NT - 04.05.1984, Blaðsíða 10

Sigurður Guðbrandsson,
fv. mjólkurbússtjóri, Borgarnesi.
Föstudagur 4. maí 1984 1 0
Fæddur 4. apríl 1903
Dáinn 25. apríl 1984
Kveðja frá Sparísjóði Mýra-
sýslu.
Hinn 25. apríl sl. barst okkur
Borgfirðingum sú frétt að Sig-
urður Guðbrandsson, fyrrver-
andi mjólkurbústjóri, hefði lát-
ist þá um morguninn. Ekki gátu
það heitið óvænt tíðindi, mað-
urinn ári betur en áttræður og
mjög þrotinn að heilsu og
kröftum. Ungur má en gamall
skal. Þó setti flesta hljóða.
Menn vissu sem var, að hér var
einn hinn mesti nytsemdarmað-
ur sinnar samtíðar í héraðinu
genginn til feðra sinna.
Sigurður var víðkunnur mað-
urfyrirforustustarfsitt í íslensk-
um mjólkuriðnaði og á sínum
tíma orðlagður meðal neytenda
sem framleiðandi úrvals mjólk-
urvara, sem þóttu skara fram úr
að gæðum. Hitt vissu færri útí-
frá, en heimamenn því betur,
að hann var um langt árabil
viðriðinn stjórn Sparisjóðs
Mýrasýslu. Þar var hann stjórn-
armaður samfleytt frá árinu
1950 til 1981, en stjórnarfor-
maður frá 1968. Þessar línur
eiga að vera hinsta kveðja þeirr-
ar stofnunar til hans.
Hér verður ekki reynt að
rekja ætt Sigurðar og uppruna,
né æviferil, enda munu aðrir
verða til þess, ef að líkum lætur.
Þess skal aðeins getið að rætur
hans lágu djúpt í borgfirskar
bændaættir, um Mýrar og fram
til uppsveita, kjarnmikla kyn-
stofna, og þaðan voru honum
runnir fjölþættir eðliskostir sem
báru ávöxt í giftusömu ævistarfi.
Til þeirra starfa, sem Sigurð-
ur gegndi fyrir sparisjóðinn var
hann frábærlega vel fallinn.
Bjartsýni hans og kjarkur héld-
ust í hendur við búvit og raun-
sæi. Honum var því einstaklega
ijúft að geta með afli sparisjóðs-
ins stutt að framkvæmdum og
framfaramálum í héraði, hvort
heldur var á vegum stofnana
eða einstaklinga. Hvar sem
hann hafði mannaforráð bar
hann einstaka umhyggju fyrir
hag og velferð starfsmanna
sinna og samverkamanna, en
slíkt stuðlar jafnan að góðum
starfsanda og um leið hagsæld
fyrirtækisins. Hann var sérlega
laginn að skapa ánægjulegt
andsrúmsloft á stjórnarfundum
með sinni teprulausu en græsku-
lausu gamansemi og hlýju. Það
mun næsta fátítt eftir reynslu
þeirra sem þetta rita, að slíkar
stjórnir séu svo samhentar sem
sá hópur var, er Sigurður veitti
forustu um 13 ára skeið. Fór því
þó fjarri að hann samanstæði af
skoðanalausum jábræðrum.
Trúmennska hans við stofnun-
ina og hag hennar og sparifjár-
eigenda var óbrigðul, en hann
vissi þó manna best að ekki er
nóg að ávaxta féð einhvern
veginn, því þarf að beina þang-
að sem það kemur að notum
sem lyftistöng framfara og betra
mannlífs og það er vandinn.
Fjöldi héraðsmanna leitaði til
Sigurðar vegna starfs hans við
sparisjóðinn og þá af honum
hollráð, eða hafði hann að trún-
aðarmanni um fjármál sín, af
því að þeir reyndu hann að
búhyggindum og góðvild.
