NT - 18.03.1985, Blaðsíða 7

hún er í dag. Það er hins vegar
vafalaust að sú linnulausa
gagnrýni sem haldið hefur ver-
ið uppi í gegnum árin gegn
starfsemi samvinnuhreyfingar-
innar dregur úr baráttuþreki
starfsmanna sérstaklega og því
er mjög mikilvægt að hamra
sífellt á því jákvæða í starfsem-
inni og láta ekki skekkja þá
ímynd sem hún byggir á.
„Það er framtíðarverkefni í
samvinnuhreyfingunni að fá
sem hæfasta menn til starfa og
að hreyfingin geti laðað slíka
menn til sín sem best
starfsfólk. Þetta þýðir að sam-
vinnuhreyfingin þarf að vera
reiðubúin að greiða góðu fólki
gott kaup." Þessi orð Erlendar
Einarssonar sýna að mínum
dómi skilning á gildi góðra
starfsmanna og ég vil trúa því
að sá tími komi að verkalýðs-
hreyfingin og samvinnuhreyf-
ingin geti starfað sem tvær
systur eins og Hannibal Valdi-
marsson orðaði það eitt sinn
og gott kaup verði tryggt með
samvinnu og samstarfi.
4) „Kosning forstjóra SÍS. Nú
tíðkast sú aðferð að fáeinir
menn koma saman á aldar-
fjóröungsfresti og velja
forstjórann. Forstjóri verði
valinn í kósningu á 5 ára
fresti þar sem allir sam-
vinnumenn hafi atkvæðis-
rétt.“
ÓRG skal upplýstur um að
engin regla „tíðkast" um
starfstímabil forstjóra. Aðeins
einn af forstjórum Sambands-
ins frá upphafi hefur setið
meira en aldarfjórðung í starfi
þ.e. Erlendur Einarsson.
Nefna má að fyrirrennari hans
sat t.d. 8 ár og það hefði
Ólafur átt að vita.
Löng seta manns í starfi þarf
ekki að vera af hinu slæma og
hygg ég að flestir telji núver-
andi forstjóra hafa skilað góðu
starfi og geri enn. Það er
einnig svo að maður sem á
hverju ári þarf að gefa skýrslu
um störf sín á fundi með fulltrú-
um samvinnumanna hvaðan-
æva af landinu og þola verk
sín dæmd af fólki sem grannt
fylgist með þróun mála að ef
hann ekki skilar því starfi sem
við hæfi er þá myndi hvorki
stjórn Sambandins né aðal-
fundur vilja fela honum
starfann.
Að kjósa forstjóra almennri
kosningu á 5 ára fresti er því í
raun afturför frá því sem nú er
þegar verk hans eru dæmd
árlega. Ég tel einnig varhuga-
koma nálægt samningum aðila
vinnumarkaðarins.
Það má segja, að þessi leið
hafi heppnast prýðilega í
samningunum í febrúar í fyrra,
en þá er afrekaskráin tæmd.
Verkföllin s.l. haust eru gott
dæmi um afleiðingar afskipta-
leysis og samningar sjómanna
vert að færa kjör á þcssum
oddvita samvinnumanna niður
á það „kosningabaráttuplan"
og það fjölmiðlafár sem við
þekkjum úr heimi stjórnmála-
manna. Það er ákaflega auð-
velt að láta ímynd fyrirtækis
líta vel út á yfirborðinu og
hætta er á slíku þegar leggja á
málin upp fyrir þeim sem ekki
fylgjast með þróun mála og
skortir jafnvel þekkingu sem
nauðsynleg er. Við höfum
dæmi um sýningu af þessu tagi.
Undanfarin ár hefur virst svo
sem aðeins eitt skipafélag
væri í siglingum til og frá land-
inu, svo áberandi hafa forstjór-
ar þess verið í fjölmiðlum. Allt
í einu kemur svo í Ijós að skip
sigla á sjónum en ekki í fjöl-
miðlum og fyrirtækið er fjár-
þrota. Ég skil mæta vel að
ÓRG vilji innleiða reglur um
kosningaslag á 5 ára fresti,
hann ætlar trúlega í framboð.
