NT - 07.06.1985, Blaðsíða 10

NT - 07.06.1985, Blaðsíða 10
 Jensína Sæunn Jens- dóttir - frá Hnífsdal Fædd 3/júní 1890 Dáin 26. desember 1984 Föstudaginn 4. janúar síðast- liðinn fór fram frá Fossvogs- kirkju útför móðursystur minn- ar Jensínu Sæunnar Jensdóttur. Þó nokkuð sé umliðið langar mig til að minnast frænku minn- ar hér nokkrum orðum. Jensína var dóttir Jens Guðmundar Jónssonar og seinni konu hans Sæunnar Sigurðardóttur frá Dýrafirði. - Sjá Arnardalsætt. - Foreldrar hennar áttu fyrst heima í Arnardal en fluttust síðar til Hnífsdals. Jensína átti tvær alsystur þær voru: Guðrún Sólborg, móðir mín, hún dó úr spönsku veikinni 1918. - Hin alsystirin er Ásgerður. Hún var gift Guðjóni Ólafssyni. Þau áttu heima í Hnífsdal, þar sem Ólaf- ur var lengi kaupfélagsstjóri og síðar á Akranesi. Ásgerður er nú á Dvalarheimili aldraðra á Akranesi 93 ára gömul. - Jensína átti líka hálfsystkini. Jens faðir hennar var tvígiftur og átti 6 börn með fyrri konu sinni Sólborgu Sigurðardóttur. Tvö börn þeirra dóu í æsku (Jóhanna og Sigurjón.) Hin voru: Jónína, Finnbogi og tví- burasysturnar Sigríður og Sólborg. Dóttursonur afa af fyrra hjónabandi Adolf Jakobs- son (sonur Jónínu og Jakobs Jakobssonar Thorarensen) var alinn upp hjá afa og ömmu. Mikill efnis maður. Hann drukknaði á vélbátnum Nirði 12. desember 1924. Bernsku- og æskuár sín á Jensína í Arnardal og átti hún þaðan góðar minningar. Það er fallegt í Arnardal. Hin kyrru kvöld og morgnar þegar veðrið skartaði sínu fegursta lifðu í minningunni. Hinum megin fjarðarins blasir ísafjarðarkaup- staður við og Hnífsdalur aðeins utar. Til ísafjarðar og frá voru tíðar skipaferðir. „Hve blátt og hreint í Vestur- vegi er vorsins armur blessar haf og jörð - Og sólgyllt íley á dýrum degi inn Djúpið stefnir beint á ísa- fjörð. “ Svo kvað skáldið Jóhannes úr Kötlum. - 15 ára gömul fer Jensína til ísafjarðar. Var hún í mörg ár í vist hjá þeim indælu hjónum Jóhanni Þorsteinssyni kaupmanni og konu hans Sigríði Guðmundsdóttur. Þarna á ísa- firði kynntist hún Guðmundi Guðmundssyni skólaskáldi og fjölskyldu hans. (Ólína Þor- steinsdóttir kona Guðmundar var systir Jóhanns). Jensína minntist með mikilli virðingu hins vinsæla skálds og dáði ljóð hans. Jensína hafði alla tíð mik- ið yndi af söng og Ijóðum. Oft minntist hún á veru sína á Isa- firði og var gaman að heyra hana segja frá félags og menningar lífi þar á þeim tíma. Isafjörður er þá í örum vexti sem útgerðarbær. Við manntal- ið 1901 er tala bæjarbúa 1240 og bærinn þá þriðji stærsti kaup- staður á Islandi. Jensína dró oft upp hugljúfar minningar frá gamla tímanum. Hún mundi t.d. vel konungskomuna 11. ágúst 1907 er Friðrik konungur 8. heimsækir ísafjörð ásamt fylgdarliði og ríkisþingmönn- um. Jensína er þá 17 ára og var henni sá atburður minnisstæð- ur. - Þann dag var bærinn í hátíðarbúningi. Allur vélbáta- floti ísafjarðarkaupstaðar og nágrennis, meira en 80 bátar fóru talsvert út fyrir Skutuls- fjörð á móti konungsskipunum, auk þess höfðu 6 hvalveiðigufu- skip slegist með í förina. Allur þessi floti fylgdi svo konungs- skipunum inn fjörðinn. Á bryggjunni beið svo mikill mannfjöldi. Voru þar mættir vel flestir íbúar