Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Blaðsíða 48

t
t dag kveðjum viö Jón
Arnason, fyrrverandi banka-og
framkvæmdastjóra, einn af
mætustu sonum þjóðar vorrar,
og sem um langan aldur hafði
innt af hendi mörg hinna mikil-
vægustu starfa þjóðfélagsins á
þann hátt sem mikils er metið
og oft að verðleikum. Hann var
gæddur þeim hæfileikum, sem
hverjum forystumanni eru
nauösynlegir, en of fáir.eiga:
árvekni, fyrirhyggju, framsýni,
afburða dugnaði og skyldu-
rækni, samfara sivakandi
áhuga á hverju starfi, sem hann
haföi á hendur tekizt. t»essir
eiginleikar hans voru svo aug-
ljósir, að þeim hlaut að verða
veitt athygli af fjölda þeirra er
af honum höfðu kynni.
Jón var fæddur og alinn upp
hjá fólki sinu i Skagafiröi en fór
til náms i Möðruvallaskóla og
tók próf frá Gagníræðaskólan-
um á Akureyri 1905. Að loknu
skólanámi þar gerðist hann far-
kennari i átthögum sinum og i
Húnavatnssýslu næsta áratug-
inn, en stundaði margs konar
störf að sumrum, bæði til lands
og sjávar.
Um þritugsaldur breytti hann
til um störf. Fór tii
Kaupmannahafnar og var þar
veturinn 1916-’ 17. Þennan vetur
vann hann viö og kynnti sér
starísemi kaupíélaganna i Dan
mörku, en fór siðan heim til
tslands voriö 1917 og geröist
starfsmaður Sambands isl.
samvinnufélaga, sem þá stofn-
aði heiidsölu i Reykjavik, og
varð Jón þvi fyrsti fastráðni
starísmaður Sambandsins og
hjá þvi vann hann til ársloka
1945, eða meira en 28 ár. — Þeg-
ar starfsemi Sambandsins
skiptist i deildir, geröist hann
framkvæmdastjóri útflutnings-
deildar þess, en það varð fljótt
mikiö starf og vandasamt, ekki
sizt á erfiðleikaárum eins og
1921 -’23 og 1931-’33. Hann varö
aö sjálfsögðu og flótlega aö hafa
aðstoðarmenn við þessi störf, og
munú þeir Svavar Guðmunds-
son, siðar bankastjóri á
Akureyri, og Stefán Rafnar, sið-
ar aðalbókari Sambandsins,
hafa verið hinir fyrstu er urðu
hjálparmenn hans, báðir ágætir
starísmenn, hvor á sinu sviði.
Brátt gerðist Hallgrimur
Kristinsson, hinn eldheiti hug-
sjónamaður samvinnustarfsins,
forstjóri stolnunarinnar — en
hans naut skammt við og and-
aðist i janúar 1923. Færðist þá
vandinn og starfið meira á Jón
Arnason en verið hafði, en brátt
rættistúr þvi, erSigurður, bróð-
ir Hallgrims, gerðist forstjóri,
einn hinn prúðasti og samvizku-
samasti maður, er gott var að
kynnast, en þeir Jón tókust á við
erfiðleikana i störfum Sam-
bandsins, er stundum voru
miklir á þeim tima. Mörg kaup-
félögin, sem störfuðu um og
eftir 1920, voru ljárvana og urðu
að njóta aðstoðar Sambandsins
um marga hluti eins og von var
til.
Ég tel að þeir Jón og Sigurður
hali innt af hendi mjög mikil
störf á þessum tima, sem þurfti
fórnarlund og framsýni til. —
Við borttför Jóns frá Samband-
inu 1945 hygg ég að Sambandið
hafi verið ein af fjársterkustu
stofnunum landsins og hvar-
vetna mikiis metið.
Bankastjórn Jóns er ég minna
kunnugur, en veit aö hann var
hinn sterki og ákveðni maður,
sem gerði sér grein fyrir þvi
sem var aö gerast i landinu,
hvað var nauðsynlegt að gera og
hvað gat beðið um stund. For-
sjálni og fyrirhyggja var honum
i blóð boriö.
Það mun hafa verið mjög að
ráði Jóns að, afurðasölulögin
voru sett árið 1934 og að hans til-
lögum farið um mörg ákvæði
þeirra, en þau hafa orðið
islenzkum landbúnaði til meiri
farsældar en flest annað á þvi
timabili sem siðan er liðið, enda
lét Jón sér mjög annt um hversu
færi með framkvæmd þeirra.
