Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.2003, Side 13

Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.2003, Side 13
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 10. MAÍ 2003 13 B ANDARÍSKI myndlistarmað- urinn William Anthony hefur síðustu fjóra áratugi verið að vinna með sérstæðan mynd- heim; einfaldar fígúratífar teikningar, sem oft eru tvíræðar og birta kaldhæðna sýn á sam- félagið, myndlistarheiminn og söguna. Teikningar hans hafa jafnt verið birtar á síðum tímarita og í söfnum, en mörg helstu listasöfn Bandaríkjanna eiga verk eft- ir hann. „Myndirnar mínar eru satírískar – það er orðið sem lýsir þeim,“ segir William. „Stund- um er þetta kallað teiknimyndir, ég pirra mig ekkert yfir því en er samt ekki sáttur við það. Í teiknimyndum og hefðbundnum skop- myndum vill allt verða frekar sætlegt en verkin mín eru bara slæmar teikningar eða slæm málverk! Ef þú horfir á hendur fólksins þá sérðu að ég kann alls ekki að teikna hönd. Og get ennþá síður teiknað andlit. Nei, þetta eru frekar satírísk verk en teiknimyndir.“ Anthony kom fram á sjónarsviðið með bylgju pop-listamanna á sjötta áratugnum og fékkst talsvert við kennslu um tíma. „Árið 1962 var ég að kenna ungu fólki í listaskóla og nemendurnir vildu læra að teikna hendur á réttan hátt, þannig að þær litu út eins og hendur. Ég kunni það vel og var þessvegna í hlutverki kennarans. Krakk- arnir héldu áfram að gera sömu mistökin aft- ur og aftur. Ég setti öll mistökin þeirra sam- an og bjó til fígúru, mjög líka þeirri sem í dag sést í verkum mínum. Ég hengdi myndina upp, krakkarnir hlógu og ég held þau hafi lært mikið af henni. Ég fór svo að þróa þessu fígúru frekar, gerði hana verri og verri – eða betri og betri – og komst smám saman að því að hún bauð upp á vissa möguleika í minni eigin list. Á þeim tíma vann ég myndverk í allt öðrum stíl, en á fimm árum tók þessi myndgerð yfir. Síðan hefur þetta ekki breyst mikið.“ Anthony vill kenna sig við liststefnu sem hann kallar fönk en innan hennar eru og voru margir listamenn sem fjölluðu iðulega um manninn í samfélaginu í verkum sínum. „Ég hafði gert þessar myndir lengi áður en sá frægi Philip Guston fór útí skylda mynd- gerð,“ segir hann. „Guston kom seint um borð í lestina. En það voru góðir samtíð- armenn innan þessarar stefnu, eins og West- erman og vitaskuld Saul Steinberg.“ Anthony hefur iðulega unnið með nokkur þemu, gert til dæmis myndir eftir listaverk- um, um kynni sjálfs sín af fólki og atburði seinni heimsstyrjaldarinnar. „Margt af þessu kemur úr hugsunum mín- um úr bernsku, þegar ég var svona tíu ára gamall. Ég var einmitt tíu ára þegar heims- styrjöldinni lauk og allir krakkar í Ameríku elskuðu þetta stríð. Feður okkar og bræður fóru í stríðið en þeir sneru aftur; í sam- anburði við evrópsku herina var mjög lítið mannfall hjá Bandaríkjamönnum. Þetta var bara eitt stórt ævintýri fyrir okkur. Við hörmuðum að stríðinu skyldi ljúka, við ætl- uðum allir í herinn. Og vitaskuld elskuðum við að hata Þjóðverja og Japana. Svo hugsaði maður á þessum árum mikið um kúreka og indjána og ég er enn að hugsa um þá í myndunum mínum. Þá hef ég gert talsvert mikið af því að teikna útfrá frægum málverkum. Mig langar oft að snúa svolítið útúr þeim. Það er venju- lega einhver húmor í aðstæðunum sem ég endurgeri. Mér er sama þótt menn segi þetta fávitaleg verk, en það er heldur ekki neinn and- styggilegur broddur í þeim.“ Verk þeirra Williams Anthony og dönsku listakonunnar Anne Bennike hafa verið sýnd í Stalke galleríinu í Kaupmannahöfn. Þar eru verk Gunnars Arnar einnig sýnd reglulega og það er fyrir milligöngu gallerísins sem þessir tveir listamenn eru nú komnir með verk sín til sýningar í Galleríi Kambi, sem er á samnefndum sveitabæ Gunnars í Holtum. „Ég er afar ánægður yfir því að sýna hér með Anne, því við erum andlega skyld, þrátt fyrir aldursmuninn“ – hann er fæddur 1934 en hún 1974 – „og við höfum gert teikningar saman. Ég byrjaði kannski, teiknaði hluta af líkömum og síðan tók hún við og setti höfuð á þá.