NT - 08.02.1985, Blaðsíða 10

IVIi
M
Þórarinn Salómonsson
bóndi í Syðri-Tungu
Þórarinn Salómonsson bóndi1
í Syöri-Tungu, Staðarsvcit
andaðist 16. des.'sl. 78 ára að
aldri. Við sem þekktum Þórarin
og höfum haft dagleg samskipti
við hann og heimili hans um
árabil þökkum góðum guði að
hafa tekið afa, eins og hann var
alltaf kallaður hjá okkur, svo
fljótt til sín eftir að þrekið leyfði
ekki lengur að hann gæti stund-
að störf sín, þau störf sem hann
hafði unnið af einstakri einlægni
til síöustu stundar. Hann var
eins og fyrr segir kominn’hátt á
áttræöisaldur, og þegar dró að
lokum urðu aðeins tvö fjósmál
útundan. hann fór í fjósiö á
laugardagsmorgun með syni
sínum eins og venjulega og
handmjólkaði kýrnar og gegndi
öðrum fjósverkum, en þá var
þrekið búið fyrir fullt og allt.
Eftir að læknir hafði skoðað
liann var hann fluttur út á Akra-
nes og þar andaðist hann kl. 3 á
sunnudag.
Þórarinn fór ekki frá bæ sín-
um að óþörfu. en hann fylgdist
vel með því sem var að gerast,
bæði í þjóömálum og heimsmál-
um. Hann átti því láni að fagna
að eignast þrjú börn með Stein-
þóru Jóhannesdóttur, sem bjó
með Iionum þar til fyrir nokkr-
urn árurn að þau slitu samvist-
um. Steinþóra átti þrjú börn
fyrir þegar hún kom og þeim
gekk hann í föðurstað. Ilann
var einstakur faðir, að vísu
gamaldags í starfsháttum, en
um leið og synirnir uxu úr grasi
og komu með nýjar hugmyndir
og tæki scm reyndust auka af-
köstin eða létta undir á einhvern
hátt, þá einfaldlega lét hann
þeim eftir verkin, en hann íylgd-
ist vel með fram á síöustu stund.
Við sáum aö þrekið dvínaði
jafnt og þétt og smátt og smátt
tók Salómon sonur hans meira
á sig af þeim vcrkum sem gamli
maðurinn hafði áður gegnt. Þó
féll honum aldrci verk úr hcndi.
Nú tók hann eldamennskuna að
sér aö mestu leyti og þar var
sama nákvæmnin og samvisku-
semin sem í öðru, matur og
kaffi á nákvæmlega sama tíma
dag hvern. Þannig hafði það
alltaf veriö mcö gcgningarnar,
varla skeikað um niínútu. það
var réttur málleysingjanna og
honum trúað fyrir þeim.
í kaupstað fór Þórarinn að
jafnaði einu sinni á ári, eða
þegar hann fylgdi fénu til slátr-
unar. Á síðustu árum fór hann
cinnig til Ólafsvíkur þegar liann
leitaði til læknis, en liann vildi
komast heim sem allra fyrst.
Fjósið beið og þó að það væri
talið ónothæft liélt hann
vinnsluleyfi þar scm mjólkin
var alltaf í hæsta gæðaflokki,
enda þrifnaður og natni Þórar-
ins við störf sín einstök. - Dauð-
inn kemur alltaf óvænt, en afi
fékk að vcra heima og fylgjast
með búi sínu og börnum til
hinstu stundar og það var hon-
um allt.
Við geymum góðar minning-
ar um samskipti við fjölskyld-
una í Syöri-Tungu öll þessi árog
þökkum fyrir að hafa fengið að
kynnast Þórarni Salómonssyni.
Jónína Þorgrímsdóttir
og fjölskylda
Ytri-Tungu
Viktoría Sigríður Ólafsdóttir
Strönd Stokkseyri
Fædd 22. niars 1888
Dáin 13 jan. 1984
Sunnudaginn 13. janúar s.l.
andaöist á Sjúkrahúsi Suður-
lands á Selfossi, Viktoría Sigríð-
ur Ólafsdóttir Strönd á Stokk-
seyri.
