Íslendingaþættir Tímans - 24.05.1980, Side 4

PáU Lárusson
Egilsstöðum
F. 20. jan. 1919.
D. 10. nóv. 1979.
Páll Lárusson húsasml&ameistari á
Egilsstööum var fæddur á Höskuldsstöö-
um I Breiödal 20. janilar 1919. Foreldrar
hans voru Þorbjörg R. Pálsdóttir frá Gils-
á og Lárus Kristbjörn Jónsson, sem fædd-
ur var I Papey en alinn upp I Fagradal I
Vopnafiröi, bæöi af austfirzkum ættum.
Foreldrar Páls fluttust aö Gilsá I Breiö-
dal 1920 og þar ólst hann upp ásamt þrem-
ur systkinum. Var Stefán þeirra elztur en
hann dó 1940. Ariö áöur haföi hann út-
skrifaöst frá Alþýöuskólanum á Eiöum.
Næstur var Páll, þá Siguröur bóndi á
Gilsá og yngst Lára, nú fulltrúi i mennta-
málaráöuneytinu, áður húsfreyja f Húna-
þingi. Fjórtán ára gamall missti Páll föö-
ur sinn. Móöir hans, Þorbjörg, hélt áfram
búskap á Gilsá með börnun sfnum þótt
ung væru.
Ég kynntist Þorbjörgu verulega, en
einnig litiö eitt Ragnhildi Stefánsdóttur,
móöur hennar, sem var systir Siguröar
afa mlns á Hánefsstööum. Ragnhildur var
nlræö þegar fundum okkar bar saman,
frlö kona, frábærlega minnug, ræöin og
aðlaöandi.
Þorbjörg var mikil atgerfiskona,
gjörfuleg, gáfuö og hjartahlý. Veikindi I
fjölskyldunni, annrlki og lltil efni hindr-
uöu hana ekki frá þátttöku og raunar
frumkvæöi I félagslegu starfi. Hefur börn-
um hennar kippt I kynið.
Heimilishagir á Gilsá á unglingsárum
Páls buöu ekki upp á skólagöngu. Hann
vann aö búi móöur sinnar þar til hann
kvæntist Petru Björgvinsdóttur frá Hllð-
arenda 1940, en þau bjuggu á Gilsá þar til
þauslitu samvistum sjö árum slðar. Synir
Páls og Petru eru Stefán Lárus, búsettur
á Akranesi, Siguröur Pálmi á Breiödals-
vlk og Sigþór I Reykjavfk. Þeir eru allir
skipstjórnarmenn og hafa veriö mikiö á
sjó.
Sföari koma Páls, Guörún Guömunds-
dóttir, er frá Eyjólfsstööum áFossárdal.
Þau Páll byrjuöu búskap I Keflavlk 1948.
Þeirra synir eru fjórir, Siguröur Haf-
steinn, nú I viöskiptáfræöi- og endurskoö-
unamámi viö Háskóla íslands, Þorhallur
arkitekt á Egilsstööum, Ari Már starfs-
maöur Rafmagnsveitna rlksins á Egils-
stööum og Guömundur nemandi I viö,-
skiptabraut á Eiöum.
1 Keflavlk vann Páll viö húsasmlðar og
stundaöi jafnframt iönnám I þeirri grein.
Tók hann sveinspróf og hlaut slöan meist-
araréttindi 1956.
Páll og Guörún munu aldrei hafa kunn-
4
aö viö sig I Keflavlk. Landhættir og jafn-
vel veðurfar er Austfiröingum framandi.
Og nálægöin viö herstööina var báöum
jafnlltiö fagnaöarefni.
Ariö 1957 tók fjölskyldan sig upp og
fluttist noröur á Hvammstanga. Þar hóf
Páll sjálfstæöa starfsemi sem bygginga-
meistari. Veitti m.a. forstöðu byggingu
sjúkrahússins þar I kauptúninu.
Þrem árum slöar fluttust þau svo aust-
ur á Fljótsdalshéraö. Hefur þar án efa
nokkru ráöiö hversu römm er sú taug sem
rekka dregur fööurtúna til.
Páll og Guörún höföu I fyrstu aösetur á
Miöhúsum, en byggöu svo myndarlegt
hús I Egilsstaðaþorpi og nefndu á Bjargi
eftir staöháttum. Fjölskyldan flutti I nýja
húsiö 1963 og átti þar heima slöan.
