Íslendingaþættir Tímans - 26.09.1969, Síða 12

Kristín Andrésdóttir
F. 24.3. 1884.
D. 27.6. 1969.
Það er órjúfanlegt lögmál lífs-
inis að verða að sjá á bak vin-
um og vandamönnum. Þetta vita
aOlir, en þó er stundum erfitt að
ótta sig á, að góðir vinir er við
ihöfum lengi þetokt glaða og
Ihirausta, Skuili allt í einu vera
horfnir sjónuim okkar.
Mér kemur þetta í huig nú, er
ég kveð firændikonu mína og ágæt
an vin, Kriistínu Andrésdóttur.
Kristín var Árnesingur í aliar
ættir, fædd ó Vestri-Heillum í Gaul-
verjarbæjarhreppi 24. marz 1884,
dóttir Andrésar Erlendssonar,
bónda þar, og konu hans, Guðrún
ar Loftsdóttur, sem ættuð var úr
Gnúpverjahreppi. Andrés var lát-
inn fyrir mitt minni, en Guðrúnu,
ömimusystur mína, man óg vel, glöð
og sflsemmtin í viðmóti, stórvel
fróð og prýðitega hagmælt.
Þau Ándrés og Guðrún bjuggu
á Vestri-Hellum allan sinn búskap.
Varð þeirn þriggja barna auðið,
'þeirra er upp komust. Elzt v ar
Kristin, þá Guðrún, en yngstur
Loítur, er síðar tók við búi eftir
foreldra sína. Fóstursystkin Kristín
ar voru þau frú Guðrún Antons-
dóttir búisett í Reykjavík og Er-
iendur Jóhannsson, sem nú er lát
inn. Auk þeirra voru þar í fóstri
fleiri börn, lengri eða skemmri
tíma. Kristín óJst upp í foreldrahús
um við svipuð kjör og þó tíðkaðist
á flestum sveitabæjum. Þá var hér
á landi rótgróið bændaþjóðfélag
m.eð svipuðu sniði og verið hafði
um langan aldur. Nú fær unga
kynsflóðin að horfa á að stórbreyt
ingar gerist, næstum daglega Þær
þyfcja svo sijálfsagðar, að ýmsir
taka nauimast eftir þeim og veitist
því að vonum erfitt að skilja, að
sú kynisióð sem ótLst upp á ofan-
verðri 19. öld og er nú að kveðja,
þjó við fastmótaðar aðstæður sem
höfðu flátt breytzt mann fram af
manni. En menn stunduðu fornar
dyggðir, i ðjusemi, reglusemi og
sparsemi, og treystu þvi, að drott-
inn gæfi ávöxtinn. Og sú von brást
vissuliega ekki þeim hjónuim á
Vestri-Heililum, Andrósi og Guð-
rúnu. Þó að jörð þeirra teldist
ekki stór búnaðist þeim vefl, og
þau komust af með sóma. Og auk
landbúsikaparins barst oft bjórg úr
annarri átt. Sfcamm-t var til sjávar,
fram í Loftstaðasand, og var þar
lengi útræði. Sjósókn var þar, eins
og víðar, stunduð með kappi og
fors'já í senn, er leitað var á mið
fró hafnlausri úthafsströnd. Þarna
var Andrés formaður langa tíð og
lánaðist vei. Meðal háseta Andrés
ar var Bjarni Jónsson í Glóru,
móðurfaðir minn, en hann var
kvæntur Guðlaugu, systur Guðrún
ar, fconu Andrésar .Voru oar góð
vinakynni mieð tengdu'm.
Vestri-Heililur voru á þessuun
tíma mijög í þjóðbraut svo sem
fleiri bæir í Gaulverjabæjarhreppi.
Eyrarbakki var þá einn af he'ztu
verzflunarstöðum landsins. Þangað
sóttu efcki aðeins Árnesingar, held-
ur einnig bændur úr Rangárvaflla-
sýsflu oig VesturSka.ftafelissýslu.
Póru flestir austanmenn Þjórsa á
SandhóOaferju, sem var einn erf
iðasti ferjustaður á íslandi Oft
hefur þá mátt sjá í kauptíð hrakta
ferðamenn stefna með flclakkhesta-
lestir sínar frá Sandhóllafex-ju og
þokast eftir götutroðninigum l Bæj-
arhreppnum o-g áleiðis út á Bakk-
ann. Var þá gott að eiga vinum að
fagna á Vestri-Helilum og öðrum
góðurn bæjuim þar í sveit. Og ekki
hefur sú gestkvæmd farið fram hjá
börnunum á bænurn. Þar hefur
Kristín kynnzt þegar á barnsaldri
sínum þörf og nauðsyn ferða-
manna, og hefur það án efa átt
sinn þátt í að glæða bann frábæra
sfcilning sem hún hafði alla tíð á
þörfuim þeirra er að garði bar.
Þannig eflist Kristín upp við forn-
ar dygigðir góðs bændafólks. Með
þessurn bætti hlaut hún í uppeldi
sínu ríkan skilning á lífi og störf-
uim alþýðu manna, ekki sízt erfið-
leikum og baráttu þeirra er stóðu
í ströngu. Og þessa næma skiln
ings áttu margir eftir að njóta
síðar.
En þrátt fyrir traust tengsl við
æSkustöðvar lá þó leið burt úr
heimabygigð. Árið 1915 giftist Krist
ín fermingarbróður sínum, Markúsi
ívarssynj frá Vorsabæjarhjáleigu.
Markús var véflstjóri og var fyrst
í sig'lingum mil'li landa, ma.. í fyrri
heimisstyrjöld, en stofnaði s íðan
vél'smiðjuna Héðin ásamt Bjarna
Þorsteinssyni og var framkvæmda-
stjóri hennar. Þau hjón reistu sér
hús á Sölvaflilagötu 6 og bjuggu þar
síðan tii æviloka.,
Þau eignuðust þrjár dætur. Erzt
er Guðrún, gift Magnúsi Björns-
syni verzlunarstjóra, þá Helg.i, gift
Sveini Guðmiundssyni alþingism og
forstjóra Héðins, yngst Sigrún, gift
Baldri Möller ráðuneytisstjóra. Þau
eignuðust og einn dreng, en hann
dó nýfæddur.
Madkús lézt 23. ágiist 1943, en
Kristín bjó áfram á Sólvöllnm í
á'gætu sambýfli og nágrenni við
dætur og tengdasyni, lengstum
við góða helsu, unz hún lézt að
morgni sjö sofenda dags, 84 ára að
aldri.
Þau Markús og Kristín voru sam
hent mjög og samvaflin om gest-
riisni, raiisn og hjálpsemi. Ótafld-
ISLENDINGAÞÆTTIR