Íslendingaþættir Tímans - 24.05.1980, Blaðsíða 5

Júlíana Oddsdóttir
Fædd 16. jiinl 1904.
Dáin 19. marz 1980.
Þegar ég nil hugleiði nokkur fátækleg
kveöjuorð til JUliönu móðursystur
minnar, leita á hugann margar minn-
|ngar, en áleitnar veröa ekki siöur spurn-
ingar og vangaveltur.
Hvað er það sem mótar okkur menn-
inga helzt?
Er það umhverfið sem við ölumst upp i,
dhrif annarra á okkur eða ýmsir eigin-
leikar meðfæddir eða áunnir?
Leggja allir þessir þættir sitt að mörk-
um I persónugerö mannsins?
JU, vissulega voru þær ólikar á margan
hátt Oddssysturnar Ur Hólminum, en
likar voru þær I mörgu. Allar voru þær
glæsilegar, glaðlyndar og aðsópsmiklar,
en dýpst var þó I þeim öllum tilfinningin
fyrirheimili og fjölskyldu, virðingin fyrir
lifinu.
Var það sambýlið við frjósaman
Breiöafjörðinn, þar sem menn og mál-
leysingjar háðu lífsbaráttuna I sátt og
samlyndi, sem efldu þessar tilfinningar
eöa kærleikur frá móður sem slfellt gat
veitt þeim sem minna máttu sin og alltaf
rétti fram hjálparhönd þótt efni væri oft
smá?
JUlIana fæddist 26. jUnf 1904 i Stykkis-
hólmi, en foreldrar hennar voru GuðrUn
Hallgrlmsdóttir og Oddur Valentlnusson,
hafsögumaður, ólst hUn þar upp meöal
systkinanna, en þau eru Gróa Marta,
Svava, Anna Sigrlður, Sigurborg og Hall-
grlmur. Geir ólafur hálfbróöir þeirra
fæddist þegar systkinin voru komin á full-
oröinsár. Uppeldið I litla þorpinu fyrir
vestan varð stór þáttur i lifi þeirra allra
og þær minningar sem þau tóku með sér
Ur fööurhUsunum gleymast aldrei.
15ára gömul fór JUlIana norður I HrUta-
fjörö með Gróu systur sinni, sem giftist að
Þóroddsstöðum. Dvaldi hUn þar I 5 ár,
stundaði þar alla algenga vinnu á heimil-
inu og var um skeið við nám I Kvenna-
skólanum að Blönduósi.
Kynni okkar frænda urðu mest hin
siöari árin. Kom ég þá alloft á heimili
þeirra Páls og GuðrUnar á Egilsstöðum.
Samhugur fjölskyldunnar og kyrrlát glaö-
værð þessara gáfuðu hjóna gerðu
samverustundirnargóðar stundir, sem ég
minnist með gleði.
Páll Lárusson andaðist á Egilsstööum
10. nóv. s.l.. Við fráfall hans er mér efst I
huga þakklæti til þessa frænda mlns og
samferöamanns — samherja I vlöri
merkingu. Og sendi hlýjar kveðjur til
hans nánustu. vilhjálmur Hjálmarsson
+
Þegar samfylgdarmaður hverfur sjón-
um — leitar hugur okkar gjarnan að mynd
og gerö þess, sem genginn er.
I minningum mlnum um Pál Lárusson,
trésmlöameistara, sem andaðist á heimili
slnu á Egilsstöðum á slðast liönu hausti —
er ég ekki I vafa um, aö félagshyggja eöa
einlæg þörf fyrir samstarf og kynni viö
aðra menn var rikasti þáttur i gerð hans
allri.
A unglings aldri missti Páll fööur sinn
og kom þvl snemma I hlut hans að styðja
móöurog systkini I lifsbjargarbaráttunni.
Páll var ungur bóndi á Gilsá þegar kynni
okkar hófust — og þá kynntist ég fyrst ein-
lægum áhuga hans á félagsmálum — þeg-
ar við unnum saman að málefnum kaup-
félagsins I Breiðdal.
