Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1973, Blaðsíða 6

Mööruvellir i Hörgárdal eins og þangað var heim að sjá i amtmannstið Bjarna
Thorarensen. Friðriksgáfa á miðri mynd.
með áhrifamætti sinum þvi tákn dauð-
ans, en i kvæðinu Kysstu mig aftur
gegnir öðru máli, þvi að þar táknar
kossinn þvert á móti lifsmáttinn. Það
er ákall skáldsins til ástmeyjar sinnar,
sem hann i þetta skipti gefur val-
kyrjuheitiðSvavaeftir koss þeirra, um
aö hún gefi honum annan koss. Sál
hans hafi flögrað yfir á varir hennar
og hvilist þar nú, en ótta sinum við að
fá ekki annan koss lýsir hann i glett-
inni ósk um að hún skili sér sálinni. 1
erindinu Stjörnuskoðarinn kemur
Svava aftur við sögu, en i þetta sinn
eru það augu hennar, sem skáldið yrk-
ir um og likir við tindrandi stjörnur.
óljóst er þó, hvort hér er um ástræna
lýsingu að ræða eða vakta af annars
konar hrifningu, enda hefur Páll
Bjarnason bent á, að jafnvel geti ver-
ið, að kvæðið sé ort af föðurlegri hrifni
Bjarna til fagureygrar dóttur sinnar.
Loks er svo að nefna kvæðið Freyju-
kettirnir, en þar notar hann ketti
Freyju, sem i Snorra-Eddu eru sagðir
draga vagn hennar, og gerir þá að
sendiboðum ástarinnar. Lætur hann'
•þíá læsa klónum i mann og ofurselja þá
þar rfieð ástinni á likan hátt og ástar-
guðinn Amor gerði með boga sinum og
örvú.m hjá Rómverjum, og er likleg-
ast' að þessi hugmynd um hlutverk
þeirra sé frumsmið Bjarna. Kvæðið er
siðan lýsing i formi myndlikingar á
þvi, hversu kettirnir liggi i leyni undir
augasteinum meyja og sitji um að
hremma menn, sem liti i augun, þ.e.
læsa i þá klóm ástarinnar. Fellir
Bjarni þessa mynd forkunnarvel inn i
kvæði sitt, en lokaniðurstaða þess er
þó nokkuð andstæð þvi sem tiðast er
hjá honum, þ.e. að mönnum sé minnk-
un ,,að gjörast músin Freyjukatta.”
Þrjú hin siðast töldu af ástarkvæð-
um Bjarna eru ort seint á ævi hans,
eða ekki fyrr en hann var orðinn ráð-
settur amtmaður norður á Möðruvöll-
um, og hefur það sem von er vakið
nokkra furðu manna, að hann skyldi
taka að fást við slikt yrkisefni á þeim
aldri. Sigurður Guðmundsson skóla-
meistari gerði nokkrar fróðlegar
athuganir á þessu i fyrirlestri sinum
um liðan og ijóðagerð Bjarna á Möðru-
völlum. Þar gengur hann svo langt að
setja fram þá hugmynd, að samhliða
margs konar hugarólgu og innri átök-
um, sem m.a. hafi stafað af auknum
erli og vaxandi sjúkleika, hafi Bjarni á
þessum árum lifað nýtt kynólgu- eða
gelgjuskeið, sem leitt hafi af sér þessi
verk og fleiri frábær, sem frá Möðru-
vallarárunum stafa. Jafnvel gefur
hann i skyn, aö Bjarni hafi þá lent i
einhverju ástarævintýri, sem þá hafi
væntanlega orðið kveikja ástarkvæð-
anna. Hérerum djarflega kenningu að
ræða, sérstaklega þar sem engar bein-
ar heimildir styðja hana, en ekki skal
þó dregið úr þvi hér, að hinu harða, en
þó undir niðri mannlega, yfirvaldi
kunni að hafa oröið það á að stiga
þarna einhver vixlspor.
(Niðurlag siðar.)
Grasaferðin
LEIÐIN var ekki löng i grösin. Það
var farið upp i litið dalverpi, sem
skarst inn i fjallið og kallað var
Snjódalur. Ég held, að nafniö hafi
verið komið af þvi, að i dalverpi
þessu lá öllum sumrum smáfönn,
sem aldrei tók upp.
Við fórum geyst upp hliðina, full
af áhuga og fyrirætlunum, að fá
sem stærstan pokann. Fjallagrös
voru þá mikið notuð i slátur á
haustin. Sumar húsmæður höfðu
þau i rúgbrauð, sem bökuð voru
undir potti á glóð. Var þá settur
stór köstur af moöi yfir pottinn, og
þegar eldur kom i allt saman þá
seyddust brauðin undir pottinum.
Á sumum heimilum var hitað af
grösunum grasavatn, sem kallað
var. Það var drukkið á eftir mat
með dropa af mjólk i, ósætt, en
maður haföi sykurmola uppi i sér.
Það var þvi ekki ónýtt að fá grösin,
og voru til á haustin þrir og fjórir
pokar af grösum á sumum heimil-
um og þótti gott búsilag.
Þegar komið var upp á brúnina á
Snjódal, sem var kringum 600
metra hár, þá fóru að finnast smá-
toppar af fjallagrösum. Svona var
það um allan dalinn. Sums staöar
var það meira, smábreiður. En
grösin voru stór og hrein. Þoka
hafði verið um morguninn og voru
grösin þvi mjúk og lin. Hver reyndi
að vera sem lengst frá öðrum, svo
að ekki sæist, hvað pokinn væri
orðinn stór. En nú kom annað til
sögunnar. Það fóru að finnast
blóm, falleg, óþekkt blóm, sem
enginn vissi hvað hétu, og enginn
vissi deili á. Ég hef alltaf verið
næmur fyrir slikum náttúrufyrir-
bærum og brann þvi i skinninu að
fræðast eitthvað um nöfn þessara
blóma. Það var ekki annað að gera
en taka blómin upp með rótum og
hafa þau með heim.
Það voru engir möguleikar að
fræðast um nöfn þeirra fyrir það.
Ég þekkti engan, sem greitt gat úr
þessu i nágrenni við mig. Þetta ^
varð þvi til þess að ég fór að leggja \
mig eftir að kynnast þessum L
fræðum. Það gekk brösuglega i /
fyrstu, en þegar skólanámið kom, l
fór að lýsa svolitið inn i þessa \
heima. Það var þvi ekki fyrr en ég t
náði i Flóru Islands, að ég gat farið t
að auka við nafnafjöldann á is- /
íenzkum jurtum. Siðan hefir alltaf 1
verið að bætast við eftir þvi sem ég 1
hef farið um lengri leiðir. 4
Nú er mér engin hulin ráðgáta að ?
greina þær jurtir islenzkar, sem á J
vegi minum verða. Það eru viss ^
gróðursvæði, sem hafa að geyma ^
vissar tegundir. Þessi gróðursvæði t
markast af hæð landsins, /
gróðurformi — vallendi mýra- eða 1
melagróðri. Þegar maður veit ^
þetta, gefur það um leið visbend- 4
ingu um það, hvað jurtin heitir. í
Sjálfsagt er að hver maður þekki 7
náttúruna i kringum sig. Það gefur 1
okkur fró og fullnægingu. Fritim- i
arnir verða unaðslegri og hlýrri. 4
--------------________________
198
Sunnudagsblaö Tímans