Sigurður var mikili hamingju-
maður. Hann átti ágæta og
mikilhæfa konu, góð börn sem
gerðust nýtir þegnar, en síðan
komu barnabörn og auðfundið
var að milli hans og þeirra lágu
gagnvegir góðrar vináttu, en
kynslóðabil óþekkt. Kona Sig-
urðar, Sesselja Fjeldsted, lést
fyrir einu ári. Síðustu æviárin
bjuggu þau í ylríku skjóli hjá
yngstu dóttur sinni og hennar
fjölskyldu í Garðabæ. Sú um-
hyggjusama hlýja og glaðværi
heimilisbragur sem þar ríkti gef-
ur fyrirheit um að mannkostir
þeirra hjóna verði trygg ættar-
fylgja.
Það réði og giftu Sigurðar að
hann var búinn góðum gáfum
og þreki, sem var arfur hans úr
foreldrahúsum. Með þann arf
fór hann út í heiminn og bjó sig
undir brautryðjandastarf í hér-
aði sínu. Þar fékk hann verðugt
viðnám krafta sinna. Þessu aðal-
starfi sínu sinnti hann langa ævi
á þann hátt að úrslitum réði um
vöxt og viðgang mikilvægustu
atvinnugreinar héraðsins. Naut
hann þegar í lifanda lífi viður-
kenningar og þakklætis þeirra
sem hann vann ævistarf sitt.
Sigurður Guðbrandsson var
ekki heilagur maður og hafði
eflaust sína bresti eins og við
öll. Hann var einmitt svo yndis-
lega mannlegur en jafnframt
mannlundaður. Þessir persónu-
töfrar áttu ríkan þátt í því að
farsæla öll störf hans. Hann er
ógleymanlegur vinum sínum og
samverkamönnum. Engin
stofnun þarf að óttast mjög áföll
þó brattar bárur rísi meðan hún
hefur hamingju slíkra manna
innanborðs.
Stjórnendur og starfsmenn
Sparisjóðs Mýrasýslu þakka að
leiðarlokum samfylgdina og
störfin.
Ástvinum hans er vottuð
dýpsta samúð.
Genginn er til feðra sinna
ágætur maður, sem okkur öllum
vinum hans er eftirsjá að. Sig-
urður Guðbrandsson var fædd-
ur í Litlu-Gröf í Borgarhreppi
4. apríl 1903 og fluttist með
foreldrum sínum að Hrafnkels-
stöðum í Hraunhreppi. Foreldr-
ar Sigurðar voru mikil atgervis-
hjón, þau Ólöf Gilsdóttir og
Guðbrandur Sigurðsson, þekkt-
ur framkvæmda- og félagsmála-
maður á sinni tíð.
Sigurður ólst upp í stórum og
glöðum systkinahópi, sem öll
urðu manndómsfólk og góðir
þjóðfélagsþegnar. Snemma hef-
ur Sigurður kynnst stórhug og
framfaravilja foreldra sinna.
Hrafnkelsstaðaheimilið var
mikið menningarheimili. Þar
var búið stórt og lærðist því
fljótt að taka til hendi, sem
síðar *kom vel í ljós við ýmis
mikilsverð störf sem honum var
trúað fyrir á langri og gifturíkri
starfsævi. Snemma mótast hug-
ur hans til átaka og stærri verk-
efna.
1925 fer Sigurður í Bænda-
skólann á Hvanneyri og lýkur
þaðan búfræðiprófi vorið 1927.
Þar kynnist hann mörgum
áhugamönnum um framfarir í
búnaðarháttum og dáði hann
mjög kennara sína og kraft og
stjórnsemi Halldórs Vilhjálms-
sonar skólastjóra. Þá dáði Sig-
urður í mín eyru ágætismennina
Sigurð búnaðarmálastjóra og
Hans Grönfeldt fyrrverandi
skólastjóra og mjólkurfræðing
og taldi sig fá mikla hvatningu
frá þeim, sem síðar kemur fram.
Mikil félagsleg og atvinnuleg
umbrot urðu í íslensku þjóðlífi
eftir fyrri heimsstyrjöldina og
mörgu var kollvarpað í atvinnu-
háttum, sem áður þótti fullgott.
í landbúnaði komu stórvirkar
vélar - þúfnabanar og fyrstu
traktorarnir - ásamt útlendum
áburði, sem gjörbreyttu af-
köstum í allri túnrækt og kúa-
búin stækkuðu í nágrenni bestu
markaðssvæðanna. Mjólkur-
búum var komið á stofn (M.R.
