Tíminn Sunnudagsblað - 03.03.1973, Blaðsíða 20

■iiiliiil
ílí
:ifí!.
Þaö er orðið fámennt i Stranda-
sýslu norðanverðri, en þó mun þvi
varla um að kenna, að þar skorti
landakorti á gamla visu. Hitt mun
nær, að það séu hinir nýju land-
kostir, sem fólkið skapar, sambýli,
rafmagn, vegir. Um landkostina á
Ströndum kvað Eggert Olafsson
svo i Skjaldmeyjarkvæði:
A Ströndum eru fén svo feit,
að fæstir siður eta
þeir, sem eru úr annarri sveit,
en inniendir það geta.
En úr þvi við erum komnir i
Strandasýslu má þess minnast i
visnaþætti, að fleira en ,,fén” eru
feit þar — til að mynda voru þar
visur i allgóðum holdum og vel
fram gengnar af hendi snjallra
hagyrðinga, og þær ættu menn úr
öðrum sveitum að geta „etið”. Þvi
skulu til tindar nokkrar gamíar
Strandavisur.
A fyrri hluta 19. aldar sat séra
Búi Jónsson Prestbakka, sérkenni-
legur maður og hagmæltur vei.
Hann hæddist stundum kaldrana-
lega að drauðatrú fólks. A dögum
hans komst á kreik i Strandasýslu
draugur sá, sem kallaður var Sól-
heimamóri, efldist vel og varð
landfræg afturganga, siðar
kallaður Ennismóti, magnaður og
langlifur, þótt ævisaga hans hafi
ekki enn verið rituð. Eitt sinn kom
séra Búi úr kirkju sinni og kvað
þetta við sóknarbörn sin:
Gæðaspar mér þursinn þótti
þiis á bjórnum,
sá ég hvar hinn sólheimótti
sát i kórnum.
Mun það fátitt úr islenzkum
draugasögum, að mórar sitji i kór
að vitnisburði presta.
Annar kunnur hagyrðingur
Strandamanna á liðinni öld var
Björn á Klúku, sem varð 100 ára og
kominn af rammefldri prestaætt.
Eftir Björn á Klúku er þessi visa,
sögð ort skömmu fyrir andlátið, og
sér ekki á, að honum hafi verið far-
ið að förlast.
Ég man bezt mitt æskuvor
ungdómsglaum við riðinn.
Önnur flest min ævispor
eru sem draumur liðin.
En vikjum að séra Búa aftur. I
Kúvikum var verzlunarstaður
lengi á 19. öldinni, og var þar m.a.
verzlunarstjóri Jón Salómonsen,
kvenhollur talinn. Höfðu ýmsir
glettni i frammi við Jón, sem þó
var maður vinsæll, og töldu hann
frændskyldan tveim frægum
mönnum Sveini skotta og Axlar-
Birni. Benedikt sonur Jóns var eitt
sinn að afgreiða i búð föður sins og
gaf viðskiptamönnum þá brenni-
vinsstaup og ef til vill hákarl. Þá
kvað séra Búi, sem var
nærstaddur.
Varast þú að vera hvinn,
voðaleg er krambúðin.
Axlar-Björn var afi þinn,
elskulegi Bensi minn.
Til er húsgangur ófeðraður af
Ströndum, er til þess bendir, að
ýmsum hafi þótt nafnið Kúvikur
ófint á krambúðarstað. Einkum
mun kaupmannsfrúnni, Sigriði,
hafa þótt nafnið leitt i munni, og
fékk hún mann sinn til þess að
breyta þvi i Reykjarfjörð. En hús-
gangurinn er svona:
Danir hræðast Hornstrending,
halda 'ann vera umskipting.
Frúnum öllum finnst f kring
fjósaiykt af Kúvlking.
Að sjálfsögðu eru margar sjó-
sóknarvisur til af Ströndum, enda
við hæfi, þar sem voru annálaðir
hákarlamenn, sævikingar og
hraustmenni. Þessum mönnum
hefur Jakob Thorarensen lýst mest
og bezt.
Um 1880 hélt Kristján ívarssonút
hákarlaskipi sinu frá Gjögri. Hét
það Hallvarður eftir smiðnum,
Hallvarði Hallssyni i Skjaldar-
Bjarnarvik, frægum bátasmið frá
Horni. Kristján Ivarsson var af
Vatnsnesi ættaður. Kristján orti
formannavisur um hákarlamenn-
V.
\
ina á Gjögri, og skortir þar ekki
þær kenningar, sem notaðar voru á
þeirri öld i slikum kveðskap. Hér
eru sýnishorn:
Sönglar tog, en svignar rá,
sviðum bogar kólgan á,
ginnarsloga gautar þá
Gjögursvogum sigla frá.
Þessa visu kvað Kristján um
sjálfan sig i formannavisunum:
Gaufar tvistur sels um svið,
sjaldan fyrstur út á mið,
hrottabyrstur hlyni við,
heitir Kristján, manntetrið.
A Gjögri var oft á ferli maður,
sem Tómas hét og var kallaður við-
förli sakir reikunar sinnar. Hann
orti um menn, fór einn og einn
róður en var ekki staðfastur i skip-
rúmi. Um hann orti Kristján, sá er
að framan getur, er Tómas fór með
i róður eitthvert sinn sem ,,skipa-
skækja”:
Meður lýða freyrum fés,
frekt þó tiðum kuli,
traustur riður tryppi hlés
Tómas víðföruli.
Tómas svaraði og vék að þvi, að
Kristján þótti seinn til sóknar, ef
veður voru válynd:
Þá aldan breimar yzt við nes,
að þvi beimar gæta,
kýminn sveimar kisu hlés
Kristján hcimasæta.
Gnúpur.
☆

212
Sunnudagsblað Tímans