Tíminn Sunnudagsblað - 13.06.1971, Page 19

Myndin til vinstri er frá þeim
dögum, er konum þótti miklu
skipta að baksvipurinn væri
sem mikilfenglegastur. En til
þess þurfti mikinn og góðan
umbúnað.
Til hægri er annað upp á ten-
ingnum. Allt skal hanga laust.
Þannig var samkvæmisklæðn-
aðurinn upp úr 1920, þegar
charleston var tízkudansinn og
konur urðu að vera ögrandi
í karlmannafæðinnl eftirstríð-
ið.
gestir í söfnum, þar sem gömul
föt eru til sýnis, og þaö er ekki
áhugi þeirra á menningarsögu,
sem rekur þá þangað, heldur ailt
annað. Mörg leikhús eiga líka úr-
val búninga frá mörgum öldum,
og þar kennir býsna margra grasa.
Kannski verður krínólínan dregin
urdag. Hún hefur þrisvar plágað
tízkukonur. Um 1879, á miðbiki
tíkukonur: Um 1870, á miðbiki
átjándu aldar og í byrjun seytj-
ándu aldar.
Það er ekki heldur ný bóla, að
bæði karlar og konur gangi í föt-
um, sem eru í meginatriðum lík.
Það tíðkaðist um tíma á miðöld-
um, að bæði kyn notuðu föt, sem
voru svo til nákvæmlega eins. Það
hefur líka oft farið saman, að kon-
ur væru í víðum pilsum og karl-
menn í fötum, sem voru víð um
mjaðmirnar. Og þegar karlmenn
fóru að vera í aðskornum jakka-
fötum og frökkum, sem féllu fast
að líkamanum, skaut líka upp svo
kölluðum göngudrögtum kvenna.
Það var klæðnaður, sem vakti
mikla hneykslun fyrst í stað.
Oft er það svo, að föt kvenna
fá tiltölulega fljótt líkingu af þvf,
sem komizt hefur í tízku meðal
karlmanna, en hitt undantekning,
að föt karlmanna dragi dám af
kvenbúningum. En það getur tek-
ið misjafnlegt langan tíma að
kvenbúningur lagi sig eftir bún-
ingum karlmanna. Þannig höfðu
karlmenn gengið í síðbuxum í
hálfa aðra öld, er fyrstu konurn-
ar sáust í slíkri flík á almannafæri.
En þar var líka vegið að nokkru,
sem mikinn kjark þurfti til að
krenkja.
Saga þjóðbúninganna er kafli út
af fyrir sig, og hann harla merki-
legur. Þjóðbúningarnir hafa löng-
um verið harla mikilvægur þáttur
í þjóðernisbaráttu og sjálfstæðis-
baráttu, og margir eru orðnir þeir
konungar og valdsmenn, sem háð
hafa langa og stranga og ekki sig-
ursæla baráttu við þá. Iðulega hef-
ur verið gripið til þess ráðs að
setja um það nákvæmar reglur,
hvernig fólk ætti að klæðast, bæði
karlar og konur, auðvitað í því
skyni að hnekkja þjóðernisvitund
og menningarvenjum einhverra
hópa, fjölmennra og fámennra. En
að jafnaði hefur slík viðleitni ver-
ið dæmd til þess að mistakast. Bú-
hyggindi hafa hér líka verið að
verki. Gústaf III lét gera teikning-
ar í lok átjándu aldar í því skyni að
hafa áhrif á klæðaburð Svía. Mark-
mið hans var að spara fatakostn-
að og hnekkja tilhaldi þjóðar sinn-
ar. En löngun Svía til þess að
berast á, varð yfirsterkari hollust-
unni við konunginn. Þegar til
framkvæmdanna kom, náðu þess-
ar reglur ekki út fyrir hirðina, og
áttu sér þar ekki langan aldur.
Kristján VII Danakonungur reyndi
eitthvað svipað, en tókst ekki að
festa í gildi reglur um annað en
klæðnað hermanna, dómai'a og rík-
isstarfsmanna. Nærtækast er fyrir
okkur íslendinga að minnast þess,
að hingað voru margsinnis send
konungsbréf og hér kveðnir upp
dómar, sem bönnuðu tiltekin af-
brigði í klæðaburði, venjulega af
umhyggju fyrir pyngju lands-
manna og kannski líka af þeirri
forsjá, sem vænti sér aukins hagn-
aðar, ef eyðslusemi væru skorður
settar.
Aftur á móti varð Mústafa Kem-
al talsvert ágengt við að svipta
tyrkneskar konur blæjunni, og
Maó oddvita hefur tekizt að fá svo
til alla þjóðina til þess að klæðast
á sama hátt. Og það er ekki svo
lítið afrek, þegar þess er gætt. að
T í M I N N
SDNNUDAGSBLAÐ
523