Þó aö Páll sakir kapps og dugnaðar
væri vel hlutgengur við landbúnaöarstörf,
mun þó hugur hans snemma hafa staðiö
meira til smlða. Tel ég þaö gæfu hans, aö
hannskyldi á góöum aldri hverfa frá bil-
skapnum I Breiödal og hefja smíöanám
fyrir sunnan. 1 iönskólanáminu hlaut
hann llka aðstöðu til bóknáms nokkurs I
félagsskap annara, sem óefað hefir verið
honum mikils virði slik félagsvera, sem
hann var. Heima á Gilsá átti hann ein-
göngu kost á sjálfsnámi I bóklegum fræð-
um. En Páll var alla ævi leitandi
menntunar I lestri góðra bóka — og haföi
góða þekkingu og skilning á móöurmál-
inu, bundnu og óbundnu. Að iðnnámi
loknu starfaöi Páll viö bygginga- og
smlðastörf til æviloka og mun hafa unaö
þvl vel, aö geta átt hlut aö þvl I félagi við
aðra að láta nýja byggð risa.
1 nokkur ár áttum við Páll samleiö á
Egilsstöðum og þar kynntist ég óbreytt-
um áhuga hans á samvinnumálum og
ýmiskonar félagsstörfum. Eftir að ég
fluttist frá Egilsstööum og átti leið um
Austurland vegna starfs mlns — naut ég
þess nokkrum sinnum að gista á heimili
Páls og hans ágætu konu Guðrúnar Guð-
mundsdóttur. Páll og Guörún voru bæöi
greind, ræðin og skemmtileg og létu sig
varða ýms þau mál er þau töldu horfa til
heilla. Þá áttu þau sameiginlega I rlkum
mæli þann hæfileika — að láta gestinn
finna sig eiga heima hjá þeim meðan
dvalið var. A þeirra heimili þekktist ekki
tilgerð eða sýndarmennska, en ákveðinn
vilji að láta þá, sem að garði þeirra báru
njóta alls jafnt heimafólki.
Meö þakklátum huga biö ég Guðrúnu og
börnum hennar allrar blessunar.
Björn Stefánsson.
islendingaþættir
Hjálpsemi og samheldni systkinanna úr
Oddshúsi kom þá I ljós, en samstaða
þeirra á vart sinn llka, svo sterkum vin-
áttuböndum sem þau eru bundin hvert
öðru.
Tvltug fór Júllana suöur til Reykja-
vlkur og vann I fyrstu við framreiðslu-
störf I matsölu Guðrúnar Scheving I
Bankastræti. Þar kynntist hún eftirlifandi
manni slnum, Magnúsi Guöbrandssyni.
Þann 1. jan 1927 gengu þau I hjónaband.
Magnús starfaði þá þegar viö Ollu-
verslun Islands, sem og alla tiö slðan, þar
til hann lét af störfum fyrir aldurs sakir.
Tvö börn eignuöust þau Júlíana og
Magnús, þau Kjartan lækni og Katrlnu
verslunarmann. Kristinn sonur Magnúsar
var 5 ára þegar Júliana og Magnús giftu
sig og gekk Júliana honum I móðurstað.
Þau bjuggu sér fagurt og hlýtt heimili
hér I borg, sem slfellt var opið vinum og
vandamönnum. Eftir aö faöir Júllönu var
oröinn ekkjumaöur og flutti til Reykja-
vfkur, bjó hann á heimili Júllönu og
Magnúsar og fór einkar vel á með þeim,
enda var Magnús alla tið einkar áhuga-
samur og velviljaöur ættingjum konu
sinnar.
Það er erfitt aö lýsa svo vel geröri og
vandaöri konu sem Júllana var, fram-
koma hennar var fáguð og bar vott um
eljusemi og dúgnað. Hún var fjölskyldu.
sinni stoö og stytta, leysti verk sln af
hendi af festu og öryggi.
Rósemi hennar og viröing fyrir llfinu,
vörpuðu birtu á þá sem henni fengu að
kynnast. Þrautseigja hennar og þol I bar-
áttunni við erfiöan sjúkdóm siöustu árin,
vekur aðdáun og lotningu fyrir þeirri sem
aldrei lét bugast.
Fjölskyldu og vinum er nú söknuður og