Hún var fædd 22. mars 1888
að Mosastööum í Sandvíkur-
hreppi dóttir hjónanna, Ólafs
Jóhannessonar og Ragnhildar
ísleifsdóttur. Var hún því tæpra
97 ára er hún lést.
Á fyrsta aldursári fluttist hún
með foreldrum sínum að Hreið-
urborg í sömu sveit og ólst hún
þar upp ásamt systkinum sínum,
Sigurgeir og Ragnhildi, en þau
eru nú bæði látin.
Viktoría var hjá foreldrum
sínum til ársins 1918 að hún
fluttist til Stokkscyrar og gcröi
Leiðrétting
■ í minningargrein um
Berg Guðjónsson á
Smiðjuhóli eftir Jóhannes
M. Þórðarson, féll niður
setning í prentun. Rétt er
málsgreinin þannig:
Ve.gna aldursmunar
okkar Bergs var hann
kominn um miðjan aldur
þegar ég man hann fyrst,
var ég þá 7 ára naggur.
Kom ég þá að Smiðjuhóli
í fylgd með föður mínum.
Héf ég sennilega veriö
eitthvað feiminn þess
vegna er þetta minnis-
stætt. Þegar Bergur heils-
aði mér man ég hvað hann
var brosmildur og talaði
hlýlega til mín, en þannig
var hann jafnan. Barégþá
strax til hans hlýhug og
traust. Þannig tel ég að
hafi verið um flesta sem
honum kynntust. Margir
voru í vinnu hjá Bergi um
lengri eða skemmri tíma.
Þessi samskipti leiddu yfir-
leitt til ævilangrar vináttu
; tryggðar við hann.
vinnukona hjá Grími Olafssyni
á Strönd. Síðar er kona hans
lést, gcrðist Viktoría ráðskona
hjá þeim fcögum Grími og
Kristni Grímssyni og tók hún
því við störfum húsmóðurinnar
þar og sinnti því með stakri
kostgæfni ntcðan þeir feðgar
voru lífs.
Að þeim látnum keypti hún
eignarhluta þeirra í Ströndinni
og þar var hún meðan heilsa
entist, eða til ársins 1972 cnda
þá orðin blind. Þá lá leið hcnnar
til Eyrarbakka til bróðurdóttur
sinnar, Elínar Sigurgeirsdóttur,
sem annaðist hana með sérs-
takri prýði þar til heilsa hcnnar
var það farin að ógerningur var
að veita þá aðstoð í heimahúsi
sem þurfti. Þá tók Sjúkrahús
Suðurlands á Selfossi við og þar
dvaldi hún s.l. 5 ár.
Þótt cinstæöingur væri hún
mestan hluta ævi sinnar átti hún
góða að. Má þar nefna systkina-
börn hcnnar á Eyrarbakka, El-
ínu sem áður er getið og þá
bræður Gísla Gíslason. meðan
hans naut við og Ölaf Gíslason,
sem alla tíð fylgdist mcð henni
og veitti henni alla þá aðstoð
sem hann gat. Var þar mikið og
innilcgt samband á milli, sem
hún mat og þakkaði.
Viktoría gerði ekki víðreist
um ævina. Hún var hlédræg og
barst ekki á. Geröi ekki kröfur
til annarra né tilraun til að
blanda sér í annarra hagi, bar
ekki lieldur sín málefni á ann-
arra borð. Hún lifði ævinlcga í
sátt og samlyndi við allt og alla
og var trygg sínum vinum. Eng-
inn var fyrir henni og hún ekki
fyrir neinum. Hún safnaði ekki
veraldarauði, en hún var rík af
gæsku og mildi. Hún huggaði og
gladdi með gjöfum í sinni
fátækt. Hún yljaði upp í kring
um sig með söng og hljóðfæra-
leik, ckki bara þegar allt lék í
lyndi á besta skeiði ævinnar.
heldur líka söng hún og trallaði
næstum þar til lífsneistinn
slokknaði.
Sérstakt gamalmenni að
þessu leyti. sagði starfsfólk
sjúkrahússins. Hún var trúuð
og kirkjurækin. Að fæðast og
alast upp í sambýli við slíkan
persónuleika er ekki hægt að
þakka sem ber.
En bernskuminningar um
samskifti okkar systkinanna við
þessa góðu konu hrannast upp
og við erum þakklát fyrir sam-
fylgdina.
