Tíminn Sunnudagsblað - 30.12.1973, Blaðsíða 13

liggja ofan i Hnappadalinn i Hnappa-
dalssýslu.
Nes
Engin nes liggja út i fjörðinn á
framan nefndu svæði, sem er að kalla
þráðbein strönd, en þessi nes eru
merkust milli ánna, þar sem þær falla
saman: 1. Sauðafellstunga milli
Tunguár og Miðár 2. Hundadalsnes
milli Miðár og Hundadalsár. Þar i
nesinu er kölluð Grænatóft, þar sem
engjagarðurinn var, hvar Vatns-
firðingar féllu fyrir Sturlu Sighvats-
syni. 3. er Hörðabólsnes milli Miðár
og Hörðadalsár.
Eyjar, hraun
og hellar.
Engar eru eyjar innan þessa presta-
kalls, engin eldhraun og engir merki-
legir hellar.
Skógar og landslag.
Engir skógar eru hér, nema litils-
háttar til tróðs og kola á Fellsenda, til
skamms tima hafa einnig verið skóga-
rangnr i Gröf, Hliðartúni og Fremri-
Vifilsdal, en mega nú heita gjör
eyddir. — Fjalldrapi er hér ekki
heldur, nema á Ketilsstöðum og út-
bæjunum fyrir utan Skraumu.
Landslag má heita yfir höfuð þurr-
lent. Grösugt niður til sveitanna, en
mjög hrjóstrugt fram til fjallanna,
sem mjög eru brött og ganga þvi ár-
lega úr sér af skriðum. — Breyting
hefur og engin orðiðá landslagi siðan á
landnámstið. svo mennn viti, af öðru
en umturnun af skriðum fram til
dalanna og að skógar þeir er þá voru
mega heita gjöreyddir.
Vogar og hafnir
Með sjávarströndinni eru tveir
vogar eða pollar, sem þurrir eru um
fjörur. en fplhu' upp i um fiæðar, svn
ófært er þá yfir þá, þeir austari eru i
Bugðustaðalandi og eru kallaðir
Snóksdalspollar, hinir eru i Gunnars-
staðalandi og heita Gunnarsstaða-
pollar. — Gömul höfn er talin við Vest-
liðaeyri i Ketilsstaðalandi, en lend-
ingar eru i Gunnarsstaðapollum og
undir Skiphól i Dunkurlandi. Eitt sker
er nálægt landi, sem fjarar fram i og
kallað er Bugðustaðasker.
Ár, vötn og laugar
Þessar ár eru hér: 1. Miðá, sem
hefur sin fyrstu upptök úr Suðurá
undan Bröttubrekku. Til útnorðurs
rennur hún og siðan vesturs, þar til
hún rennur saman við Hörðadalsá
áður þær fallar úr á fjörurnar. t hana
rennur fyrst Tunguá að austanverðu,
sem kemur af Geldingadal, siðan
Reykjadalsá, sem kemur af Reykjadal
og fremst Austurá fyrir framan alla
byggð, sem kemur af Austurárdal, en
að vestanverðu rennur i Miðá Hunda-
dalsá, sem kemur af Hundadal. 2.
Hörðadalsá, hún hefur sin upptök frá
Vifilsdalsdrögum og rennur til
útnorðurs og fellur saman við Miðá
eins og áður er sagt.
1 hana fellur fyrst Rangá, sem
kemur af Rangárdal og svo Laugáa,
sem kemur af Laugadal, báðar renna
þær að vestanverðu i ána. 3. er
Skraumuá, sem fyrrum var kölluð
Skraumuhlaupsá, sem sagt er dragi
nafn af þvi að tröllkona sem Skrauma
eða Skráma hafi heitið, hafi farið yfir
ána á hlaupum þeim, sem kölluð eru
Hörtl, en stundum Skrámuhlaup. Þar
rennur áin i mjóum stokk i kletta-
gljúfrum, en öndverðlega hefur áin
heitið Selá. það sýnir nafnið á dalnum,
sem áin rennur eftir, hún fellur eftir
Selárdal i útnorður til sjávar. 4. er
Dunká, sem nú er oft nefnd Bakkaá.
Hún rennur eftir Dunkárdal i útnorður
til sjávar, i \hana rennur Stangá að
vestanverðu, sem kemur af Stangar-
dal. 5. Gljúfurá, sem lika er kölluð
Gunnarsstaðaá fellur úr Arnardal i
norður til sjávar. Hún skilur nú Dala-
sýslu og Snæfellsnessýslu.
