Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1973, Blaðsíða 19

Séra Þorbergur Kristjánsson:
Kirkju-
þáttur
Umhverfisráðstefna Sameinuðu
þjóðanna, sem haldin var i Stokkhólmi
á siðastliðnu vori sendi frá sér svo
ógnþrungnar aðvaranir um yfirvof-
andi dómsdag, að ýmsir virðast helzt
vilja afskrifa þær með öllu, eins og
hverjar aðrar fjarstæður og furðusög-
ur.
En það mun óvarlegt, vægast sagt.
Það eru engir óvitar eða ótugtir, sem
hér hrópa til þess að hræða fólk, heldur
ábyrgir visindamenn, er komizt hafa
að þeirri niðurstöðu, að ef við höldum
áfram að óhreinka jörðina jafnört og
nú gerist með hvers konar úrgangs- og
eiturefnum, og ganga á frjósemi henn-
ar af þeirri áfergju og frekju, er við-
gengizt hefir, — þá muni mannkynið
allt verða að horfast i augu við efna-
hagslegt hrun, hungur og allsleysi inn-
an 20-50 ára.
Þvi hefir verið haldið fram, að
stjórnmálamenn einir hefðu nægilegt
áhrifavald til þess að hvetja eða knýja
fólk af öllum stéttum til þeirrar sjálfs-
ögunarog hófsemi, sem óhjákvæmileg
sé, eigi að komast hjá öngþveiti.
En mundi það ekki næsta hæpið
haldreipi að treysta á þetta eitt, séu
höfð i huga úrræði og atferli stjórn-
málamanna, — eins og það almennt
gerist á eyrinni.
Eigi mikils að vera að vænta af
stjórnmálamönnum sem slikum i
þessu efni, held ég að mikil breyting
þurfi að verða, — og vonandi lætur hún
ekki á sér standa, þegar alvaran verð-
ur ljós.
Allar aldir hafa auðvitað átt sina
dómsspámenn og þeir voru engan veg-
inn óvitar allir eða öfgamenn.
En munurinn á dómsspámönnum
fortiðarinnar og þeim, er nú koma
fram er sá, að þar sem hinir fyrri
höfðu brjóstvit eitt og innblástur á að
byggja þá geta hinir siðarnefndu
reiknað út með ógnþrunginni ná-
kvæmni, hvers mannkynið megi
vænta, haldi svo fram sem nú horfir.
Þrátt fyrir það, sem áður var sagt,
vil ég vissulega ekki vanmeta mikil-
vægiog möguleika stjórnmálamanna i
þessu efni, — þvi að bægja bölvun frá
og voða, — og á aðstoð visindamann-
anna þurfum við vissulega að halda, —
án þeirra værum við illa stödd eins og
komið er. En ég er þess fullviss, að
trúarleg áhrif þurfa lika að koma til og
þau vegi hér þyngst. Varðar mest til
allra orða/undirstaða rétt sé fundin.
Það sem mestu ræður um þetta, hvers
konar manneskjur við verðum, er það
hverju við trúum, hvernig við hugsum.
Vist eru mér mæta vel ljós mistök
kirkjunnar fyrr og siðar, enda er hún
öðrum þræði mannlegur félagsskapur,
og þvi af mannlegum breyskleika mót-
uð, en ég er þess þó fullviss að hún get-
ur öðrum fremur varðað veg, — bent
mönnum á leiðir og lifernismáta, er
má til björgunar verða i þeim vand-
ræðum, er við blasa.
Vist hefir mannleg sjálfshyggja
löngum orðið mjög til þess að draga úr
styrkleika sannleiksraddarinnar inn-
an kirkjunnar og áhrifum, en þó hefir
aldrei gleymzt með öllu eilifa lagið, —
ekki týnzt sá tónn, er til kynna gefur,
að maðurinn sé dýpst skoðað andlega
vera, — þessumkominn að tileinka sér
kristnar eigindir: kærleika, fórnar-
lund og sjálfsögun.
1 þeim hinum stóra heimi er nú um-
ræða hafin um það, að hraðfara breyt-
ingar undanfarandi og yfirstandandi
tima á öllum sviðum kunni að verða
manneskjunni hættulegar ekki siður
en mengunin margumtalaða. Ýmsar
breytingar eru þó óhjákvæmilegar
auðvitað og sú nýja og róttæka breyt-
ing er biður okkar nú, kann að verða i
þvi fólgin að hægja ganghraða lifsins
fremur en auka, sem stöðugt hefir ver-
ið keppt að um sinn, — og þá þurfa þær
kristnu eigindir, er áður gat, að koma
til.
Aður var að þvi vikið, að visinda-
menn væru ekki aðeins dómsspámenn
yfirstandandi tima, heldur mættu þeir
og eiga að þvi mikinn hlut að finna
færa leið, ef fáanleg væri. Það mun
enda sanni næst, að eigi standi öðrum
nær, svo mikla ábyrgð, sem þeir bera
á ýmsu þvi, er mestum ugg veldur nú.
Þetta er auövitað engum ljósara en
hinum ágætustu úr þeirra eigin röðum
og athyglisvert er, að hjá sumum
þeirra a.m.k. gætir viðhorfa, er minna
mjög á kristinn lifsskilning.
Einn úr þessum hópi, dr. Gabor, er
hlaut Nóbelsverðlaun i eðlisfræði árið
1971, hefir nýlega ritað bók um fram-
tiðarhorfurnar og segir þar m.a., að á
okkar dögum dirfist enginn að draga
upp mynd af jarðnesku sæluriki neins
konar, — utopia sé ekki lengur á dag-
skrá, slikt sé augljóslega útilokað, —
og eina ástæðuna segir hann þá, að i
hinum riku iðnaðarlöndum hafi bar-
áttan fyrir bættum hag snúizt gegn
mannlegu eðli, — án þess að menn hafi
gert sér grein fyrir þvi.
Enda þótt hann telji ekki liklegt, að
hin frjálsa iðnaðarmenning nútimans,
er hann nefnir svo, muni lifa aðra kyn-
slóð, án grundvallarbreytinga og þótt
hann sé vel minnugur langsoltins
meirihluta mannkyns, þá hefir hann
trú á þvi, að breytingar er miði að þvi
m.a. að lækka toppa efnislegrar of-
gnóttar, þar sem þeir eru hæstir, geti
leitt til lausnar, en gefa verði upp þá
efnishyggju, er sækist eftir siaukinni
Framhald á bls. 203.
Heimur á heljarþröm
Sunnudagsblað Tímans
211