Geymi þig góður guð.
Sigurður Inginiundarson.
Afmælis- og
minningargreinar
Þeim, sem óska birtingar á afmælis- og eða
minningargreinum í hlaðinu. er bent á, art þær
þurl'a að berast a.m.k. tveim döguin fyrir
birtingardag. Þær þurta að vera vélritaðar.
Föstudagur 8. febrúar 1985 10
Þorsteinn Einarsson
bóndi í Giljahlíð
F. 19. mars 1892. --------
D. 8. ágúst 1984.
Upp úr hádeginu laugardag-
inn 18. ágúst síðastliðinn jókst
umferðin skyndilega um Reyk-
holtsdalinn, allir stefndu að
sama stað, Reykholti. Það var
söknuður og alvara í svip hvers
einasta manns því hér skyldi
kveðja hinstu kveðju samferða-
manninn og bóndann Þorstein
Einarsson fyrrurn bónda í Gilja-
hlíð og víðar.
Þorsteinn var fæddur að
Skáney í Rcykholtsdal 19. mars
1892, sonur hjónanna Einars
Jónssonar og Sigríðar Þorsteins-
dóttur er þar bjuggu þá. Þor-
steinn ólst upp með foreldrum
sínum fyrst á Skáney síðan
Skáneyjarkoti og Refsstöðum.
Börn þeirra hjóna Einars og
Sigríðar urðu sjö en aðeins
fimm náðu fullorðinsaldri. Ingi-
ríður f. 1889 d. 1963, Þorsteinn
f. 1892, Þorgerður f. 1893, Sig-
ríður f. 1896 og Helga f. 1901.
Þegar þetta er ritað eru aðeins
eftir tvær systur á lífi, Þorgerður
og Sigríður. Helga lést aðcins
tveimur mánuðum á eftir bróð-
ur sínum. Öll náðu þau systkini
mjög háurn aldri enda ekki
langt að sækja dugnað hreysti
og langlífi, þar sem Sigríður
móðir þeirra náði 102 ára aldri.
Það heyrist stundum sagt nú á
dögum að þessi eða hinn drepi
sig á vinnuþrælkun og sumir
nefna meira að segja 48 stunda
vinnuviku í því sambandi, en
vinna lagði ekki þessi systkini í
gröfina fyrir aldur fram senr sjá
má.
Enginn auður var í garði hjá
þeim Einari og Sigríði og urðu
börnin því að fara að vinna fyrir
sér um leið og kraftar þeirra
leyfðu enda var þeim iðjusemi
og trúmennska í blóð borin, að
vera sjálfstæð og ekki upp á
neinn komin en geta fremur lagt
öðrum lið ef með þyrfti. í þá
daga var ekki um margar leiðir
að ræða fyrir börn fátækling-
anna sem stefndu að því að vera
sjálfstæð og ekki uppá aðra
komin, að vinna hörðum hönd-
um var þeirra hlutskipti og þar
var Þorsteinn ekki eftirbátur
annarra, hann var hamhieypa
til allrar vinnu og svo léttur á
fæti að af bar. Læt ég nægja að
nefna grein sem birtist í bókinni
Hrakningar og heiðarvegir, þar
lýsir liann sjálfur betur en ég get
gert atviki sem gerðist er hann
hljóp framan úr Álftakróks-
skála niður að Fljótstungu að
sækja hjálp handa fársjúkunr
ferðafélaga sínum og var síðan
með í leiðangri þeim sem fór til
að sækja hann og ýmist að bera
eða draga á sleða til byggða.
Þetta var þrekvirki sem betur
fer er búið að forða frá
gleymsku.
Eg man eitt sinn er ég var að
vinna flag í Giljahlíð að stór
ávöl þúfa hafði skafist af í heilu
lagi þegar ruðningnum var jafn-
að út og nauðsynlegt var að
vinna liana niður, Þorsteini
þótti verkið ganga heldur seint
undan herfunum. en hann stóð
hjá og horfði á án allra verk-
færa. Allt í einu er Þorsteinn
kominn á linén og ræðst á þúf-
una með berum höndunum að
tæta liana sundur. Einhverju
ónæði ntun hann hafa orðið
fyrir af traktornum sem var
látinn brytja þúfuna eftir bestu
getu. Þegar hún var orðin það
lítil að hún lét undan þá lagðist
hann flatur í flagið og spyrnti
henni í skurðinn, en mikið vatn
var í skurðinum sem tók við
henni og bar hana út í á, slíkt
var kapp Þorsteins, verkið varð
að ganga og ganga hratt.
