Lesbók Morgunblaðsins - 15.11.2003, Blaðsíða 14

14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 15. NÓVEMBER 2003
RISASTÓR kórahátíð sem reglu-
lega hefur verið haldin í Eystra-
saltslöndum Balkanskaga í rúma
öld, sagnahefð Tyrkja, konung-
legi balletinn í Kambódíu og Dag-
ur hinna dauðu í Mexíkó voru
meðal viðburða sem valdir voru í
ár af sérstakri nefnd Unesco, sem
meistaraverk mannkyns. Alls
voru 28 viðburðir valdir, en við-
urkenningunni er ætlað að beina
athygli að menningarfyrirbær-
unum og tryggja að þau leggist
ekki af, hafði AP-fréttastofan eft-
ir Yoshihiro Higuchi, talsmanni
Unesco. Kórahátíð Eystrasalts-
landanna vakti sérstaka athygli
en hún hefur verið haldin annað
hvert ár frá því síðla á 19. öld.
Allt að 20.000 söngvarar, allir
klæddir þjóðbúningum, koma
fram á sviðinu í einu og hátíðin
dregur að hundruð þúsunda
áhorfenda. „Allri dómnefndinni
þótti mikið til koma um umfang
þessara kórahátíða. Þær eru ein-
stakar,“ sagði Higuchi.
„Þvottavél“ Schröd-
ers verðlaunuð
NÝJAR skrifstofur Gerhard
Schröders kanslara Þýskalands,
sem gagnrýnendur hafa gjarnan
líkt við þvottavél, hlutu í vikunni
ein virtustu arkitektúrverðlaun
Þýskalands. Byggingin sem er
stór og mikil um sig og unnin úr
steinsteypu og gleri sýndi að mati
dómnefndar „hugrekki“ og „tján-
ingu“ í hönnun og þótti skara
fram úr öllum þeim byggingum
sem reistar hafa verið í Þýska-
landi sl. tvö ár. Kanslarinn virðist
þá hafa sætt sig við skrifstofurn-
ar, en hann hafði áður kvartað yf-
ir að þær væru of stórar og að
vegfarendur gætu séð inn á klós-
ett hans. Það eru arkitektarnir
Axel Schultes, Charlotte Frank
og Christopher Witt sem deila
með sér verðlaununum fyrir
bygginguna.
Metaðsókn á Dürer
AÐSÓKN að
yfirlitssýn-
ingu á verk-
um þýska
endurreisnar
listamanns-
ins Albrechts
Dürers í Al-
bertina safn-
inu í Vín hef-
ur verið slík að ákveðið hefur
verið að framlengja sýningartím-
ann til 8. desember. „Við höfum
þegar fengið yfir 300.000 gesti á
sýninguna,“ sagði Stephan Musil
talsmaður safnsins, en um er að
ræða stærstu yfirlitssýningu á
verkum Dürers í nokkra áratugi.
Vinsældirnar eru enda slíkar að
langar raðir hafa myndast fyrir
utan safnið af gestum sem bíða
þess að virða fyrir sér þær 140
teikningar og 60 málverk lista-
mannsins sem þar er að finna,
m.a. hinn þekkta Héra Dürers.
Albertina safnið á stærsta safn
verka Dürers sem vitað er um en
á þessa sýningu, sem talin er geta
slegið allar fyrri aðsóknartölur
að listsýningum í Austurríki,
voru að auki fengið lánuð verk
frá Prado safninu í Madrid, Nat-
ional Gallery safninu í London og
Metropolitan safninu í New York.
Kórahátíð
Eystrasaltslanda
njóti friðunar
ERLENT
Reuters
Mexíkóar fagna degi hinna dauðu.
Héri Albrechts Dürers.
LISTSÝNINGAR eru misað-
gengilegar. Sýning á verkum Gúst-
avs Geirs Bollasonar í Gallerí
Hlemmi, „að sjá það nálgast sem
dvelur“ er dæmi um frekar óað-
gengilega sýningu. Spurningin sem
vaknar við skoðun sýningarinnar er
hvaða skilaboðum listamaðurinn er
að reyna að koma á framfæri. Að
mínu mati er Gústav ekki með ein-
hver ein tiltekin skilaboð heldur er
hann að reyna að koma á framfæri
sýn sinni á heiminn, hvernig hann
skynjar umhverfi sitt, og vill fá okk-
ur í lið með sér. Þessi niðurstaða mín
er fengin eftir lestur sýningarskrár-
innar, sem hefur að geyma einn
tyrfnasta myndlistartexta sem ég
hef lesið um dagana, og mati á verk-
unum á sýningunni.