ísafjarðarkaup- staðar og nærsveitanna og sumir komnir að langan veg yfir fjöll. Fremst á bryggjunni stóðu bæjarstjóri, bæjarfógeti, bæjar- stjórn og helstu virðingarmenn sem fögnuðu konungi er hann steig á land, en mannfjöldinn hrópaði húrra fyrir hátigninni af mikilli hrifningu. Síðan varfarið í skrúðgöngu með konung, föruneyti hans og ríkisþing- menn upp í bæinn, þar sem hátíðahöldin fóru fram. Hátíða- höldin byrjuðu á því að samkór söng kvæði, sem Guðmundur Guðmundsson, skólaskáld hafði ort og Jón Laxdal verslun- arstjóri hafði samið lag við. Magnús Torfason, bæjarfógeti stjórnaði hátíðahöldunum ásamt Davíð Scheving Thor- steinssyni héraðslækni og Jóni Laxdal verslunarstjóra. Þarna var margt fyrirmanna meðal annars glæsimennið Hannes Hafstein ráðherra áður bæjarfógeti og þingmaður ís- firðinga, sem var í konungs- fylgdinni að sunnan. Já Jensína frænka gat sannarlega gefið manni innsýn í gamla tímann. Eftir ísafjarðarár sín fer Jensína til Reykjavíkur. Var hún þá í vist á Vesturgötunni hjá Þor- steini Jónssyni járnsmið, svo að hún þekkti líka Reykjavík gamla tímans. 3. desember 1918 deyr móðir mín úr spönsku veikinni sem þá geisaði og faðir minn deyr líka af afleiðingum hennar hálfu ári síðar. Þegar móðir mín deyr er Jensína í Reykjavík en kemur strax vest- ur og tekur að sér heimilið sem samanstendur af 4 ungbörnum, afa og ömmu, Adolfi uppeldis- syni þeirra og pabba. Eftir að faðir minn deyr erum við syst- kinin tekin í fóstur af vinum og skyldfólki. Sigríður systir mín, sem var tveggja ára er móðir mín dó er að mestu í umsjón Jensínu til 7 ára aldurs að hún fer til föður- systur okkar Guðrúnar Guð- mundsdóttur og manns hennar Guðmundar Bjarnasonar að Mosvöllum í Önundarfirði. Ég fer til Halldórs Pálssonar út- vegsbónda og formanns í Hnífsdal og konu hans Guðríð- ar Mósesdóttur, en bræður mín- ir fara til systkina pabba í Önundarfirði. Guðmundur bróðir minn fer til Guðrúnar og Guðmundar að Mosvöllum, en | Jens bróðir minn til Kristjáns; Guðmundssonar bróður pabba; og konu hans Bersabe Halldórs-1 dóttur að Kirkjubóli í Bjarnar- dal. En alltaf áttum við athvarf hjá frænkum okkar í Hnífsdal Jensínu og Ásgerði, eða Sínu og Ásu eins og við kölluðum þær. 31. október 1920 giftist Jensína frænka miklum ágætis manni Páli Þórarinssyni sem þá er í Hnífsdal. Þau Páll og Jensína stofna nú heimili. Páll vinnur við sjóinn, fyrst sem háseti en síðar sem vélstjóri. Sigríður systir mín er hjá þeim Páli og Jensínu og afi og amma sem verið höfðu á heimili pabba og mömmu. Afi deyr nú skömmu síðar eða 1921. Amma er hjá þeim Páli og Jensínu til dauðadags 1934. Þó að húsakynnin væru ekki alltaf stór blessaðist þetta allt furðanlega. Á þessum heimilum hjá Jensínu og Ásu frænku átt- um við margar góðar stundir sem maður geymir í minning- unni. Árið 1946 flytjast þau Páll og Jensína til Skutulsfjarðar, Í'ar sem Páll vinnur við Rafveitu safjarðar, rafstöðina. Hann er þar fyrst með vini sínum Ólafi Andréssyni, sem er þá stöðvar- stjóri. Olafur var giftur Mar- gréti Þórarinsdóttur systur Páls og var það mikið vinafólk og Föstudagur 7. júní 1985 10 Kristján Hannesson frá Ármúla lengst af nágrannar í Hnífsdal. Þarna í rafstöðinni