Tíminn Sunnudagsblað - 15.02.1970, Page 5

íjna. Hann þurfti samt að hal&a
afram ferð sinni á'ður en böðun
ýar lokið í Ási, en vantaði fylgd-
armann inn a Tjörnes og þaðan
íil H&savíkur, Eftlr ósk hans geríí-
}st ég fylgdarmaður hans þessa
leið. Ég kunni Htið í norskunni,
en þó tókst okkur að tala nokkuð
saman á leiðinni. Ég spurði hann
áður en við skildum, hvort til
greina gæti komið, að ég yrði fylgd
hrmaður hans næsta vetui'. Hann
svaraði fáu. Taldi það þó ekki úti-
lokað og kvaðst láta mig vita,
hvort úr því gæti orðið. Næsta
sumar. 1904, kom svo bréf frá hon
um. Sagði hann þar, að ef mér
væri enn hið sama í hug, skyldi
ég hitta sig á Akureyri 24. októ-
her 1904.
. — Hvernig gekk ferðin til Ak-
ureyrar?
— Það var mjög góð tíð þetta
haust. Ég hafði hest að heiman til
Akureyrar. Gisti á Sandhólum á
Tjörnesi og GrenjaðarstÖðum hjá
móðursystur minni. sem var gift
séra Benedikt Kristjánssyni, og
þriðju nóttina á Varðgjá, austan
Eyjafjarðar. Þar keypti ég hest-
inn, sem ég hafði til langferðar-
innar vestur frá Akureyri — gráa
hryssu, seiglingsgrip. Heimahest-
inn sendL ég til baka með land-
pósti. Ti] Akureyrar kom ég dag-
inn eftir og gisti þar eina nótt. Þar
hltti ég Myklestad, og daginn eítir
lögðum við af stað vestur í Skaga-
fjörð.
— Fóruð þið snemma af stað?
— Nei, gráa hryssan frá Varð-
gjá var ekki á skaflajárnum, og
ur þvl varð að bæta, því að jörð
var frosin. Ég fór til Sigurðar Sig-
urðssonar járnsmiðs. Hann hafði
góða áðferð til að ráða við hross,
sem létu illa við jámun, þó að þess
þyrfti raunar ekki við um minn
hest. Hann setti sterkt beizli eða
múl á hestinn, sem átti að járna,
og var taumurinn dreginn undir
kviðinn á öðrurn hesti, s.em varð
■að vera stUltur, en hinum megin
við þann hest var niaður, sem hélt
tauminum föstum. Þannig var
höfði hestsins, sem járnaður var,
haldið niðri, og stóð hann þá kyrr
«ð mestu. Eftír að ég sá þetta, not-
uðum við þessa aðferð við óþæga
hesta heinia á Víkingavatni, og
gafst vel. Upp úr hádegi lögðum
við af stað, við Myklestad, Hall-
jgrímur hóndi á Rlfkelsstöðum og
maður, sem iiafði verið við smíði
Jökulsárhrúar urn sumarið. Kom-
um við á bæ í Kræklingahlið. Þsr
var Myklestad og Hallgrími boðið
inn, en við yngri mennírnir biðum
þeirra um stund. Um nóttina gist-
úm við á Þverá í Öynadal hjá
Stefáni Bergssyni, föðúr Bernharðs
alþingismanns.
— Og svo byrjaði tláðaböðun-
in?
— Við byrjuðum ekki að láta
baða, fyr.r en komið var vestur
yfir Héraðsvötn, því að í austur-
hluta Skagafjarðar hafði verið bað
að árið áður, eins og i Eyjafirði,
Þingeýjarsýslum og á Austurlandi,
þar á meðal í Austur-Skaftafells-
sýslu. En það fólst í áætluninni,
sem framkvæmd var, að baða
skyldi um land allt á tveim árum.
Hallgrímur á Rifkelsstöðum og
Davíð á Kroppi voru aðstoðarmenn
Myklestads veturinn 1903 til 1904.
Kenning Mykiestads var þessi:
Kláðamaur drepst allur við böðun,
ef hún er rétt framkvæmd, en
kindinni átti að halda 7—10 mín-
útur niðri í baðinu, hausnum þó
ekkj nema eina mínútu eða svo,
og var haldið fyrir nasirnar. Tvær
kinlur baðaðar samtímis og lagð-
ar á bakið í sama baðkerinii og
hélt maður livorri kind. í öðru
keri var látið síga úr kindunum
og ullin kreist. Það gerðu aðrir.
Þetta var vont verk og erfitt, féð
barðist um og sparkaði. Ég komst
upp á lag með að nota fótólar í
Kelduhverfi, og gekk þá betur. En
ekki var eftir kenningu Myklestads
nóg að dreria maurinn moð böðun.
Ole Myklestad fjárkláðalæknir meS
helSusmerki siH á brjósHnu.
Eftii voru «gg eða maurar á klak-
stigi, og á þeim vann baðlyfið ekki
að svo stöddu. Efth’ yikutíma eða
svo áttu þessi egg að vera orðin
að niaurum, og þeim varð líka að
úbrýma. Þetjta sagði Myklestad, að
hægt væri að gera á tvennan háft:
Ánnaðhvort með því að baða aftur
eftir viku eða láta féð standa inní
í viku eftir böðun. Ef féð stæði
inni, yrði baðtóbakseimurinn á-
fram svo sterkur í ullinni, að það
nægði til að drepa þá veikbyggðu
maura, sem nýkomnir væru lir
eggi, jafnóðum og þeir yrðu til.
í þá daga þótti mönnum dýrt að
gefa inni í heila viku, ef beit var,
ekki sízt eftir óþurrkasumar eins
og 1903. Þó tóku menn almennt
þann kostinn. en hræddur er ég
um, að ekki hafi allir staðið við
það, sem um var talað í því efni.
— En við vorum staddir í Skaga
firði vestan vatna?
— Já, þar var baðað í öllum
hreppum og byrjað á Sauðárkróki.
Myklestad fór svo inn eftir sveit-
um, en sendi mig út á Skaga og
fékk mér fylgdarmann. Jón hrepp
stjóra á Hafsteinsstöðum. Átti ég
að sjá um baðanir í umboði Mykle-
stads fyrst um sinn. Fyrsta böðun-
in, sem ég sá um, var á Skíðastöð-
um í Laxárdal. Þar réð ekkja fyr-
ir stóru búi. Mér er það minnis-
stætt, að dóttir hennar var trúlof-
uð bóndasyni á Veðramóti og að
þau dóu bæði af berklum. hún
Björn Kristjánsson frá ViUingavatni oq
Sigurður Jónsson frá Fjölium (fa'ðir
Jóns borgartæknis). Mvndin tekin i
Reykjavík í dssembermámiði löO't
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