NT - 10.04.1985, Blaðsíða 9

verk ríkisvaldsins, frekar en
að mismuna þegnum þjóðfé-
lagsins með heimskulegri
stjórnun peningamála og vit-
lausum skattalögum.
Stöndugir aðalsmenn
Þar sem ég þekki til, í sveit-
um landsins, eru margir stönd-
ugir bændur. Þeir keyra gjarn-
an um á lúxusbílum, búnir að
endurnýja og auka vélakostinn
(til að fá meiri fyrningu) og eru
mannalegir yfir ríkidæmi sínu.
Þeir eiga það sanlmerkt að
borga engan tekjuskatt, ríkið
borgar útsvarið og standa flest-
ir framarlega í félagsmálum
bænda. Þetta eru einskonar
aðalsmenn okkar.
Það var þannig fyrir bylting-
una miklu í Frakklandi 1789
að aðalsmenn borguðu enga
skatta en höfðu feikna tekjur.
Það var höggvinn af þeim haus-
inn í fyllingu tímans.
Þessir ágætu bændur eru
íhaldsmenn úr öllum flokkum
um allt land og eru sumir vinir
mínir. (Vinur er sá sem til
vamms segir.) Þetta eru yfir
þúsund bændur á öllu landinu.
Mér finnst trúlegt að ef skatta-
lögin væru réttiát ættu þessir
bændur að skila ríkinu u.þ.b.
200 milljónum. Þeir myndu þá
einnig borga sinn skerf til sveit-
arfélagsins og hætta að láta þá
sem berjast í bökkum greiða
fyrir sig gjöldin. Það hefur
verið einkenni á íhaldssömum
mönnum og frjálshyggju-
postulum í hvaða flokki, sem
þeir annars standa, að þeim
finnst illt að borga skatta. Þeim
finnst óþarfi að mennta börn
annarra. Þau gætu með tíman-
um farið að plokka af þeim
skrautfjaðrirnar. Ekki finnst
þeim heldur gott að ausa fjár-
magni í sjúka og aldraða. Það
er ekki nógu arðbær fjárfest-
ing. Af þessu leiðir að íhald-
samir bændur, sem lenda í
háum tekjuskatti, sæju fljótt
hag sinn í því að minnka við
sig. Þá þarf engar útflutnings-
bætur.
Verjast sprikli
kotunganna
Flestum bændum finnst þeir
eiginlega ekki vera almenni-
legir menn fyrr en þeir komast
í eitthvert embætti. Það vill til
að embættin eru mörg en góð-
bændum fækkar. Svo þetta
gengur bærilega með stuðningi
hver annars. Þeir vilja engar
breytingar og leggjast því fyrir
og móka eins og kettir eftir
kjötát. Og haggast hvergi
nema til að komast á næsta
blaðanna", en þeir fjölluðu
allir um í hönd farandi hátíð
og kristna trú. Þeir eru allir
mjög hlynntir þeim boðskap er
sprettur af páskum og enginn
leiðarahöfundur hefur fyrir-
vara á trú sinni nema þá helst
Árni Bergmann í Þjóðviljan-
um sem raunar flytur ágætis
yfirlit yfir Frelsunarguðfræði í
Páskablaði sínu.
Dagblaðið Vísir leggur í
leiðara sínum áherslu á eilífa
lífið og gengur út frá því að
trúin sé eitthvað utan og ofan
við dægurmál en hins vegar
eru systurblöðin NT og Morg-
unblaðið gallhörð á því að
trúin sé eitthvað sem hafi beina
skírskotun til þessa heims.
Kristin trú felist í því að út-
rýma grimmd, ójöfnuði, rang-
læti og ófrelsi, þannig hefst.
t.d. leiðari Morgunblaðsins:
Föstudagurinn langi er ekki að
kvöldi kominn í sögu mann-
kynsins. Sú grimmd og það
ranglæti, sem dagurinn stendur
fyrir, ræður víða ríkjum á líð-
andi stund.“ Og síðar segir
Morgunblaðið: „Kristin kirkja
starfar í flestum löndum
heims. Flvarvetna er hlutverk
hennar hið sama: að boða kær-
leika í samskiptum manna og
Vettvangur
virðingarþrep eða verjast
sprikli kotunganna. Hér þarf
strax breytinga við og jafnvel
byltingar.
Mér sýnist að til þess dugi
ekkert nema kljúfa sölufélög í
frumdeildir eftir búgreinum,
þannig að t.d. saúðfjárbændur
hefðu sér félag, og sér verð-
lagsgrundvöll.