1918 giftist Þorsteinn Jónínu
Árnadóttur frá Flöðatanga í
Stafholtstungum mikilhæfri öðl-
ingskonu og hófu þau búskap
að Litluþúfu í Miklaholtshreppi
það vor. Ekki tók veröldin nein-
urn silkihönskum á ungu hjón-
unum í Litluþúfu.
Frostaveturinn mikli fór í
hönd og spánska veikin geisaði
um Iandið, hvorugt fór hjá garði
í Litluþúfu.
í spönsku veikinni lá Þor-
steinn þungt haldinn lengi vetr-
ar en náði þó heilsu aftur.
Konan fæddi fyrsta barnið,
Gísla 30. nóvember og var það
þeim sólargeisli í þrengingunum
sem framundan voru. sumarið
með eindæmum graslaust, kon-
an bundin yfir barninu og hann
slappur eftir veikindin um vet-
urinn svo erfiður hefur hey-
skapurinn verið í Litluþúfu
sumarið 1919 og engin verkfæri
að vinna nreð nema orfið og
hrífan, skepnurnar óhagvanar
enda týndust þær á leið sinni á
heimaslóðir, veitti þó svo sann-
arlega ekki af að fá arðinn af
þeim í heimili frumbýlinganna.
En Þorsteinn var alla tíð skila-
rnaður og þegar örlögin höfðu
úthlutað þessum skammti mót-
lætisins og til að standa í skilum
við þá sern höfðu treyst honum
hættu þau búskap í Litluþúfu
vorið 1921 og seldu það sem
hægt var að losa sig við en
mælirinn var ekki fullur. Þegar
búið var að selja og flutningar á
næsta leiti lagðist Þorsteinn í
taugaveiki og lá í henni megnið
af sumrinu. Um haustið komu
þau hjónin aftur fram í Borgar-
fjarðardalina, vistaðist hann að
Brekkukoti í Reykholtsdal en
hún rneð barnið að Sigmundar-
stöðum í Hálsasveit urn vetur-
inn. Vorið 1922 fengu þau svo
ábúð að Kletti í Reykholtsdal
og nú var aftur sett saman
heimili. Virtist nú loksins birta
yfir hag ungu hjónanna, í Kletti
leið þeini vel, búskapurinn
blómgaðist og efnahagurinn
batnaði, þá fæddist þeim annað
barnið 24. janúar 1923. Sigríð-
ur. 1926 lauk búskap þeirra í
Kletti. Flytja þau nú að Hægindi
í sömu sveit, höfðu þau fengið
þar ábúð næstu 10 ár sem voru
að hluta til bestu ár æfi þeirra.
Þar fæddust þeim hin börnin:
Árni 26. maí 1927. Jón 30.
október 1929 og Dýrunn 13. júlí
1931. En mótlætið hafði ekki
gleymt Þorsteini þó það hafi
sofið um hríð. 1934 lést Jónína.
Stóð nú Þorsteinn uppi með
börnin. aðeinsGísli varfermdur
hin öll innan við fermingarald-
urs og þar við bættist að frá
Hægindi varð hann að fara 1936.
En það sannaðist á Þorsteini að
hann harðnaði við hverja raun
og börnunum bjó hann heimili
meðan þau þurftu þess með.
Vorið 1936 flytur hann að Beig-
alda í Borgarhrepp, þar kunni
hann ekki við sig og flytur vorið
1937 að Fróðhúsum í sömu
sveit.
En í dölum Borgarfjarðar var
hann fæddur og þangað stefndi
hans átthagatryggð, þar hafði
hann lifað bæði súrt og sætt og
enn er haldið til fjalla. Vorið
1938 flytur hann að Sigmundar-
stöðurn í Hálsasveit og býr þar
til ársins 1944.
Nú voru börnin komin upp og
honum fannst þau þurfa að leita
sér menntunar sem mundi
styrkja þau í lífsbaráttunni og
vildi ekki að þau væru að sitja
það af sér til að hjálpa honum.
