu.
Aiidrei mun bann hafa farið yfir
fjallið að vetrinum, því þá lagði
harðfenni í hlíðarnar. En á sumir
in fór haran það oft fylgdarlaust.
Tóik þá daginn snemma að veraju.
Lemigi var hann að staulast upp
sraeiðiraginn, serai skástoa'r snar-
bratta hlíðina, og þegar brúninní
var raáð. var mitoiíll sigur uraninn.
Svo smáþotoaðist hann yfir fjallið,
sem er flafclent og auðvelt yfirferð-
ar, óð Þórsá, sem var venjulega
vatnslítil, og a-ustur á hrúnina fyr-
ir ofan Æ-gissíðu. Sæist til hans að
heirnan, voruim við drengirnir
sendir á móti honuun tii þess að
auðvelda hon-uim leiðina niður
bretokiuirnar. Hjá otokur á Ægissíðu
dvaldist hanm oft laragdvölum. Frá
ototour iaigði bann svo leið sína aust-
ur í Þirag og Vatnsdal, toom við á
Stóru-Borg og fétok hjálp yfi-r Viði
dalisá. Húra var notokuð vatnsmik-
il o;g helzti farartáUimi á leið bans.
Hjóni-n og bör-n þei-rra tóku hon
um wel og þar kynntist hann Cog-
hili, sa-uðakaupma-nni, ein-s og fyrr
e-r frá sáigt.
S-neifct mu-n hann hafa hjá Víði-
dalnuim, æ-slkusveit sánni. Við hann
voru bundnar beiskar endurminn-
iraga-r uim eirasfcæði-ragsstoáp og u-m
toomiuleysi æskuárarana.
Það var Mto-a eitt af sérfcennuin
Helga, að y-rði hann fyrir áreitní
á einhverjum bæ, kom hann þar
aldrei mei-r. Skipti eragu, þótfc hús-
bærada- eða hjúasto-ipti væru orðin.
Helgi var mjög laraigrætoinn og
g-leyradi aldrei mót-gerðu-m. Þó hat
aði ha-nn eragara mann. Era sál ‘hans
var senn opira kvika. Hann sveið
undan állri áreitni. Hann gat engu
af sér hruradið, og það er senni
legasta skýringi-n á langrækni
baras.
Marga áfcfci haran yinabæina aust-
ur í Þiragii o-g Vatnsdal. Börnin
fögnuðu honuim, affls staðar inrai-
lega, hlupu á mióti Jionurai og
leiddu han-n í bæinra, og brátt kvað
víð:
„Góði Helgi, se<gðu oktour sögu“.
En það varð að bíða röktoursins.
Nú stoyldi ták-a til við mölunina að
lokinni málfcíð eða kaffi'hressingu.
Kvarnirraar stóðu venjulega
frammi í eiMhúsi eða bæja-rdyrum,
í miklum frosfcum varð gólfkuld
inn ægilegur. Engar hurðir féllu
að stöfum og í mikilum hríðum
fennti inn með þeim. Þó hann
krepptist við mölunina, svo að hon-
um spratt sviti á enni, var hann
kaldur upp að hnjám.
Snennma varð hann brjóstveikur,
og þykir mér ekki ólíklegt,
noktoru h-a-fi þar um valdið gólf-
kuldiran og mjölrykið, sem setitist
að í lun.g-n-apípunu-m. Helgi sóttl
v-e-rkið fa-st o-g raulaði rímnalag
fy.rir munn-i sé-r, og kvarnarbjólið
var undirspilið. Góðhjartaðar hús-
Framhalít á 8é2. si8u
348
llMlNN
SUNNUDAGSBLAÐ