vinnur Páll til ársins 195]. Þau hjón flytja þá til Reykjavíkur. Páll var þá farinn að kenna lasleika, þó fáa grunaði sjálfsagt að hann ætti svo stutt eftir. Hann lést 19. janúar 1952. Börn þeirra Páls og Jensínu eru: Guðrún Sólborg gift Össuri Aðalsteinssyni kaupmanni, Kristín gift Þorsteini Hannes- syni söngvara og Erla, gift Eiríki Bjarnasyni augnlækni. Tvö börn misstu þau Páll og Jensína ung, Jens, tæplega 4ra ára og Erlu ekki árs gamla. Frá upp- vaxtarárum mínum í Hnífsdal er Ijúft að minnast Jensínu og Páls, þangað var alltaf gott að koma. Sína hafði alla tíð mikið yndi af söng og jafnvel á efri árum er maður var í góðu tómi með frænku átti hún það til að taka lagið. Eftir að Jensína missir mann sinn 1952 dvelur hún lengst af hjá Guðrúnu dótt- ur sinni og tengdasyni Össuri Aðalsteinssyni, en seinustu árin er hún á Hrafnistu í Reykjavík. Þó að heilsunni væri að vísu farið að hraka á síðari árum var Jensína andlega hress fram á það síðasta og var oft gaman að ræða við hana ekki síst um gamla tímann. Þó að Sína væri á Hrafnistu var hún venjulega komin til Gunnu og Össa er leið að jólum og þá var stutt að heimsækja frænku. En um þessi jól leyfði heilsan það ekki. Það var líka stutt í það að hún fengi hvíldina sem hún var farin að þrá. Þrá að hitta vinina horfnu. Blessuð sé minning frænku minnar og hafi hún þökk fyrir allt sem hún gerði fyrir okkur systkinin. Að síðustu kveðja frá okkur systkinum og fjölskyldum okkar. Skrifað 3. júní á afmælis- degi frænku. Jóakim Pálsson Fæddur 10. nóvember 1927 Dáinn 26. maí 1985 Með örfáum orðum langar mig til að minnast, gamals kennara og vinar, Jóns Ólafs Guðmundssonar kennara á Hvanneyri. Ólafur fæddist 10. nóvember 1927, sonur hjónanna Guð- mundar Jónssonar fyrrv. skóla- stjóra á Hvanneyri og Ragnhild- ar Guðmundsd. Ólafur var giftur Sigurborgu Jónsdóttur og bjuggu þau hjón á Báreksstöðum við Hvanneyri. Þau hjónin eignuðustfimm börn sem öll eru uppkomin, mesta sóma og prýðisfólk. Þau Öli og Bogga eins og þau jafnan voru kölíuð af vinum og kunningjum, hafa um árabil stundað hrossarækt með góðum árangri og eru frá þeim komin góð kynbótahross, sem mikils eru metin. Alla tíð helgaði Ólafur bændastéttinni sína starfs- krafta, sem forstöðumaður bú- tæknideildar og kennari við bændaskólann. Hygg ég að það skarð verði vandfyllt. Ólafs minnist ég sem góðs kennara og sérstaklega góðs vinar, sem aldrei brást með prúðmennsku sína og hógværð, Það vill sjálfsagt verða svo um okkur flest að við hrökkvum við þegar fólk af okkar kynslóð kveður. Mínir gömlu félagar fara eins og aðrir - það er lífsins saga. Sumir eru kvaddir fyrr, aðrir síðar. Kristján Hannesson er einn þeirra sem fóru í fyrra lagi. Þessar línur eiga að skoðast sem þakkir frá gömlum ná- grönnum til hans - og þau eru um leið þakkir til þeirra bræðra og þeirra ágætu foreldra. Á mínum bernsku og æskuár- um uxu úr grasi í þessari sveit margir stórir hópar mannvæn- legra barna. Einn þessara hópa voru Ármúlabræður. Þeir voru synir Guðrúnar Sigurðardóttur úr Dölum og Hannesar Gísla- sonar sem var ættaður úr Djúpi. Hannes var kunnur dugnaðar- formaður og síðar bóndi - eins og löngum var siður á Vestfjörð- um. Heimili