Ég mæli með stjórnmálaheim-
inum sem vettvangi fyrir slíkt
en samvinnuhreyfingin verði
laus undan slíku enda hefur
það gefist vel til þessa.
5) „1 stað þess að láta stjóra-
hjörðina fara með vald
hreyfingarinnar á aðalfund-
um dóttur- og hliðarfyrir-
tækja verði kjörið fulltrúa-
ráð skipað félagsmönnum
hreyfingarinnar. Þessi full-
trúaráð fari með umboð
hreyfingarinnar."
Um leið og ÓRG agnúast út
í fulltrúalýðræðið og þrepa-
skiptingu þess leggur hann til
að kosið verði fulltrúaráð,
væntanlega á aðalfundum
kaupfélaganna, eða þá Sam-
bandsins, sem á svo væntan-
lega að velja fulltrúa úr sínum
liópi til setu í stjórnum hinna
nú nýlega eru aftur gott dæmi
um „hæfileg" afskipti stjórn-
valda.
Á fundinum í gær og í nýlegu
viðtali í NT, hefur forsætisráð-
herra einmitt lagt mikla
áherslu á þessa samráðsleið,
þ.e. að hafa samráð við laun-
þegasamtökin í tíma en ekki
ýmsu fyrirtækja. Ég fæ ekki
séð að þetta auki rétt hins
almenna félagsmanns og skil
reyndar ekki þá kröfu sem
ÓRG setur einnig fram að
mönnum í ákv. störfum innan
samv.hreyfingarinnar verði
bönnuð stjórnarseta í fyrir-
tækjum á liennar vegum. Væri
það t.d. skynsamlegt að banna
forstjóra Sambandsins setu í
stjórn fyrirtækis sem Iceland
Seafood sem starfar í öðru
landi og skiptir gífurlegu máli
fyrir gang hreyfingarinnar.
Halda menn að nauðsynleg
þekking til að glíma á erfiðasta
markaðssvæði heims sé eitt-
hvað sem hægt sé að tileinka
sér á skammri stundu, eða
halda menn að það geti engu
skipt varðandi innra samræmi
í starfi stórs fyrirtækis að einn
maður sitji í stjórn eins eða
fleiri undirfyrirtækja. Vald-
dreifingu á að viðhafa en það
verður að gæta þess að með
reglu sem þeirri sem hér er lagt
til er dregið úr virkni þess
skipulags sem stjórnað er eftir.
Margt má betur fara
Nú er það ekki svo að ég
telji ekki margt mega betur
fara í starfi samvinnuhreyfing-
arinnar en það eru engin ný
tíðindi. Það væri óeðlilegt ef
ekki á hverjum tíma væri ýmis-
legt í slíkri fjöldahreyfingu
sem færa þyrfti til betri vegar.
Ég er þess þó fullviss að við
fáum engu breytt til betri vegar
með því að ráðast að störfum
og framlagi þeirra manna sem
við höfum kosið til að fara með
stjórn hreyfingarinnar.
Umhverfið er síbreytilegt og
það er nauðsynlegt að mark-
ótíma. M.ö.o. er óþarfi að
ríkisstjórnin ráði mestu í
samningum, en hins vegar er
nauðsynlegt að samráð sé haft
milli launþega, vinnuveitenda
og stjórnvalda. Með þessu
samráði stendur og fellur
vinnufriður á Islandi. I þessari
baráttu hljótum við að styðja
aðssetja starfsemi samvinnu-
hreyfingarinnar í dag á annan
hátt en var fyrir 10 árum. Ég
vænti þess að í kjölfar skipu-
lagsbreytinga á starfsemi Sam-
band ísl. samvinnufélaga mun-
um við sjá nýjar og markvissar
aðgerðir varðandi þessa þætti.
Við skulum rækta þá ímynd
sem við viljum viðhalda meðal
starfsmanna og félagsmanna.