1917), þau voru arftakar gömlu
rjómabúanna. Fyrstu árin voru
erlendir menn með fagþekkingu
stjórnendur þeirra. Ungir menn
voru hvattir til að nema þessi
fræði. Sigurður var einn með
þeim fyrstu, sem sigldi til Nor-
egs til mjólkurfræðináms og
lauk góðum prófum í verklegum
og bóklegum fögum frá Statens
Mejeriskole í Þrándheimi.
Sigurður kom heim frá námi
1931 og starfaði um tíma við
Mjólkurbú Ölfusinga, en réðst
síðan til Mjólkursamlags Borg-
firðinga. Hann tók skömmu síð-
ar (1923) við mjólkurbústjóra-
starfi af Rasmundsen, dönskum
kennara og mjólkurfræðingi. 43
ár nutu Borgfirðingar og Mýra-
menn forystu hans í mjólkur-
málum og fjölda annarra, þó fá
verði talin hér. Hvatamaður
ásamt öðrum var hann um stofn-
un nautgriparæktarfélaga og
formaður þeirra og fram-
kvæmdastjóri um tugi ára.
Hann var og hvetjandi nýrra
búgreina og áhugamaður í lax-
veiðimálum.
Hann sat í sýslunefnd og í
stjórn Sparisjóðs Mýrasýslu um
langt árabil auk starfa í fjöl-
mörgum nefndum og ráðum
sem hlóðust á hann.
Sigurður var ákaflega hjúa-
sæll og sýnir það meðal annars
mannkosti hans. Við, sem nut-
um leiðsagnar hans, eigum fjöl-
margar góðar minningar um
hæfni hans og áhuga í starfi.
Vart getur mildari húsbónda.
Sigurður var opinn fyrir öllum
nýjungum, sem komu til greina
til að bæta hag umbjóðenda
sinna, enda sátu ávallt í fyrir-
rúmi vörugæði framar öðru í
framleiðslunni. Þá má ekki
ganga fram hjá því að vélakost-
ur og tækni ásamt bættum húsa-
kynnum voru alltaf hans stóru
draumar, sem rættust að síðustu
þegar að Sigurður lagði horn-
stein að hinu glæsilega og full-
komna Mjólkurbúi sem borg-
firskir bændur eiga nú og er
vottur framtaks Sigurðar Guð-
brandssonar, þó svo að margir
aðrir góðir menn komi þar við
sögu.
Sem félagi og vinur var Sig-
urður nærri einstakur. Glettni
hans og glaðværð var ávallt
græskulaus og særði engan,
enda löðuðust að honum menn
með allskonar vandamál, sem
hann leysti úr á sinn sérstæða
hátt og gaf góð ráð. Margt
ungmennið fór upplitsdjarfara
af hans fundi.
Sigurður var kvæntur Sesselju
Fjeldsted frá Ferjukoti. Þau
áttu 4 börn: Sigurð, Ólöfu,
Elísabetu og Ingibjörgu, sem
öll eru búsett á Stór-Reykjavík-
ursvæðinu. Barnabörnin eru
orðin mörg og voru öll sólar-
geislar afa síns og ömmu. Heim-
ili Sesselju og Sigurðar bar vott
fegurðarogsnyrtimennsku. Þau
voru höfðingjar heim að sækja.
Við hjónin áttum því láni að
fagna að búa í nágrenni við þau
í 10 ár með okkar stóra barna-
hóp og betra nágrenni er vart að
finna enda ríkti hlýhugur og
vinsemd til okkar, sem við
kunnum vel að meta.
Starfsfólk hans og samferða-
menn þakka öll liðin ár og óska
honum velfarnaðar á nýjum
brautum hins óræða heims, þar
sem eftir trú okkar: hver upp-
sker svo sem niður var sáð. Við
söknum og blessum minningu
þessa mæta manns. Börnum
hans og öðrum ástvinum vottum
við innilega samúð.
Ólafur Þórðarson
Þann 25. apríl s.l. lést að St.
Jósefsspítala í Hafnarfirði Sig-
urður Guðbrandsson, fv. mjólk-
urbússtjóri í Borgarnesi, áttatíu
og eins árs að aldri. Með Sigurði
Guðbrandssyni er fallinn í val-
inn mikilhæfur dugnaðar- og
mannkostamaður.
