Íslendingaþættir Tímans - 03.03.1982, Blaðsíða 6

Þorbjörg Bjarnadóttir
öldin sem við nú lifum er vafalaust á-
takamesta timabil Islandssögunnar.
FYam að heimsstyrjöldinni síðari lifði
mikill meirihluti þjöðarinnar við að-
stæður sem nú eru kallaðar frumstæðar:
sjósökn á opnum bátum og minni háttar
skepnuhald til framfæris sér og sfnum.
Upp lir styrjöldinni gjörbreyttust hagir
þjóðarinnar. Atvinnuhættir breyttust,
skipin stækkuðu, iðnaður og landbúnaður
breyttu um svip og alþyða manna fór að
vinna fyrir peningum. Sveitafólk og
annað dreifbýlisfólk flykktist á mölina og
allt fdr á tjá og tundur isamfélagslegu til-
liti. Inn 1 þessa hringiðu soguðust mann-
eskjur með margvisleg vandamál. Ein
þeirra varfimm bama móðir og ekkja frá
Vattarnesi við Reyðarfjörð, Þorbjörg
Bjarnadóttir.
Þorbjörg varð ekkja af völdum striðs-
ins. Maður hennar, Magniis Jónsson, var
formaður á litlum trillubáti, sem ekki
kom afturúrróðrivorið 1941, eftir að hafa
steytt áþýsku tundurdufli. Húsbóndinn á
Marbakka á Vattarnesi varhorfinn ásamt
félögum sfnum i einni svipan. Ekkjan
seldi jarðarskikann og fluttist á mölina,
inn á Eskifjörð og festi sér þar litið hús,
sem bar — og ber enn — nafnið Álfhóll.
Þorbjörg fæddist 17. janúar 1910 aö Kol-
tökur hlýjar og gamanyrði á vörum. Að
vetrarlagi voru spilin aldreilangt undan,
þau hjón höfðu yndi af þvi að spila.
Ekki má gleymast að Pétur Jónatans-
son var einn af stofnendum Iþrótta- og
málfundafélagsins „Armann” i Skutuls-
firði og starfaði hann þar með sóma og af
áhuga, lengi vel, eða þar til yngri menn
tóku forystuna.
Arið 1943 flutti ég að Hafrafelli i nábýli
viö Pétur, ókunnugur öllum hér i „Firöin-
um”. Með okkur tókst fljótlega ágætur
kunningsskapur sem engan skugga bar á
öll þessi ár. Pétur var samstarfsmaöur
minn i' rúm 20 ár i stjórn Búnaðarfélags
Eyrarhrepps þá, nú Skutulsfjarðar, fyrst
sem gjaidkeri en siöan ritari félagsins og
bera fundargeröir þess tima honum fag-
urt vitni, hvað rithönd og frágang snerti.
Þetta samstarf allt vil ég þakka, það var
alltaf gott og ánægjulegt 1 alla staöi þvi
verður manni nú hugsað til liðinna sam-
verustunda með trega en bjart er yfir öll-
um þessum minningum. Þaö var gaman
að skemmta sér með Pétri, slungum og
gamansömum i afmælishófum og viö önn-
ur tækifæri I vinahópi með hæfilegu söng-
vatni var léttað taka lagið. Aldrei sá þó
vin á Pétri svo hófsamur var hann á þá
6
mdla við Reyðarfjörð, dóttir Bjarna
Eirikssonar og Þorbjargar Sigurðar-
dóttur. HUn var þvi rétt rúmlega þritug
þegar framangreindir atburðir gerðust.
Hátt i einn áratug vann hún fyrir heimili
sinu á Eskifirði með saumaskap. Elstu
hluti. Visur voru honum einkar hug-
leiknar og stuðlaði hann stundum.
Pétur I Engidal eins og við nefndum
hann oftast var I faun og veru aldrei
gamalmenni i þess orðs venjulegri merk-
ingu þótt aldurinn væri svona hár. Hann
var teinréttur, léttur I spori og bar með
sér heiðrikju vorsins enda þótt dökkt hár-
ið hans væri farið aö grána, þá hélt það
sinni reisn.