Á Egilsstööum stundaöi Páll iön sína,
enda verkefni næg I nýju og vaxandi
kauptúni og svo I nágrenninu. Byggingar-
félagiö Brúnás var stofnað af byggingar-
mönnum á Egilsstööum, landnemum I
hinni nýju byggö. Páll var meö frá upp-
hafi og lagði fram kunnáttu slna og fé-
lagsmálaáhuga ásamt tólum og tækjum.
Hann starfaöi slöan hjá Brúnás I mörg ár
og sá um ýmsar framkvæmdir á vegum
fyrirtækisins. Seinna vann hann um hríö
hjá Húsiöjunni, sem einnig er byggingar-
félag á Egilsstööum.
Síöustu árin varö Páll aö hægja á sér viö
byggingarvinnuna vegna skertar heilsu.
Var hann um skeið I hálfu starfi hjá Raf-
magnsveitunum unz hann réöist húsvörö-
ur viö Menntaskólann á Egilsstööum,
þegar hann tók til starfa s.l. haust.
Þdtt langstærsti þátturinn I ævistarfi
Páls Lárussonar væri unninn I faginu, viö
húsasmlöar, þá kom hann vissulega vlöar
viö sögu. Má sem dæmi nefna, aö hann
kenndi viö Iönskólann á Egilsstööum I
mörg ár, var um skeiö yfirkjötmatsmað-
ur á Austurlandi, formaöur jaröanefndar
Suöur-MUlasýslu og eftirlitsmaöur rlkis-
ins viö byggingu menntaskólans.
Þáttur Pálsl trúnaöar- og félagsstörfum
iönaöarmanna er eftirtektarveröur. Hann
var meöal stofnenda Iönsveinafélags
Fljótsdalshéraös og lagöi drjúgan skerf
af mörkum til eflingar þeim félagsskap.
Hann átti sæti á fundum Landssambands
byggingarmanna, var kjörinn I stjórn
þeirra samtaka, einnig I veröskrárnefnd.
Var og um skeiö trúnaöarmaöur samtak-
anna viö uppmælingar.
Félagsmálastörf Páls voru þó slöur en
svo bundin viö fagiö eitt. Ungur aö árum
starfaöi hann I ýmsum félögum heima I
Breiödal — af llfi og sál. Má nefna ung-
mennafélag og búnaöarfélag og ekki síst
kaupfélagiö. En Páll var einlægur og
áhugasamur samvinnumaöur.
Þaö var raunar sama hvar Páll haföi
bólfestu, heima I Breiödal, á Suöurnesj-
um, I Húnaþingi ellegar á Egilsstööum.
Hann var ætlö reiöubúinn þegar vinna
skyldi aö framgangi nytjamála á félags-
legum grundvelli. Hér skal þvl einu viö
bætt, aö hann var meöal stofnenda
Rotaryklúbbsins á Egilsstöðum og mjög
virkur félagi I þeim samtökum slöan.
Snemma gekk Páll til liös viö Fram-
sóknarflokkinn. Hann var maður einarö-
ur, gagnrýndi hiklaust þaö sem honum
sýndist athugavert I stefnumótun og
framkvæmd án þess nokkru sinni aö tapa
megináttum. Hér sem annars staöar var
hann virkur félagi. Hvaö eftir annaö veitti
hann forstööu aöalkosningaskrifstofu
Framsdknarflokksins á Austurlandi eftir
aö hann settist aö á Egilsstööum.
Páll unni Islenskri tungu, haföi yndi af
skáldskap og fögrum fræöum og kunni
býsn af kveöskap, ekki slst af lausavísum
og var sjálfur vel hagmæltur.
A kveöjustundum og aö leiöarlokum
leitar hugur gjarnan á fornar slóöir. Og
ýmist er þá hugaö aö einstökum kennileit-
um ellegar leitast viö aö kalla fram
heildarmynd. Ég hygg aö þaö hafi auð-
kennt Pál frænda minn mörgu ööru frem-
ur hversu trúr hann var uppruna slnum:
ættfdlki, átthögum og félagshyggju þeirri
og framfaravilja, sem hann hlaut I vöggu-
gjöf. Ræturnar stóöu djúpt og drógu aö þá
næringu, sem íslendingur þarfnast. Þeg-
ar margt drlfur á daga er stundum erfitt
aö rekja rauöan þráö frá upphafi til enda.
En þannig var þvl ekki variö um ævi Páls
Lárussonar.
Islendingaþættir