því að vera þiggjandi var ekki
að skapi Þorsteins. Næstu þrjú
árin var hann í vinnumennsku á
ýmsum bæjum í Reykholtsdal
og hafði jafnan nokkrar kindur
í fóðri á kaupi sínu. Ekki undi
Þorsteinn því lengi að eiga ekki
sitt eigiö heimili því 1947 kaupir
hann Giljahlíð í Flókadal og
hóf þar búskap um vorið.
Nú var hann sestur á sína eigin
jörð og hrakningum leiguliðans
lokið, þá er hann 55 ára en
óbugaður þrátt fyrir allt. Nú var
byrjað að reisa við því jörðin
var komin í niðurníðslu eins og
vill verða með eyðibýli. Hann
tók skófluna sér í hönd, labbaði
út í rnýri og fór að ræsa fram og
þurrka, undirbúa nýja sókn og
áður en lauk hafði hann grafið
svo kílómetrum skipti af skurð-
um og oftast k'astað af skófl-
unni, túnið jók hann samhliða
þurrkuninni, færði bæjarstæðið
þangað sem ræktunarnrögu-
leikarnir voru fyrir hendi en til
þeirra verka naut hann góðrar
aðstoðar barnanna sem alltaf
voru heima að minnsta kosti tvö
og þá oft til skiptis. En lífið
heldur áfram sinni göngu, börn-
in giftust og stofnuðu sín eigin
heimili. 1957 færir hann jörðina
í hendur börnum sínum en hef-
ur átt heimili og athvarf þar
síðan. Ellidaganna naut hann
því í skjóli barna sem hlynntu
að honum eins og í þeirra valdi
stóð þar til yfir lauk en hann
veiktist snögglega 7. ágúst sl. og
lést í Sjúkrahúsi Akraness sól-
arhring síðar.
Þetta er kannske ekki neitt
einsdæmi en þó saga í stórum
dráttum sem liggur að baki
alþýðumanns sem örlögin tóku
ekki á mjúkum höndum en
stundum finnst manni óþarflega
mikið á einn mann lagt og svo
var hér. En þessi smávaxni
granni maður sem sumum
kannske fannst ekki mikill bóg-
ur við fyrstu sýn var meiri
maður en leit út fyrir í fljótu
bragði. Hann var líkastur stál-
fjöður sem svignar undan miklu
álagi en réttir sig alltaf upp
aftur. Það urðu fáir varir við að
hann bognaði undan sinni byrði
en þegar kallið kom brotnaði
fjöðrin. Hann var glaðvær að
eðlisfari fróður og stálminnug-
ur, en þó alvörugefinn og hreinn
í öllum viðskiptum, svik, flærð
og undirferli voru fyrirlitin af
öllu hjarta.
Ég minnist þeirra tíma sem
erfiðastir voru hjá mér, er erfið-
leikarnir voru að vaxa mér yfir
höfuð, þá fór ég oft suður að
Giljahlíð, hann tók mér alltaf
vel spjallaði um daginn og veg-
inn en þegar heim skyldi halda
sagði hann aðeins við heima-
fólkið, „Ég ætla að labba með
Sveini upp í hálsinn". Þá gekk
við hlið mér alvörugefni, gætni,
skilningsríki og hjartahreini
maðurinn sem benti mér á áður
óþekktar leiðir, taldi kjark í
þann sem deigur var, hann
þekkti erfiðleikana af eigin
raun, hann fann hvað að var,
þekkti aumu blettina og vissi
hvernig bera mátti smyrsl í
sárin. Af þeim fundum fór ég
alltaf bjartsýnni á lífið og tilver-
una, enda get ég aldrei fullþakk-
að honum þann andlega styrk
sem hann gaf mér þá, það gerir
mann að betri manni að kynnast
slíkum mönnum.
Nú að leiðarlokum þegar þú
hefur horfið til þeirrar jarðar
sem fóstraði þig í dalnum fagra,
sem þú unnir svo heitt við lilið
þeirrar konu sem þú elskaðir
svo heitt alla æfi. veit ég nú eruð
þið aftur saman þrátt íyrir að 50
ár liðu milli endurfunda
Blessuð sé minning þín.
Sveinn Hannesson