Þeir sem alltaf eru að týna tölunni af
aldamötakynslóðinni, sem hafa tileinkað
sér bjartsýni, kjark, áræði og sjálfsafneit-
un, unnu það afrek að lyfta islensku þjóö-
inni Ur megnustu fátækt og umkomuleysi
til ágætra bjargálna og nUtima hátta.
Unga kynslóðin á bágt meö að skilja þau
þáttaskilsem eðlilegter en breytingin er
mikil. Þökk sé þeim öllum sem á ein-
hvern hátt lögðu hönd á plóginn við að
fegra og bæta landið. Ég vona að Pétur
vinur dckar sitji heill i hinu nýja sam-
félagi vina sinna og ættingja er á undan
honum eru farnir um þann hinn óþekkta
veg. Blessuð sé minning Péturs Jónatans-
sonar. Eiginkonu, dætrum, tengdasonum
og barnabörnum sendum við GuðrUn
samúöarkveðjur.
Fagrahvammi 20. janUar 1982,
Hjörtur Sturlaugsson.
börnin tóku fljótt að tinast að heiman,
dæturnar eldri festu ráð sitt og drengirnir
fóru á sjóinn strax og þeir höfðu afl og
þrek til. Yngsta dóttirin fylgdi móður
sinni til Reykjavikur árið 1950.
Enn leið áratugur með ýmsum tilbrigð-
um I lifi ekkjunnar frá Vattarnesi, en árið
1962 gekk hún að eiga Guðmund Jónsson,
bifvélavirkja,sem einnig var ekkjumaður
og átti nokkur uppkomin börn. Þau gerðu
sér hreiður að Nökkvavogi 15 i Reykjavik
og bjuggu þar, uns þau gerðust heilsutæp
og gáfu Dvalarheimili aldraðra sjómanna
hús sitt gegn aðhlynningu að Hrafnistu til
sinna endaloka.
Guðmundur lést árið 1977. Þorbjörg lést
eftir langvinnan sjúdóm 9. febrúar þessa
árs.
Ekki er ástæða til að dvelja við alla
áningarstaði fólks sem af litlum efnum
berst frá einum stað til annars i rótlausu
samféiagi eftirstriðsáiranna sjálfum sér
og sinum nánustu til lifsbjargar. En til
eru þeir viðmiðunarpunktar I lifi fólks
sem staldra má við, öðrum til eftir-
breytni. Nefniég þar siðasta viðkomustað
þeirrahjóna sem fordæmi. Dvalarheimili
akiraðra sjómanna reyndist þessum hjón-
um og slðar Þorbjörgu með afbrigðum
vel. Viðurgerningur allur og umönnun var
tilmikilssóma fyrir stofnunina og starfs-
fólk hennar og ber að minnast með sér-
stöku þakklæti.
Heimili Þorbjargar að Nökkvavogi 15
var viðkomustaður margra vina, ættingja
og velunnara þeirra hjóna. Þar var alltaf
pláss fyrir næturgesti, þótt húsakynni
væru ekki stór að flatarmáli. Þar gilti lög-
mál hjartans: ekki iburðarins. Þorbjörg
átti ekkert annað en þak yfir höfuðið á
veraldarvisu. HUn þekkti heiminn á sinn
hátt og þurfti ekki að leita til hans um ytri
munað. Fullnægju sina i lifinu fékk hUn
ekki utan frá, heldur af þeirri glóð sem
hún af veikum mætti og miklum vilja gat
omað öðrum við- Gleði hennar fólst I þvi
að geta aðra glatt. Gefið þeim skjól, gefið
þeim bita, gefiðþeim brot af sjálfri sér i
bliðu og striðu, hjálpað þeim sem hjálpar
var þurfi, glatt þá sem gátu glaðst yfir
litlu.
Bamabörn Þorbjargar eru nú tuttugu
taisins og barnabarnabörnin þrjátiu. Ég
er þess fullviss að hvert og eitt einasta
þessara afkomenda eiga i fórum sinum
einhvern grip, brúðu eða bangsa, álf eða
tröll, f rosk eöa furðudjásn sem bUið var til
handa þeim sérstaklega til að gleðjast
við. Sá klæðisbútur sem koma mátti nál
og enda I varð þessari manneskju annað
hvort að flik eða leikfangi handa litlum
íslendingaþættir