Störf hans fyrir Sölusamband
isl. fiskframleiðenda munu og
hafp verið hin mikilvægustu.
Sama mun og hafa verið um
starf hans i stjórn Eimskipa-
féiags Islands, en þar átti hann
sæti marga áratugi, fvrst
stjórnskipaður en siðar kosinn
af hluthöfum meöan hann gaf
þess kost.
Aö loknu tuttugu ára banka-
stjórastarfi við Landsbankann,
sem þá var einnig Seðlabanki
landsins, gerðist Jón einn
bankastjóra Alþjóðabankans i
Washington um tveggja ára
skeið. Smaladrengurinn norðan
af Vatnsskarði var þar með
kominn i hóp helztu fjármála-
jöfra heimsins. Það var löng
leiö og viðburðarik og aðeins
fáum fær.
Ég færi Jóni Arnasvni þakkir
ivrir langa og innilega vináttu
og allt það sem ég hefi notiö af
hans liendi og heimilis hans,
jafnlramt þvi sem ég mrnnist
hinna mikilvægu starfa hans
með eindregnum þökkum og
virðingu.
Jón kvæntist 8. jan. 1925 Sig-
riði, dóttur Björns Sigfússonar
alþingismanns á Kornsá, góðri
konu og mikilhæfri, sem hæfði
manni sinum. Börn þeirra voru
þrjú. tveir synir og ein dóttir
Dóttirin lézt af slysförum á
fermingaraldri, dáð af öllum er
hana þekktu, og það hygg ég
hafa verið foreldrum hennar
báöum hiö mesta sorgarefni æv-
innar, er hún féll frá með svo
sorglegum hætti. Synirnir báðir,
Arni og Björn, eru myndarmenn
sem þeir eiga ættir til og starfa
aö mikilsverðum málum af
áhuga.
Jón var heimakær og mat
heimili sitt og fjölskyldu um-
fram það sem viðast gerist.
Siðustu árin. einkum hið sið-
asta, var honum sjálfum og allri
fjölskyldunni mjög þungt i
skauti sökum þungra veikinda
hans og raunar þeirra hjóna
beggja.
Ég votta frú Sigriði, sonum
hennar ogástvinum, innilegustu
samúö og biö þeim öllum far-
sældar um ókominn ti'ma.
Jón ivarsson
t
Að leiðarlokum hér langar mig
ar• rifja upp helztu minningar
systra og frændfólks um Jón
Arnason fv. bankastjóra.
Jón Arnason var maður mik-
illar gerðar eins og hann átti kyn
til. Hann var fæddur aö Syöra-
Vallholti i Skagafirði 17. nóv.
1885, sonur Guörúnar Þorvalds-
dóttur frá Framnesi i Blönduhlið
og Arna Jónssonar snikkara frá
Haugsstöðum I Vopnafirði. Jón
flutti meö foreldrum sinum, þá á
fyrsta ári, að Borgarey i sömu
sveit, en 3ja ára gamall missti
hann föður sinn. Móðir hans
giftist aftur tveimur árum siðar
mætum manni Pétri Gunnarssyni
frá Skiðastöðum i Laxárdal, og
varð þeim samvista auðið i 33 ár.
Arið 1893 flytur Jón með móður
sinni og stjúpa að Löngumýri i
Hólmi, en þar bjugu þau i sex ár.
En árið 1899 fluttu þau með fjöl-
skyldu sina að Stóra-Vatnsskarði,
keyptu jörðina og bjuggu þar
siðan. Alsystkini Jóns voru tvö,
Ingibjörg og Arni, en hann er
látinn fyrir nokkrum árum. Hálf-
systkini hans voru fjögur, Þor-
valdur, Benedikt og Ingvar
Gunnar allir látnir og Kristin
yngst. Ennfremur tóku þau
Guörún og Pétur fósturdóttur,
Guörúnu Ingibjörgu Nikódemus-
dóttur, en hún dó á þrettánda ári.
1 þessum systkinahópi ólst Jón
upp viö þá beztu sveitamenningu,
sem þá ríkti. Jón hafði á
unglingsárum mikinn áhuga á
þeim iþróttum, sem helzt voru
dægrastytting á þeim árum, og
var meöal annars einn af stofn-
endum Ungmennafélags Seylu-
Islendingaþættir