Sigurður Guðbrandsson var
fæddur að Litlu-Gröf í Borgar-
hreppi í Mýrasýslu 4. apríl 1903,
sonur hjónanna Guðbrandar
Sigurðssonar bónda þar og konu
hans Ólafar Gilsdóttur. For-
eldrar Sigurðar voru bæði ættuð
úr Álftaneshreppi. Árið 1907
flytja þau að Hrafnkelsstöðum
í Hraunhreppi. Þar ólst Sigurð-
ur upp hjá foreldrum sínum
ásamt níu systkinum.
Þau Hrafnkelsstaðahjón voru
samhent í búskap sínum. Auk
þess að ala upp tíu börn sín,
ræktuðu þau stórt tún á jörð
sinni og byggðu stórt íbúðarhús.
Þar að auki tók Guðbrandur
mikinn þátt í sveitarstjórnar-
málum og var m.a. oddviti í
áratugi.
Eins og að líkum lætur tóku
börn þeirra verulegan þátt í
búskap foreldra sinna. Sigurður
var næst elstur í barnahópnum
og lét ekki sinn hlut þar eftir
liggja. Til þess var vitnað, er
Sigurður á unglingsárum fór oft
síðari hluta nætur með veiði-
stöng í Álftá og tókst oftast að
veiða þar mikið af laxi áður en
aðrir vöknuðu.
Það var einkenni á Sigurði
alla hans starfsævi hvað hann
var árrisull og hafði oft leyst
mikið verk af hendi þegar aðrir
risu úr rekkju. Þó hugur Sigurð-
ar væri alla tíð bundinn við
landbúnað, þá stefndi hann ekki
að því að verða bóndi. Hann fór
til náms að Hvítárbakka og
síðan Hvanneyri, þaðan sem
hann útskrifaðist sem búfræð-
ingur árið 1926.
I afmælisriti Kaupfél. Borg-
firðinga, í tilefni af áttatíu ára
afmæli þess, og út kom í síðast-
liðnum mánuði, er samtal er
höfundur ritsins, Gylfi Gröndal,
átti við Sigurð á s.l. vetri. Segir
hann þar frá námi sínu á Hvann-
eyri og viðræðum þeim er hann
átti þar við Steingrím Steinþórs-
son, sem þar var þá kennari, en
síðar búnaðarmálastjóri og for-
sætisráðherra. Sigurður vakti
athygli á því hve fábreytni í
landbúnaðarframmleiðslunni
væri mikil, t.d. á heimaslóðum
sínum, Mýrunum, sem voru rýrt
sauðfjárland, og að sauðfé gæfi
fjarska lítið af sér. Steingrímur
hvatti Sigurð til að halda áfram
námi og læra það sem gæti bætt
búskaparhætti og fjölbreytni í
framleiðslu, og þá um leið aukið
tekjur bænda.
Sigurður lét ekki á sér standa,
eftir að hafa fengið þessa hvatn-
ingu, að koma í framkvæmd
þeirri breytingu í landbúnaði,
er hann taldi nauðsyn bera til.
Hann hélt til Noregs ári eftir að
hann úrskrifaðist sem búfræð-
ingur. Lauk hann þar námi sem
mjólkurfræðingur frá Statens
Meieriskole í Þrándheimi árið
1931.
Þann 1. sept. 1933 verður
Sigurður mjólkurbússtjóri hjá
Mjólkursamlagi Kaupfélags
Borgfirðinga og gegnir því starfi
til 1. jan. 1977, eða í meira en
fjóra áratugi.
í samtali sem Gylfi Gröndal
átti við Þórð Pálmason, fv.
kaupfélagsstjóra í Borgarnesi
og birt er í afmælisriti því sem
áður er vitnað til, spyr Gylfi
Þórð um þá ákvörðun að stofna
mjólkursamlag upp úr 1930 og
mikilvægi mjólkurframleiðsl-
unnar á kreppurárunum. Þórð-
ur svarar: „Það var ómetanlegt
að Mjólkursamlaginu skyldi
vera komið á fót einmitt á
þessum tíma, þegar landbúnað-
arafurðir féllu í verði og mæði-
veikin hjó stór skörð í sauðfé
bænda. Það varsannkallaðlán.“
Sigurður Guðbrandsson lét
ekki sinn hlut eftir liggja í stjórn
samlagsins. Hann beitti sér fyrir
aukinni framleiðslu mjólkur
hjá bændum á samlagssvæðinu
með nánu samstarfi við búnað-
arfélagsskapinn á samlagssvæð-
inu, og því hélt hann áfram
allan sinn starfstíma í Borgar-
nesi.