þeirra var eitt þess- ara traustu heimila - sem byggði á forsjálni og dugnaði; Þar var gnægð heyja í hlöðu og matar í búri - þó peningar söfnuðust ekki í handraða. Ármúlabræður voru fjórir. Gísli, Sigurður, Kristján og Ás- geir - hver öðrum mannvæn- legri, - og dugnaður til allra verka, sem minnti á afreksmenn fyrri tíma. Nú eru þeir allir farnir á fáum árum. Enginn þeirra var bundinn við rúm lengri tíma - það er vel. Mönn- um með þeirra skaplyndi mun fátt þyngra en að vera öðrum til byrði. Allir unnu þeir hörðum höndum - þar til þeir létu mátt sem mann. Enginn þeirra varð gamall maður. Eins og af þessu sést áttu þeir svo margt sameig- inlegt, að minningarorð um einn er jafnframt lýsing á þeim öllum. I hugum okkar voru þeir líka fyrst og fremst „Ármúla- bræðurnir". Kristján fæddist 21. janúar 1916 og fór 13. maí s.l. Hann ól aldur sinn á Ármúla þar til hann hætti búskap fyrir fáum árum. Hann stóð við búskapinn meðan stætt var og þó öllu lengur. Hann og þeir bræður allir líktust þeim fornmönnum sem ekki töldu ástæðu til að ganga haltir á meðan báðir fætur voru jafn- langir - þó sár væru orðin það stór að aðrir sæju ástæðu til að kveinka sér. Ekki stakk Kristján höndum í vasa þó hann yrði að bætta búskap. Iðjuleysi gat þessi starfsami maður ekki þolað. jafnt í leik sem starfi. Á þeim árum er ég stundaði hrossaflutn- inga milli héraða, kom ég oft til Ólafsog Boggu og fékk gistingu. Æfinlega var mér svo vel tekið að það var sem heim væri kominn. Fjölskyldu Ólafs á ég mikið að þakka og votta eiginkonu hans börnum og föður, dýpstu samúð okkar hjóna. Blessuð sé minning hans. Gunnar Thorsteinsson Eins og Vestfirðinga er venja fylgdist Ármúlabóndinn vel með aflabrögðum og sjósókn og varla hefur sá morgunn komið að hann liti ekki til veðurs - og þá með hugann bæði við sjósókn og sveitastörf - þó hann stund- aði ekki sjó sjálfur var faðir hans veðurglöggur sjósóknari sem setti líf sitt og sinna háseta að veði fyrir réttri spá - og Kristján átti syni sem fóru á sjóinn ungir að árum - lengst af á mesta aflaskipi landsins. Starf á slíku skipi í fjölda ára úti fyrir Vestfjörðum segir sína sögu um atgervi manna - enda aldrei verið reynt - á þessu prófanna landi - að gefa tölustafseinkunn í þeirri grein. Ennþá byggist tilvera þessarar þjóðar á fisk- veiðum og landbúnaði - því fylgir svo að marga óveðursnótt- ina munu menn eins og Kristján láta hugann reika til þeirra sem þeir eiga á sjónum. Seinustu vinnustundir Ár- múlabóndans voru við vinnslu á fiski sem er undirstaða glerhalla og glæsibíla - hinna þegnanna. Þannig varð ævistarf Kristjáns frá vöggu til grafar - einn af hornsteinum þjóðfélagsins. - Ekki „plat hornsteinum" sem potað er í veggjarholu eftir að byggingu er lokið - lagðir þar af mönnum með sigglausar hendur - nei - það eru vinnuhendur manna eins og Kristjáns vinar okkar Hannessonar - sem þakk- irnar eiga - þakkirnar sem aldrei eru goldnar. Þeir safna ekki jarðneskum auði þrátt fyrir langan og strangan starfsdag og samviskusemi við öll störf - en minning um hlýja hendi sem strauk koll á litlu barni geymist í huga þó árin líði. Kröfurnar gerði hann til sjálfs sín ekki annarra. Kristján stóð ekki einn