Fyrrum skildu þær sýslur
Skraumuhlaupsá. Engar eru ár þessar
stórar eða vatnsmiklar, en allar góðar
yfirferðar nema kaflar af Skraumu og
Dunká, sem renna um gljúfur og eru
ósléttar i botninn. 1 þessari fyrr nefndu
á eru tveir fossar, Hörtlafoss og
Baulufoss, en i hinni siðarnefndu einn,
sem heitir Hestfoss. Ekkert stööuvatn
er hér, nema eitt litið á Hliðarhálsi,
sem heitir Hrafnabjargavatn. — Engir
hverir eru hér, eða ölkeldur, en tvær
gamlar laugar eru til, sem enn er
varmi í, er önnur á Reykjadal, en hin á
Laugadal.
Veðurfar
Mjög er hér veðrasamt viða, sér-
deilis af suðri og útsuðri, einnig
rigningasamt af þessum áttum,
einkum fram til dalanna. Snjótasamt
er af útsuðri.
Bæir
Næsti bær við Kolsstaði i Kvenna-
brekkusókn er Háafell, sá bær stendur
undir Háfnum norðantil. Undir sama
fjalli stendur Svarfhóll gegnt syðri
enda Sauðafells. Undir syðri enda
Sauðafells stendur Fellsendi, svo
norðar undir sama felli eru Þórólfs-
staðir, þá Erpsstaðir og svo Sauðafell
undir nyðrði fellsendanum. Þessir
fjórir bæir eru allir vestanvert við
fellið. Suður frá Fellsenda er Gröf
neðanvert i Sökkólfsdal að austan-
verðu, svo er Breiðibólsstaður fram i
dalnum sama megin, svo er Hliðartún
litið neðar vestan til við ána, svo er
Skallhóll niður með fjallinu gegnt
Fellsenda, sá bær hét fyrrum Hvit-
skjaldarhóll. Þar næst er Fremri-
Hundadalur og svo Neðri-Hundadalur
og rennur Hundadalsá milli túnanna.
Niður með Bæjarhálsinum er Bær,
þá Skörð og Hamraendar neðst. Þessir
15 bæir sem nú hafa verið taldir eru
Sauðafellssóknin.
Upp i hálsendann milli Miðdala og
Hörðadals mót útnorðri gengur litill
dalur, hvar Snóksdalur er, hjáieiga
þaðan er Gilsbakki og liggja nær þvi
saman túnin. Fyrir utan hálstaglið er
Hörðaból fyrrum Hörðabólsstaður,
þar sem Hörður byggði. Þessi bær er
neðstur i Hörðadal að austanverðu.
Fram með hliðinni er Þorgeirs-
staðahlið. Þessir 19 bæir, sem nú hafa
verið taldir eru aliir i Miðdalahreppi,
en hinir 19, sem eftir er að tclja er
Hörðadalshreppur. Næst fyrir framan
Þorgeirsstaðahlið eru Ytri-Hrafna-
björg og þá framar Fremri-Hrafna-
björg og skilur lækur túnin. Fyrrum
voru þessar jarðir báðar ásamt Selja-
landi talin ein jörð sem nú eru taldar
þrjár. Þá er Hlið þar fyrir framan, svo
er löng bæjarleið fram með hliðinni að
Fremri-Vifilsdal, sem einnig er
austanvert við Hörðadalsá. Sá bær
stóð áður vestan við ána, en vegna
hættu af gili sem rann beggja vegna
við bæinn var bærinn fluttur á holt
fyrir handan ána 1849.
Spottakorn neðar vestan til við ána
er Neðri-Vifilsdalur, svo erTunga
gegnt Hlfð undir Tungufjalli, milli
Vifilsdals og Laugadals Fyrir neðan
Laugaá er Seljaland. Sú jörð var
byggð i Hrafnabjargalandi á önd-
verðri 17. öld, svo er Hóll syðst undir
Blönduhliðarhálsi, þá Geitastekkur
utar, svo Hamar, þá Blönduhlið og
liggja nærri saman túnin á þeim siðast
töldu.
Þar næst eru Bugðustaðir og beygist
þá hálsinn til vesturs, svo yst með
hálsinum fyrir innan Skraumuá eru
Ketilsstaðir. Þessir tveir bæir eiga
land með sjónum svo kallaða Vestliða-
eyri, sem kennd er við Vestliða Ketils-
son landnámsmanns. — Selárdalsbær
er vestanvert við Skraumuá og gegnt
yfir frá Hóli undir Selárdalsborg, þar
næst eru Gautastaðir sama megin
fyrir utan Hafradalsá. Þar næst eru
Alftatraðir niður með Skraumuá. Þá
er Dunkur vestar og eiga þessir tveir
bæir land með sjónum milli Skraumu-
Sunnudagsblað Timans
749