Það hefur komið í Ijós í
Bandaríkjunum að þau fyrir-
tæki sem hafa verið f fremstu
röð mjög lengi eiga eitt sameig-
inlegt. Þau byggja öll á ákv.
gildismati og hefð sem upphaf-
lega var sköpuð af frumherjum
fyrirtækjanna. Stjórnendur
þessara fyrirtækja halda svo
þessu gildismati mjög á lofti,
gagnvart starfsmönnum, gagn-
vart almenningi. Þetta er gert
með svo litlu atriði sem því t.d.
að viðhalda og segja frá
skemmtilegum og jákvæðum
sögum af brautryðjendunum,
bæði mistökum þeirra og
snilldarverkum. Þetta örvar
starfsmenn og eflir þá ímynd
sem æskileg er talin. - Ég er
þess fullviss að í náinni framtíð
mun takast að virkja sem aldrei
fyrr þann kraft sem er í sam-
vinnuhreyfingunni. Ég held að
til þess þurfi ekki skipulags-
breytingar í þá veru sem ÓRG
leggur til, heldur aðlögun og
vissa nýbreytni.
Ég hygg þó og þrátt fyrir allt
skipti það nú mestu fyrir sam-
vinnuhreyfinguna að verjast af
fullri hörku sífelldum áróðri
sem beint er gegn starfsemi
hennar á öllum sviðum. Það
mun hafa afdrifaríkar af-
leiðingar ef sá áróður nær að
festa rætur meðal samvinnu-
manna sjálfra.
„Nútíminn er stór í sniði og
á þeim sviðum þar sem sam-
vinnufélög starfa teflir heildin
við einstaklingana örlagaríkt
tafl og eru mikil verðmæti í
húfi. Þess vegna er allri
áróðurstækni nútímans beitt
gegn samvinnufélögunum
heiðarlegri og óheiðarlegri.
Gegn slíkum gerningum eiga
samvinnumenn ekki annars'
kost en tygja sig sem best þeir
mega til sóknar og varnar.
Vanmat á þessum þætti barátt-
unnar getur nú á dögum ráðið
úrslitum.“ Þessi orð Benedikts
Gröndal, þó tveggja áratuga
séu, eru enn í fullu gildi og
minna okkur á að aldrei er
komið að lokapunkti eða í
örugga höfn í starfi fyrir sam-
vinnuhreyfinguna.
forsætisráðherra af öllum
mætti.
Framtíð flokksins
Á fundinum í gær kom fram
áhyggjutónn í mörgum út af
framtíð Framsóknarflokksins.
Eftir vinnudeilurnar í haust
„hljóp fylgi flokksins í felur og
hefur verið þar síðan,“ eins og
einn fundarmanna Ólafur A.
Jónsson orðaði það.
Eysteinn Jónsson var þó
ibjartsýnni. Meðan það veður
allt í „furðufólki" í flokknum
vinstra megin jafnt sem hægra
megin við Framsóknarflokk-
inn, þarf ekki að kvíða fram-
tíðinni. Það þarf einungis að
koma stefnu flokksins á fram-
færi.
Það virðist einmitt vera ein
helsta afleiðing þessarar líf-
legu og opnu umræðu í Fram-
sóknarflokknum að undan-
förnu, að hún hefur komið
mörgurn mikilvægum stefnu-
málum hans á framfæri við
almenning. Þar ræður mestu
að umræðan hefur verið fyrst
og fremst málefnaleg og hún
hefur ekki einskorðast við ein-
litan hóp jábræðra.
Meðan slík umræða er í
gangi hjá stjórnmálaflokki,
þarf sá flokkur ekki að kvíða
framtíðinni.
Magnús Ólafsson
■ Tveir gamalreyndir á fundinum í gær; Þórarinn Þórarinsson og Eysteinn Jónsson. Þeir tóku
báðir til máls á fundinum og skipuðu sér í raðir þeirra sem gagnrýndu stefnu ríkisstjórnarinnar í
vaxtamálum. NT-mvnd: Ari
Málsvari frjálslyndls,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútiminn h.f.
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm).