“ Sýningin verður opnuð klukkan 15 í dag að Kambi en klukkan 17 mun Anthony sýna skyggnur af verkum sínum og bjóða upp á umræður um lífið og listina. SNÚIÐ UPPÁ RAUNVERU- LEIKANN Mér er sama þótt menn segi þetta fávitaleg verk, segir bandaríski myndlistarmaðurinn William Anthony og brosir; bætir síðan við að verkin séu umfram allt satírísk. Sýning á teikningum hans og verkum dönsku listakonunnar Anne Bennike verður opnuð í Galleríi Kambi, heimagalleríi Gunnars Arnar myndlistarmanns, í Holtum í dag. EINAR FALUR INGÓLFSSON hitti Anthony að máli. Teikning sem William Anthony og Anne Bennike gerðu saman. Morgunblaðið/Einar Falur William Anthony myndlistarmaður. Listrýni, 1983. Blýantsteikning. efi@mbl.is ÉG hygg að menn hafi notað orðið erlendi hér á landi frá því á síðmiðöldum. Það tengist framandleika manns á jörðinni. Að upplifa sig sem útlending, framandi mann, innan um ann- að fólk. Líklegast er slíkt erlendi megininntak þekktrar skáldsögu sagnaskáldsins Vilhelms Moberg, sem á íslensku hefur fengið heitið Stund þín á jörðu í ágætri þýðingu Magnúsar Ásmundssonar. Moberg er þekktastur fyrir Vesturfarana og segja má að í bók sinni sé hann ekki órafjarri vettvangi þeirra sagna. Vestur- farir í lok 19. aldar og í byrjun þeirrar 20. voru án vafa einhver merkilegustu sögulegu tíðindi seinni alda og má kannski einna helst líkja við þjóðflutningana miklu. Í viðauka við söguna, broti úr Frásögnum úr lífi mínu, sem þýðandi bætir við þetta verk, bendir Moberg á það að fjórðungur sænsku þjóðarinnar hafi lagt land undir fót á þessum tíma til Ameríku. Stund þín á jörðu greinir einmitt frá gömlum sænskum manni, vesturfara, sem situr á hót- elherbergi á Kyrrahafsströndinni og horfir um öxl, gerir upp líf sitt. Honum hefur farnast mis- jafnlega, oftast þó allvel fjárhagslega, komið undir sig fótunum en í reynd skiptir það minnstu máli á þessari stundu. Hótelherbergið sem hann er staddur í verður landamærastöð tilverunnar. Þar mætast tími og eilífð, líf og dauði. Gamli maðurinn er kannski fyrir bragðið landlausastur allra. Auk þess að vera útlend- ingur, maður án heimilis, sem býr í hótelher- bergi, tekst honum hvergi að finna samhljóm- inn í lífssynfóníu sinni. Í meitluðum orðum í lok bókar lýsir Moberg tilvistarlegri stöðu manns- ins á milli þess hverfula og hins varanlega: ,,Á langri ævi hefur hann átt marga bústaði en ekkert heimili. Hann býr hér um stundarsakir og berst við vitneskju sem hann kemst ekki framhjá.“ Kúbudeilan er í baksviði sögunnar og sömu- leiðis jarðskjálftahrinur sem minna á tímanlegt eðli sögunnar. En einhvern veginn verða þessir atburðir eins og í móðu og sama gildir um hið daglega líf mannsins. Það er einsemdin, fram- andleikinn og mishljómur tilverunnar sem eru í brennipunkti. Og eina öryggið og festan í lífinu er fullvissan að stund hans á jörðu sé bráðum liðin. Gamli maðurinn kennir nefnilega ekki ein- ungis erlendis á Kaliforníuströndinni. Sagan gerist raunar á tveimur sviðum. Í Ameríku og í Smálöndunum, æskustöðvum gamla mannsins. Við sjáum í baksýnisspegli æsku hans og ferðir hans til baka til gamla landsins. Í heimsóknum sínum finnur hann hvergi það sem hann leitar að. Það er horfið ef það var þá einhvern tímann til. Ef til vill er orsakanna að erlendi hans að einhverju leyti þar að leita en ef til vill eru ör- lagasímu manna líka eitthvað sem þeir spinna sjálfir í gegnum tíðina. Þetta lætur höfundur lesendum um að dæma. Á vissan hátt hefur frásögnin á sér raunsæ- isblæ líkt og vesturfarasögurnar en samt sem áður eru söguformið og sagan sjálf mjög hug- læg. Kannski söguefnið sé þesslegt og leiði til þess að tilvistarumræðan geri þetta mjög ein- lægt og persónulegt verk. Það er knappt og víða glittir í leiðarminni og tákn. Sagan er sam- anþjöppuð og örlagasaga mannsins átakamikil og minnir dálítið á leikrit enda hefur Moberg skrifað leikgerð verksins. Hér er á ferðinni saga sem hefur einhvern þann sjávarnið eilífð- arinnar að varla er hægt að lesa hana án þess að verða snortinn. Þýðing Magnúsar er á látlausu máli og hæfir vel stíl Mobergs sem er í senn ljóðrænn og ein- faldur. Það er einnig vel til fundið hjá þýðanda að bæta við ævisögubroti Mobergs sem varpar ljósi á meginþema verksins. Í leit að samhljómi tilverunnar BÆKUR Skáldsaga – þýðing eftir Vilhelm Moberg. Magnús Ásmundsson íslensk- aði. Fjölvi 2002 – 299 bls. STUND ÞÍN Á JÖRÐU Skafti Þ. Halldórsson

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.