Íslendingaþættir Tímans - 17.03.1971, Page 27

MINNING
Jón Jóhannesson,
BÓNDI HRÍSGERÐI
Fæddur 17. júní 1892
Dáinn 27.júlí 1970.
Meðal bænda og fjármanna hef-
ur það ávallt þótt mikil nauðsyn
að vera glöggur á fé og fjármörk.
Hver bóndi þekkir og man sitt
eigið mark og þau önnur sem
kunna að vera í notkun á heimili
hans. Margir muna einnig mörk
nágranna og nokkur fleiri á víð
og dreif um sveitina. í þriðja lagi
eru það svo markfræðingarnir,
mennirnir sem hafa lagt það á sig
að „stúdera“ markaökrá sinnar
sýslu og jafnvél nágrannasýslna og
eru svo vel að sér að óþarft er
að taka fram bækur þá fé er dreg-
ið sundur í skilaréttum. Allir sem
til fjallskila þekkja vita hver flýt-
isauki er að því að hiafa slíka menn
við höndina í réttum því oft er
tíminn naumur. Ég sem ek'ki hef
komizt upp úr þeim flokkum er
ég nefndi fyrst hef ávallt borið
djúpstæða virðingu fyrir þessum
fræðimönnum og hef verið svo
heppinn að kynnast tveim þeirra.
þeim árum, er hún dvaldi þar.
Þótti mönnum mikið skarð fyrir
skildi í því héraði, er hún fluttist
suður til Reykjavíkur haustið
1942.
í Reykjavík bjó hún á Frakka-
stíg 6a, hjá stjúpdóttur sinni,
Ragnheiði ömmu minni og afa
mínum, Gunnari Ólafssyni. Ég hef
haft þá hamingju að dvelja á því
heimili lengur og skemur og
kynntist þar frú Ingibjörgu og
tókst snemma með o'kkur vinátta
mikil og góð. Hún kenndi mér að
lesa ungum, og æ síðan nam ég
af henni góða hluti og nýta. Það
ríkti í kringum þessa konu heið-
ríkja og friður.
Ég þakka guði fyrir frú Ingi-
björgu Sigurðardóttur frá Búðar-
dal. Hún var góð gjöf hans til
þeirra, sem þekktu hana.
Gunnar Björnsson.
Annar og sá eldri var Páll G. Jóns-
son í Garði. Hann er látinn fyrir
allmörgum árum. Var þessa fjöl-
hæfa og mæta manns minnst í
blöðum á sínum tíma og einnig
geymir ársrit Þingeyinga grein um
hann og konu hans.
Ekki þurfti að rýna í marka-
skrár á Lokastaðarétt meðan Páls
naut við. Hinn markfræðingur-
inn var einnig fnjóskdælskur
bóndi Jón Jóhannesson í Hrís-
gerði. Hann fæddist 17. júní
1892 að Grjótárgerði í Fnjóska-
dal. Foreldrar hans voru
Anna Sigríður Sigurðardóttir og
Jóhánnes Jónsson. Ekki voru þau
við eina fjöl felld hvað búsetu
snerti framan af ævi. Var svo sem
kunnugt er um margt umkomulít-
ið fólk að þegar vinnumennsku
sleppti og til hjúskapar dró urðu
jarðarhorn smá eða húsmennsku-
vistin hiutskiptið. Var þá jafnan
þröngt setið og húsin dimm og
köld.
Við sem nú lifum í landi við
húsakynni góð og rafmagn náum
ekki að skilja lífsaðstöðu aldamóta
fólksins þó ekki sé lengra aftur i
tímann seilst. Þau hjón Anna og
Jóhannes hófu búskap sinn að
Grjótárgerði um 1890. Bjuggu
næstu árin á fleiri jörðumi Hluga-
staðasókn. Þá lá leiðin vestur yfir
Vaðalheiði að Neðri-Dálksstöðum.
Eftir þriggja ára búsetu þar urðu
þau enn að víkja um set og var
þeim það mjög nauðugt. Á Neðri-
Dálksstöðum hafði þeim fallið vel.
Um þessar mundir bjuggu að
Heiðarhúsum á Flateyjardalsheiði
lijónin Rannveig Friðbjarnardótir
og Gunnlaugur Stefánsson. Þau
fluttu síðan að Vestari-Krókum og
bjuggu þar lengi. Gunnlaugur var
maður hæglátur og sérstæður
nokkuð í tali og háttum. Bóka-
maður og ættfræðingur.
Hjónum þessum höfðu þau
Anna og Jóhannes áður bundizt
vináttuböndum og nú bauðst þeim
hluti Heiðarhúsa til ábúðar og þótt
ekki væri í sali að sækja þá mun
hjartarými hafa verið í öfugu hlut-
falli og er slíkt sem betur fer
ekki fátítf hjá alþýðu manna þá að
sverfur. Á þessum árum var þjóð-
in varla hálf að mannfjölda við
það sem hún er nú og þó var
hvert kot setið frá strönd og á
heiðar upp. Úr þessu greiddist þá
fyrst er þorp og bæir tóku að
myndast og dafna við sjávarsíð-
una Engin viðhöfn mun hefa verið
í sambandi við búferlaflutninginn
af Svalbarðsströnd og norður á
Flateyjardalsheiðina miðja þar
sem Heiðarnús standa, löngum
kafin snjó frá hausti og langt á
vor fram. Tveim árum síðar flutti
Jóhannes bóndi af heiðinni með
konu sína og þrjú börn. Hið
fjórða, sveinn í vöggu varð eftir í
umsjá Rannveigar og Gunnlaugs.
Hét sá Sigurður. Ólst hann upp
með þeim hjónum við ástríki. Frá
Heiðahúsum hvarf Jóhannes méð
skertan bústofn. Hafði misst ær í
fönn hinn síðari vetur þar.
Nú lá leiðin að Syðra-Hóli í
Fnjóskadal og enn í tvíbýli. Eft-
ir eins árs dvöl þar var haldið að
Veisu í sömu sveit og þar hafði
fjölskyldan tveggja ára viðdvöl og
nytjar af jarðarhluta.
Árið 1907 var Jón Jóhannesson
fermdur. Það vor flutti fjölskyld-
an að Hrísgerði og mátti þá segja
að hún væri komin heim enda var
ekki þaðan vikið framar Ekki
grær að þeim steini sem oft er
hreyfður sagði gamla fólkið og
tveim búflutningum var líkt við
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
27