Það er ekkert því til fyrir-
stöðu að hafa samvinnu, en að
mjólkurbændur verðleggi fyrir
sauðfjárbændur og stjórni
þeirra afurðasölu er útí hött.
Eins er það með deildir kaupfé-
laganna. Það er t.d. óeðlilegt að
pakkhús, þar sem bændur
versla að mestum hluta, séu
rekin með miklum hagnaði og
hann svo notaður til að halda;
uppi ódýrri þjónustu við þétt-
býlið.
Allar kosningar til trúnaðar-
starfa fyrir bændur eru mjög
þungar í vöfum. Kosnir eru
nokkrir bændur (þessir sömu)
úr hverjum hrepp sem mæta'
sem fulltrúar á aðalfund fyrirj
heil héruð. Þessu þarf að
breyta þannig að ef mikið ligg-
ur við geti hluti félagsmanna
krafist aðalfundar fyrir allar
deildir í einu. Það er oft þannig1
að ef samþykkt er óæskileg
tillaga í deild er hún felld á
aðalfundi þó svo hún hefði
meirihluta í öllum deildum.
Það er gjarnan talað um að
svona tillögur séu vanhugsað-
ar.
Góð bein að naga
Að mynda nýja og nýja
sjóði er eitt aðal tómstunda-i
gaman títtnefndra fulltrúal
bænda. Má þar nefna Búnað-|
armálasjóð, Kj arnfóðursj óð, |
Framleiðnisjóð, Bjargráða-
sjóð, Fiskræktarsjóð, Jarða-
sjóð, Framkvæmdasjóð
O.S.S., Verðfellingasjóð,
Verðtilfærslusjóð, Verðmiðl-
unarsjóð, Samvinnusjóð ís-
lands og fjölda kaffibaunasjóða
sem ég veit ekkert um frekar
en skattalögreglan. í suma
sjóðina borga bændur beint,
aðrir hafa myndast vegna
samninga við ríkið. Það eru
félagsmálapakkar okkar
bænda. Sambærilegar eru út-
flutningsbæturnar. Þetta hefur
reynst bændastéttinni dýrt ,
vegna þess að:
1) Framlög í sjóðina eru fyrst
skorin niður þegar á að
spara
2) Framlagið er kallaður
styrkur og notað sem vopn
gegn okkur
3) Fyrir verðtryggingu ást
þetta fé upp í verðbólgu.
Nú rænir ríkisstjórnin úr
þessum sjóðum og ráðstaf-
ar að eigin geðþótta.
4) Fjármagnið er ávaxtað í
Reykjavík og notað til upp-
byggingar þar.
5) Það er stjórn hjá hverjum
sjóð, sem kannske er
kostur, því í þær eru stund-
um valdir „góðir strákar"
úrsveitinni. Þeirfáþátæki-
færi til að skreppa í höfuð- j
staðinn og líta á menning- j
una. Þetta eru góð bein að |
naga og þeini því skylt að
hlýða.
Það er kostur við Samband-
ið, og þess vegna getum við
gagnrýnt það, að það hefur |
innan sinna vébanda félags-
menn sem skipta tugum þús-
unda. Þeir eiga í raun aðgang
að reikningum að vísu í gegn-
um þunglamalegt fulltrúakerfi.
Þá hygg ég að fátt geti bjargað
þjóðinni ef snatar frjálshyggj-
unnar komast í allt fjármagn
Sambandsins. Það er hins veg-
ar hörmulegt til þess að vita að
Sambandið skuli vera farið að
mergsjúga bændur og hugsa
eingöngu um uppbyggingu í
þéttbýlinu. Þeir Sambands-
menn eiga að hugsa um tilgang
og uppruna félagsins og hlúa
að undirstöðunni, bændum
þessa lands. Nú þegar vegið er
að þeim úr öllum áttum.
Snöru brugðið
umhálsbænda
Tvö ráð hafa þeir, sem vísað
er til í fyrirsögn, fundið upp til
framleiðslustjórnunar. Það er
kjarnfóðurskattur og búmark.