Sigurður mjólkurbússtjóri
var hamhleypa að dugnaði. Það
kom ekki eingöngu fram í því
hve morgunverkin voru honum
drjúg til laxveiða, heldur og
þegar á reyndi og mikil verkefni
lágu fyrir og nauðsyn bar til að
leysa af hendi á takmörkuðum
tíma. Til dæmis gerðist það eitt
sinn í stjórnartíð hans sem sam-
lagsstjóra, að kjaradeila við
mjólkurfræðinga leiddi til verk-
falls hjá þeim. Sigurður tók þá
einn að sér störf þeirra og leysti
þau af hendi með slíkum ágæt-
um, að samlagið beið engan
hnekki af átökum þessum.
Hinsvegar var þeim ljóst, sem
fylgdust með störfum Sigurðar,
að þar var að verki maður, er
réði yfir slíkri orku og skap-
festu, að hann leysti margra
manna verk af hendi, ef þörf
gerðistog loft var lævi blandað.
Ekki var laust við að samferða-
mennirnir renndu huganum til
forfeðra sinna að Borg.
Enda þótt þetta sé einstakt
atvik, sem ég vitna hér til, þá
var vinnuþrek hans og áhugi
slíkur, að í hans tíð sem sam-
lagsstjóra tókst að gera Mjólk-
ursamlag K.B. að þriðja stærsta
mjólkurbúi landsins. Mér er
það sérstaklega minnisstætt,
þegar hann vann að tankvæð-
ingu á samlagssvæðinu, en þá
var hann kominn á efri ár.
Vakandi áhugi hans og útsjón-
arsemi var slík, að honum tókst
að ná því marki sem að var
stefnt.
Enda þótt Sigurður Guð-
brandsson gæti verið harð-
skeyttur og fylginn sér sem
stjórnandi, er þess þurfti með,
var hann að jafnaði glaður og
léttur í allri umgengni við starfs-
fólk sitt, enda vinsæll hjá því.
Auk þess var hann úrræðagóður
þeirra vegna og hjálpsamur þeg-
ar þörf var á.
Eitt þeirra verka, sem Sigurð-
ur lagði gjörva hönd á ásamt
fleirum, var stofnun Prjóna-
stofu Borgarness h.f. í Borgar-
nesi, Sigurður Fjeldsted sonur
hans er framkvæmdastjóri þess
fyrirtækis. Sigurður Guð-
brandsson var í varastjórn fyrir-
tækisins frá upphafi. Hann sótti
alla aðalfundi þess til aðalfund-
ar 1983. Hann hafði vakandi
áhuga á velgengni þessa fyrir-
tækis.
Síðasta verk Sigurðar hjá
Mjólkursamlagi K.B. var að
taka fyrstu skóflustunguna að
Mjólkursamlagsbyggingu
þeirri, sem samlagið starfar nú
í, enda hafði hann ásamt fleirum
unnið að undirbúningi þeirrar
framkvæmdar.
Sigurður Guðbrandsson kom
vfðar við á starfsævi sinni en hjá
Mjólkursamlagi K.B., þó þar
væru störf hans mest, eins og
fram hefur komið hér að
framan. Þátttaka hans í félags-
málum var mikil. Hann sat í
stjórn Sparisjóðs Mýrasýslu frá
1950 til 1981, þar af formaður
stjórnarinnar frá 1968 til 1981,
en þá var hann fluttur úr hérað-
inu. í sýslunefnd Mýrasýslu sat
hann frá 1946 til 1958. Formað-
ur Nautgriparæktunarfélgs
Borgfirðinga var hann frá stofn-
un þess 1947 fram undir það áð
hann fór úr héraði. Þá var hann
formaður Félags ísl. mjólkur -
fræðinga í nokkur ár eftir stofn-
un þess. Formaður Framsókn-
arfélags Mýrasýslu var hann um
áratugi. Þar áttum við Sigurður
langt og náið samstarf. Hann
var einn af þeim skemmtileg-
ustu mönnum sem ég hefi unnið
með að kosningaundirbúningi.