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstolur: Síðumúli 15, Reykjavík.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, iþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöldsímar: 686387 og 686306
. og 35 kr. um helgar. Áskrift 330 kr.
r
Merk grein Björns
á Löngumýri
■ Björn Pálsson frá Löngumýri ritar merka grein í
Morgunblaðið síðasta föstudag þar sern hann rekur þróun
efnahagsmála síðustu áratugi og gagnrýnir það vald sem
Seðlabankanum hefur verið veitt í vaxtamálum. í grein
sinni segir Björn:
„Eldri menn, sem muna þá tíma að lítið var um vegi og
símalínur, vita, að þeir sem villtust af réttri leið, áttu erfitt
með að átta sig og hætti til að villast aftur. Ljóst er að
alþingismennirnir bera ábyrgð á stjórn efnahagsmála
gagnvart kjósendum. Peir hafa falið Seðlabankanum að
fara með þessi mál að verulegu leyti. Tvisvar hafa fulltrúar
þjóðarinnar áður afsalað sér hluta af því valdi, sem þeir
höfðu. Það var 1262 á Þingvöllum og 1662 í Kópavogi.
Fáir munu álíta, að það valdaafsal hafi orðið til hagsbóta
fyrir þjóðina. Seðlabankinn og að einhverju leyti ráðherr-
arnir hafa stjórnað gengis- og vaxtamálum í 24 ár.
Þingmenn hafa litlu ráðið, í mesta lagi fengið aðgerðum
frestað. Pessir aðilar virðast eigi hafa komið auga á aðrar
leiðir til úrlausnar fjárhagslegum vandamálum en lækka
gengi og hækka vexti. Sé gengið óbreytt getur 1-2%
vaxtahækkun dregið úr eftirspurn eftir lánsfé án þess að
verðbóiga aukist og það vita hagfræðingar að sjálfsögðu.
Séu vextir hins vegar 20-40% að ekki sé minnst á 70-100%
eru vextir enn meiri verðbólguvaldur en gengislækkun því
að þeir dreifast á lengri tíma. Það eru verðtryggðu,
vextirnir, sem eru nú að sliga alla þá aðila, sem skulda.
Þetta gengur tölfræðingum bankanna illa að skilja.
Alþingismenn okkar ættu að leggja þá spurningu fyrir
sjálfa sig, hvort gengis- og vaxtamálum hefði verið
stjórnað af meiri óvisku, ef Alþingi hefði tekið ákvörðun
um þau mál. Ég held það hefði tæpast verið hægt, ef miðað
er við síðastliðin 10 ár. Á Alþingi eru málin rædd og
skoðuð frá ýmsum hliðum. Þjóðin fylgist þá með hlutun-
um, en stendur eigi varnarlaus gegn ákvörðun fárra
manna. Að sjálfsögðu yrði leitað álits banka og fulltrúa
launþega og atvinnurekenda. Það er einnig jákvætt, að
það tekur lengri tíma að koma vafasömum ákvörðunum í
gegnum þingið en bankaráð Seðlabankans. Ég álít því að
þingmenn ættu að breyta lögum um Seðlabankann. Hætta
að nota bankastjórana fyrir syndahafra og taka sjálfir
ákvarðanir um þau mál, sem þjóðin hefur falið þeim og
þeir bera siðferðilega og stjórnskipulega ábyrgð á. Ég veit,
að þeir, sem farið hafa villir vegar eiga erfitt með að átta
sig. Ég hefi því litla trú á því að þeir sem þróað hafa
ráðandi stefnu í peningamálum hjá okkur undanfarin ár
breyti þeirri stefnu allt í einu. Ég efa eigi, að stjórnendur
Seðlabankans séu greindir og velviljaðir menn. Hitt dreg
ég í efa, að þeir hafi það fjármálalega lyktnæmi, sem
fésýslumenn þurfa að hafa.“
Astæða er til að gefa gaum að orðum þessa fyrrverandi
alþingismanns Framsóknarflokksins, hins ágæta bónda
Björns Pálssonar.
Semjum við kennara
■ NT vill enn vekja athygli á yfirlýsingu ríkisstjórnar frá
12. mars þar sem segir m.a. að ríkisstjórnin telji eðlilegt
„að tekið verði tillit til þeirra auknu krafna, sem gerðar
eru til kennarastarfsins“ og að „leiðréttur verði við röðun
í launaflokka sá launamunur, sem er með kennurum og
öðrum ríkisstarfsmönnum með sambærilega menntun.“
Þess verður að krefjast að fjármálaráðherra fari að
vinna eftir þessari ályktun og gangi til samninga við
kennara. Það á engum ráðherra að líðast að fórna
menntakerfi þjóðarinnar á altari kennaraandúðar og
prófkjörsbaráttu.