að sínum búskap - hvorki á Ár- múla né ísafirði. Konan hans hún Guðbjörg Jónsdóttir skilaði sínum hlut ekki síður á báðum stöðunum. Ég held ég hafi ald- rei séð hana sitja auðum hönd- um - enda kynni hún því illa. Börn þeirra eru fjögur Hannes, Arnar, Guðrún og Gísli Jón - sem öll eru þekkt að dugnaði og myndarskap í sínum störfum. Norðaustan byljir úr Kalda- lóni gera miklar kröfur til þeirra sem þá reyna - en vor og sumar er hvergi fegurra - Hlíðar vaxn- ar skógi og öðrum gróðri til efstu brúna - Eyrarnar grasi vafðar utan frá sjó og inn að Hólum. Bjartir lækir falla þar beint af brúnum og mjallhvítur Drangajökull í baksýn. - Þetta var sviðið sem Ármúlabræður bjuggu við og setti sitt svipmót á þá - þeir voru Kaldalónsmenn - fastir - traustir - hjálpsamir og hlýir. Yfir minningu þeirra er birta vors og sumars í Kalda- lóni. Gömlu nágrannar Krist- jáns kveðja hann og þakka ævi- langa vináttu og samstarf. Hon- um - konu hans, börnum og fjölskyldum allra biðjum við blessunar þess guðs sem ræður sól og sumri í Kaldalóni. Halldór Þórðarson Laugalandi. Jón Ólafur Guðmundsson Vinnuframlag kvenna frá land* námitilokkardaga ■ Vinna kvenna á ís- landi í 1100 ár er heiti á nýútkominni bók eftir Önnu Sigurðardóttur. Bókin er 482 bls. að stærð, vel myndskreytt. Eins og nafnið bendir til fjallar bókin um vinnu- framlag kvenna allt frá landnámi fram til okkar daga. I formála segir höf- undur m.a.: Ég hef verið spurð um að hvaða niður- stöðu ég hafi komist um vinnu íslenskra kvenna og hvaða kenningar ég hafi þar að lútandi. Það hefur aldrei hvarflað að mér að huga þyrfti að „vísindaleg- um rannsóknum" um það efni, hvorki fyrirfram né eftir á. Ég vona aðeins að þessi samtíningur minn um vinnu kvenna færi mönnum heim sanninn um að hlutur kvenna í þjóðarbúskapnum í 1100 ár er engu minni en hlutur karla, jafnvel þó ekki sé tekið með í reikn- inginn orkan og tíminn við að endurnýja þjóðina og vinnuafl hennar, sem ekki er hægt að skipta á milli karla og kvenna, nán- ar tiltekið að ganga með og fæða börn og næra þau á móðurmjólk. Bókin fæst í Kvenna- sögusafni íslands, Hjarð- arhaga 26, Reykjavík. Ronja komin á ný ■ Kvikmyndin um Ronju ræningjadóttur eft- ir sögu Astrid Lindgren var frumsýnd á Kvik- myndahátíð fyrir skömmu. Sama dag var bókin endurútgefin hjá Máli og menningu, en hún kom út fyrst árið 1981, bæði í Svíþjóð og á ís- landi. Ronja ræningjadóttir er ævintýri og gerist í Matthí- asarskógi einhvern tíma í fyrndinni. I upphafi sögu fæðist Matthíasi ræningja- foringja og Lovísu konu hans dóttir sem vex upp við ást og gott atlæti for- eldra sinna uns hún er orðin svo stór að hún fær að kanna skóginn á eigin spýtur. Skógurinn iðar af grádvergum, skógarnorn- um, rassálfum og rökkur- þursum svo að þar þarf að fara varlega, en þar er líka hægt að skemmta sér prýðilega. Svo kynnist Ronja ræningjasy.ninum Birki Borkasyni og þá verður vandi að vita hverj- um maður á að sýna trúnað. Þorleifur Hauksson þýddi söguna um Ronju og Ilon Wikland skreytti hana ótal myndum.

x

NT

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: NT
https://timarit.is/publication/305

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.