Sigurður var að eðlisfari
geysimikill og fljótvirkur hugar-
reikningsmaður, kunnugur í
Borgarnesi og í héraðinu. Þó að
hann væri fljóturað reikna út
horfur í kosningum, þá var
hann merkilega nákvæmur.
Hann naut þess að skjóta and-
stæðingunum skelk í bringu
með kosningaspádómi sínum.
Þó þeim fyndist þar gæta nokk-
urrar bjartsýni, þá verkaði
reynslan ekki lítið á þá, því þeir
mundu að spádómar Sigurðar
Guðbrandssonar höfðu oft farið
merkilega nærri því rétta.
Auk þeirra hæfíleika er Sig-
urður notaði við spádómsút-
reikninga sína í sambandi við
kosningaúrslit, þá var hann svo
draumspakur að undravert var.
Minnist ég eins slíks draums
sem hann dreymdi, áður en
endanlega var gengið frá fram-
boðum, en þau höfðu þó að
nokkru leyti verið undirbúin.
Draumurinn var tengdur lax-
veiði í Álftá og rættist merkilega
vel sem kosningaspá. Sigurður
var afar markviss og orðhepp-
inn. Ef honum voru sendar
hnútur í léttum umræðum, þá
sendi hann þær fljótt til baka og
þá í mark.
Sigurður var greindur maður
í meira lagi, sérstaklega glöggur
á fjármuni, meðferð þeirra og
gildi. Fasta skapgerð hafði hann
og fór sínar eigin götur ef hann
taldi það henta. Enginn smá-
munamaður var hann. Hann
var fyrsti maður sem skaut þeirri
hugmynd að mér að brúa Borg-
arfjörð. Ég hafði hann að sjálf-
sögðu með í ráðum áður en ég
flutti þingsályktunartillögu um
brúargerðina á Alþingi árið
1958.
Sigurður kvæntist árið 1934
Sesselju Fjeldsted, dóttur Sig-
urðar Fjeldsted bónda í Ferju-
koti og Elísabetar konu hans.
Heimili þeirra í Borgarnesi var
orðlagt fyrir snyrtimennsku og
myndarskap. Sesselja lést á
síðastliðnu ári. Þau Sigurðurog
Sesselja eignuðust 4 börn, einn
son og þrjár dætur, sem öll eru
á lífi. Þau eru:
Sigurður Fjeldsted kvæntur
Hrafnhildi Gunnarsdóttur, bú-
settur í Reykjavík, Ólöf gift
Skúla Br. Steinþórssyni, búsett
í Garðabæ. Elísabet gift Birni
Péturssyni, búsett í Reykjavík,
og Ingibjörg gift Pétri Jónssyni,
búsett í Garðabæ.
Sigurður Guðbrandsson var
orðlagður fyrir umhyggju sína
og hlýju við börn sín og þá ekki
síður barnabörnin, enda voru
þau honum sannir sólargeislar.
Sigurður og Sesselja nutu þeirr-
ar gæfu að börn þeirra og
tengdabörn hafa öll reynst
myndar- og mannkostafólk.
Samstarfsins við Sigurð Guð-
brandsson er gott að minnast.
Við Margrét færum börnum
hans og tengdabörnum innileg-
ar samúðarkveðjur.
Halldór E. Sigurðsson.
t Móðir okkar, tengdamóðir og amma, Kristjana Vigdís Jónsdóttir
Hrafnistu, Reykjavík lést 1. maí
Gunnar J. Sigtryggsson Guðbjörg Jónsdóttir
Kristján Sigtryggsson Sigrún Guðmundsdóttir
Ólafur H. Sigtryggsson Sigrún Daníelsdóttir
Kristinn G. Sigtryggsson Ingunn Ragnarsdóttir
ogbarnabörn
Dóttir okkar Þórunn Finnsdóttir hjúkrunarfræöingur er látin
Fyrir hönd systkina og annarra vandamanna
Sigríður Erlendsdóttir Finnur Eyjólfsson