„Áfangastaður sem líkist persón-
unni en líka yfirgefinn staður sem á
endanum tilheyrir engum og gæti
þannig túlkað það sem nefnist
„hvergi“, eða þar sem kyrrstaðan
ríkir. Það má segja að myndefnið
túlki að einhveru leyti hreyfinguna
eða öllu heldur þrána eftir hreyfing-
unni sem löngun eftir kyrrstöðu, að
finna kyrrstöðuna í hreyfingunni eða
„að sjá nálgast það sem dvelur““,
segir meðal annars í texta Gústavs í
sýningarskrá og dæmi nú hver fyrir
sig.
Innsetning listamannsins saman-
stendur af nokkrum raunsæislega
unnum málverkum sem unnin eru
mjög nákvæmlega eftir ljósmynd-
um. Maður að keyra dráttarvél,
kennslustofa í náttúrufræði, þotu-
flugmenn, herþotur. Á tölvuskjá
birtust óræðar þokukenndar myndir
sem minna á myndir úr ómsjá. Stór-
ar þrívíddarteikningar hvíla á haus-
kúpu af stórgrip, sem gefur tilvísun í
dauðann og hið yfirgefna. Í teikning-
unum eru opnir sívalningar með loft-
myndum teiknuðum þar innan í.
Sýningin er þannig um yfirsýn, um
það að horfa á heiminn utan frá og
reyna að skilja hann. Flugmennirn-
ir, flugvélarnar, loftmyndirnar, svip-
myndir úr rannsóknarstofunni gefur
allt vísbendingu þar um.
Sem innsetning í rými gengur
sýningin vel upp en spurningin sem
Gústav þarf að spyrja sig er hvort að
hægt sé að gefa áhorfandanum ögn
meiri meðgjöf, þannig að hann verði
fær um það sem Gústav ætlast til af
honum.
Sveitamennska
David Diviney hefur valið sér
áhugavert umfjöllunarefni í mynd-
list, svokallaða sveitamennsku, eða
„hillbilly“. Samkvæmt sýningarskrá
sækir Diviney í brunn þessarar
menningar til að skoða hrifningu
samtímans á einföldu „alþýðufólki“
eins og honum sjálfum, en sam-
kvæmt skránni þekkir listamaður-
inn þennan heim að einhverju leyti
af eigin raun.
Á sýningunni eru fjórar högg-
myndir og eitt ljósmyndaverk.
Fyrsta höggmyndin mætir manni á
stigapalli fyrir framan innganginn í
aðalsalinn. Pínulítil höggmynd af
snjókarli, gulum að lit. Líklega er
listamaðurinn hér frekar að setja
fram tengingu við sýningarlandið,
Ísland, með þessum skúlptúr, en að
verkið eigi að endurspegla eitthvað
sérstakt í menningu sveitafólksins.
Snjókarlinn er alþjóðlegur og guli
liturinn gæti frekar vísað til meng-
unar stórborgarinnar en hreinleika
fjallamennskunnar.
Í ljósmyndaverkinu er sannkall-
aður sveitamaður, Hillbilly, mættur í
allri sinni dýrð. Vopnaður riffli starir
á mann geðveikislegu augnaráði, bú-
inn að fella einn mann og stela af
honum skónum.
Á endavegg er skemmtileg högg-
mynd sem heitir Veiðimaðurinn með
skugga (norðurskautaútgáfa). Á
hægri vegg eru tvær svipaðar högg-
myndir búnar til úr spónaplötum og
sokkum.
Þessi sýning er bitlítil, en samt
skemmtileg og skrýtin.
Kannski er skrýtileiki sýningar-
innar einmitt myndbirting sveita-
mennskunnar en áhugavert hefði
samt verið að sjá fleiri verk í anda
ljósmyndaverksins og kafa þannig
dýpra í umfjöllunarefnið, eins og
lagt er af stað með í sýningarskrá.
Það er gaman að sjá hve þetta
unga gallerí, Gallerí Kling & Bang,
er strax orðið alþjóðlegt. Þegar hafa
fleiri en einn erlendur listamaður
sýnt þar verk sín og greinilegt að
það sem lagt var upp með við stofn-
un gallerísins, að þarna myndu nýt-
ast alþjóðleg tengsl aðstandenda til
að draga hingað til lands alþjóðlega
strauma og stefnur, er í fullum
gangi.
Sjógangur
Sjógangur heitir sýning Mar-
grétar Oddnýjar Leópoldsdóttur á
neðri hæð í gallerí Skugga. Um er að
ræða innsetningu þar sem hengdar
hafa verið upp ljósmyndir af yfir-
borði hafsins, ljósritaðar á glærur,
hengdar upp á þráð í láréttri röð,
þannig að myndirnar ganga alveg
frá lofti og niður á gólf, bæði á vinsti
og hægri hönd. Uppsetningin mynd-
ar þannig göng, eða Sjógang sbr.
heiti verksins, og eins og listamað-
urinn vísar til í texta sem fylgir verk-
inu á manni að líða eins og hafið hafi
opnast líkt og sagt er frá í Biblíunni
þegar Guð opnaði hafið til að Ísra-
elsmenn kæmust undan Egyptum:
„og Ísraelsmenn gengu á þurru mitt
í gegnum hafið og vötnin stóðu eins
og veggur til hægri og vinstri hand-
ar þeim“.