Kjarnfóðurskattur getur
verið ágætt stjórnunartæki
þegar í óefni stefnir. En þegar
hann er nýttur stanslaust og
hafður svona hár er hann til
stórbölvunar. í fyrsta lagi
verða bændur „ónæmir" fyrir
skattinum, svipað og neytend-
ur þegar vara hækkar sem þeir
eru vanir að kaupa. Varan er
ekki keypt fyrst í stað en síðan
fer allt í sama horfið. Bændur
eru bara mun verr settir eftir
en áður. í öðru lagi er hætta á
að illa stæðir bændur freistist
til að spara sér til skaða eða
kaupa rándýran fóðurbæti og
þurfa að borga hæstu skulda-
vexti þar til þeir fá hann til
baka í afurðum. Fyrir þá bænd-
ur sem betur standa skiptir
skatturinn miklu minna máli. í
þriðja lagi hefur sjóðurinn ver-
ið misnotaður.
Kvótinn var óumflýjanlegur
og hefði trúlega einn sér getað
lagað framleiðsluna að innan-
landsmarkaði. En hvað gerist.
Jú, búið er að missa allt úr
böndunum. Og það er auðvit-
að þeim að kenna sem ég er
búinnaðnefnaalltof oft í þess-
ari grein. Forustumönnum
bænda. Þeir réðu því að kvót-
inn var látinn ganga hlutfalls-
lega jafnt yfir alla niður að 300
ærgildum. í staðinn fyrir að
láta stærri búin taka mun rneira
á sig. Og setja jafnvel þak við
700-900 ærgildi.
Aukning á búmarki hefur
verið alltof mikil. T.d. nam
hækkunin 1983 22.734 ærgild-
um. Það eru rúmlega 50 vísi-
tölubú. Þetta þýðir að ef allir
framleiddu eins og búmarkið
segir til um, þá myndi fram-
leiðslan slá öll fyrri met. Þeir
sem sjá um stefnumótun í
landbúnaðarmálum hafa kom-
ið auga á þetta. Skipuð var sjö
manna nefnd. Hún er búin að
finna ráðið. Það er auðvitað
ekki hægt að taka af þeim sem
eru nýbúnir að fá hækkun á
búmarki, né þeim sem hafa
stærstu búin, heldur þeim sem
fóru að tilmælum bændaforyst-
unnar og nýttu ekki kvótann
sinn. Refsa þeim sem minnk-
uðu við sig og þeim sem lentu
í skakkaföllum og náðu því
ekki búmarkinu sínu. Þetta
eru ekki traustvekjandi vinnu-
brögð.
Þessi ríkisstjórn sem setið
hefur við völd síðustu misseri
hefur reynst bændum sú versta
frá stofnun lýðveldisins.
Framsóknarmenn í ríkis-
stjórn hafa verið eins og
druslur. Þeir horfa aðgerða-
lausir á snata frjálshyggjunnar
æða um með eyðandi eldi tal-
andi um frelsið. En við vitum
flest; að þetta frelsi er bara
fyrir suma.
Ég man aðeins eftir einu
sem ríkisstjórnin hefur þóst
gera fyrir bændur. Það var
skuldbreyting á lausaskuldum
bænda. 800 bændur sóttu um
lánið en það eru tæp 20%
bænda á íslandi. Ríkisstjórnin
tók dollaratryggt lán og hélt
sig hafa leyst vandann. Fram-
sýnir menn þóttust sjá að þetta
yrði aðeins gálgafrestur. En
raunin varð sú að snörunni var
brugðið um háls fjölda bænda.
Lokaorð
Ég hef í þessari grein reynt
að benda á hvernig bændafor-
ustan hefur látið draga sig á
asnaeyrunum og hvers vegna.
Við þurftum ekki búast við
miklu af ríkisstjórninni, en það
var óþarfi að hjálpa henni að
koma sveitum landsins í eyði.
þjóða.“ Og þarna er ekki verið
að slíta neitt úr samhengi.
Leiðarinn allur er í þessum
tón. Kirkjan hefur það heilaga
hlutverk að berjast fyrir bætt-
um heimi, benda á kaunin,
hvar sem þau eru, í Afghanist-
ar, Chile eða Sovétríkjunum,
og stinga á þeim. Kristinn
maður á að hafa augun opin
fyrir heiminum, jafnframt því
að hann byggir upp sinn eigin
mann, að sjálfsögðu. Einstakl-
ingurinn er heimur út af fyrir
sig en jafnframt lifir hann í
heimi sem setur mennsku hans
skorður. Leiðari NT er mjög í
sama dúr. Niðurstaða hans er
sú að „kristur sé fylkingar-
brjóst hins sanna lífs, sem
alltaf er fótum troðiðh
Hvort leiðarar „stórblað-
anna“ endurspegla þá afstöðu
sem birtist í boðun kirkjunnar
á páskum skal ósagt látið, en
trúlega endurspeglar hún þann
yngri hluta prestastéttar sem
kynnst hefur guðfræði vonar-
innar og freslunarguðfræði 3ja
heimsins. Þess hluta sem hefur
látið friðarumræðu hverskonar
til sín taka.