Það er nákvæmlega þetta sem
Margrét hefur endurskapað í þessu
kjallaraherbergi í gallerí Skugga
með mjög áhrifaríkum hætti, eini
munurinn er sá að við enda gang-
anna er hurð sem listamaðurinn hef-
ur sett upp. Hurðin er læst, og því er
víst að sýningargestir, í sporum
Ísraelsmanna, hafa verið blekktir til
göngunnar; þeir drukkna með
Egyptum þegar göngin falla saman
og sjórinn hylur sporin.
Innsetning Margrétar er hrein og
klár og smekklega sett upp. Þetta er
skemmtileg myndbirting á atviki úr
trúarsögunni, auk þess sem verkið
hrífur áhorfandann með og gerir
hann að þátttakanda.
Það sem rýrir gildi verksins er að
Margrét lætur sér ekki nægja að
segja þessa einu sögu með verkinu
heldur teygir hún sig í fleiri áttir og
óskyldar. Í texta í sýningarskrá (það
er reyndar alltaf spurning hve mikið
á að tengja texta í sýningarskrá
verkinu á sýningunni) fer Margrét
að fjalla um upplifun sína á sjónum
eða sjóleysi öllu heldur. Hún segir að
persónulegar tengingar sínar liggi í
innlandinu, og því hafi sjórinn verið
órafjarri. Því hafi sjórinn verið eins
og fyrirheitna landið fyrir henni,
eitthvað sem hún þráði. Þá leggur
hún einnig út frá lit hafsins, blám-
anum, en þessi tvö síðarnefndu atriði
gera lítið annað en að þynna út ann-
ars vel hugsaða inn-
setningu.
Heimilið Jörð
Ágústu Oddsdótt-
ur er umhugað um
jörðina. Hún segir að
jörðin sé bústaður
allra og um hana
verði að hugsa eins
og heimili sitt. Verk-
ið er stór kúla sem er
vafin úr ýmsum efn-
isafgöngum sem til
hafa fallið á heimili
listakonunnar, göm-
ul handklæði, gard-
ínur o.fl. sem fá nýtt
hlutverk í þessari
kúlu. Það má skilja
kúluna sem svo að
undir vafningnum sé
jörðin og klæðið sé
eins og sárabindi
sem Ágústa vefur
jörðina inn í til að
lækna það sem hefur
misfarist við umönn-
un manna og lands.
Heiti verksins er
365 sinnum og vísar til daganna í
árinu, og/eða að verkið sé svokallað
tímaverk unnið á hverjum degi með
reglulegum hætti. Þá vísar heitið til
eins árs, og tímans sem slíks al-
mennt.
Af fylgigögnum með sýningunni
að dæma er Ágústa umhverfisvernd-
arsinni og hefur látið til sín taka,
bæði sem virkur mótmælandi og í
gegnum verk sín.
Hún talar um að gefa efnum nýjan
tilgang, nýtt hlutverk en endurnýt-
ing er eitt af lykilstefjum umhverf-
isverndarhyggju.
Það er ekki hægt að sleppa því að
minnast á álkúlu Ívars Valgarðsson-
ar á sýningu hans á Hlemmtorgi í
þessu samhengi, en þar voru óneit-
anlega til staðar tengingar í ætt við
það sem Ágústa er að gera, þ.e.
tengingu við jörðina, við hið daglega
líf og umhverfisvernd.
Verk Ágústu er ekki nógu bein-
skeytt og vekur ekki með manni
nógu sterkar tilfinningar. En með
því að kynna sér fyrri verk Ágústu
fæst fyllri mynd af höfundarverki
hennar og umfjöllunarefni og þar
með betri tilfinning fyrir „365 sinn-
um“.
Loftmynd í sívalningi, hauskúpa og maður á dráttarvél.
Hafið opnast í verki Margrétar Oddnýjar Leópoldsdóttur. 365 sinnum í Galleríi Skugga.
Í óbyggðum
MYNDLIST
Gallerí Hlemmur
Opið fimmtudaga til sunnudags
frá kl. 14-18. Til 23. nóvember.
GÚSTAV GEIR BOLLASON
Gallerí Kling & Bang
Opið fimmtudaga til sunnudags
frá kl. 14-18. Til 23. nóvember.
DAVID DIVINEY
Gallerí Skuggi
Opið alla daga nema mánudaga
frá kl. 13-17. Til 23. nóvember.
ÁGÚSTA ODDSDÓTTIR
MARGRÉT O. LEÓPOLDSDÓTTIR
Þóroddur Bjarnason
Veiðimaðurinn með skugga (norðurskautaútgáfa)
eftir David Diviney.
Morgunblaðið/Sverrir