Baldur Kristjánsson
r—J---:
Miðvikudagur 10. apríl 1085 9
rai

Málsvari frjátslyndis,
samvinnu og félagshyggju
• Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm).
Markaðsstj.: HaukúrHaraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur .Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj,: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík.
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknldeild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 30 kr. og 35 kr. um helgar. Áskrift 330 kr.
Vísitölutryggð búbót
sjálfsagt réttlætismál
■ Frétt NT þess efnis að bankastjórar ríkisbankanna
fái frá síðustu áramótum 450.000 króna árlegan
kaupauka hefur vakið mikla athygli og almenna
fordæmingu.
Launaauki þessi mun hugsaður þannig að hann komi
í stað bílahlunninda, sem afnumin voru á liðnum vetri,
samkvæmt þingsályktun frá Alþingi.
Fram að því höfðu bankastjórar, ásamt ráðherrum
og öryrkjum, fengið tollaniðurfellingu á þeim bílum
sem þeir keyptu.
Samkvæmt frétt NT eru mánaðarlaun bankastjóra á
bilinu 80-100 þúsund krónur.
Það var því ljóst mál að bregðast þurfti við afnámi
bílahlunninda með einhverjum hætti.
Einföld leið var valin, sú að greiða þeim launaauka
upp á 450.000 krónur. Við því gæti Alþingi ekkert gert.
Búbótin er vísitölutryggð. Það er eðlilegt, ella myndi
hún rýrna í verðbólgunni. Gagnrýni á vísitölutryggingu
búbótarinnar er því á misskilningi byggð.
Tryggingin er miðuð við lánskjaravísitölu, en ekki
hina ólöglegu kaupgjaldsvísitölu, enda var búið að
draga allan mátt úr henni.
Þetta er einnig eðlilegt. Bankastjórar skulda eins og
annað fólk og auðvitað verður kaup þeirra að hækka í
samræmi við hækkun skuldanna.
Allir sjá að ella myndu skuldirnar vaxa þeim yfir
höfuð. Þeir missa íbúðir sínar eða bíla.
Getur nokkur hugsað sér bankastjóra sem þyrfti að
fara út á hinn óvissa leigumarkað?
Reglubundinn þvælingur um bæinn gæti komið niður
á skólagöngu barna þeirra. Okurleiga myndi kalla á
húsaleigustyrk af almannafé. Fólk með 15-20 þúsund
króna mánaðartekjur þyrfti að borga brúsann.
Að öllu samanlögðu verður ekki betur séð en að
bankaráðsmenn úr öllum flokkum hafi gert rétt er þeir
tryggðu vinum sínum í bankastjórastóli mannsæmandi
laun.
Eina sem má gagnrýna þá fyrir er að senda ekki út
fréttatilkynningu um málið strax.
Það er engin skömm að því að vekja athygli á eigin
ákvörðunum, þegar þær eru stórmannlegar og djarf-
mannlegar og bera réttlætinu vitni.
Hvar er friðarviljinn?
Á páskadag birtust óvænt og góð tíðindi í kjarnorku-
málum. Sovétríkin lýstu því yfir að frá og með 7. apríl
frysti þau uppsetningu meðaldrægra eldflauga sinna og
að þau stöðvi framkvæmd annarra svarráðstafana
sinna í Evrópu. Frystingin verði í gildi þar til í
nóvember n.k. Sú ákvörðun sem Sovétríkin taka þá
verði háð því hvort að Bandaríkin fara að þeirra dæmi.
Hætti uppsetningu meðaldrægra eldflauga sinna í
Evrópu.
Með þessu sýna Sovétríkin sáttavilja sinn og hafa
beðið Bandaríkin að gera slíkt hið sama. Viðbrögð
vesturveldanna valda hins vegar gífurlegum vonbrigð-
um. Þau segja að frysting meðaldrægra eldflauga
staðfesti aðeins yfirburði Sovétríkjanna. Því komi ekki
til greina að herveldin haldi að sér höndum fram í
nóvember.
Þetta eru ógnþrungin kaldastríðsviðbrögð. Óbreytt
ástand er auðvitað betri trygging tynr triði en áfram-
haldandi vígbúnaðarkapphlaup. Um sinn verður ekki
betur séð en að friðarviljinn sé meiri austan hafs en
vestan.
Ljótt ef satt er.