Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.2004, Blaðsíða 10

10 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 4. september 2004
Englar og djöflar
eftir Dan Brown
Á liðnu ári skipaði Dan Brown sér í hóp vin-
sælustu spennusagnahöfunda veraldar með
bókinni Da Vinci lykillinn. Í Englum og djöfl-
um (Bjartur) er aðalpersónan sem fyrr hinn
klóki bandaríski táknfræðingur Robert Lang-
don og viðfangsefnið dularfull saga og leynd-
ardómar kaþólsku kirkjunnar. Langdon er
boðaður með skömmum fyrirvara til Sviss að
rannsaka vettvang óhugnanlegs morðs á
þekktum vísindamanni. Fyrr en varir er hann
flæktur inn í aldalangar erjur kaþólsku kirkj-
unnar og leynifélagsins Illuminati sem hefur í
hyggju að sprengja sjálft Vatíkanið í loft upp.
Langdon og hin fagra Vittoria Vetra hefja
æðisgenginn eltingarleik milli fornra helgi-
staða í Róm í leit að hinum gleymdu höf-
uðstöðvum Illuminati.
Bókin hefur þotið upp eftir metsölulistum
víða um heim á undanförnum mánuðum í
kjölfar hinna fáheyrðu vinsælda Da Vinci lyk-
ilsins. Þýðandi er Karl Emil Gunnarsson.
Orðræða um skuggann
eftir Jóhann Hjálmarsson
Orðræða um skuggann
(JPV-útgáfa) er sjötta þýð-
ingasafn Jóhanns Hjálm-
arssonar. Elstu ljóðaþýð-
ingarnar eru allt að hálfrar
aldar gamlar en margar
eru þó gerðar á seinni ár-
um. Og jarðvist höfunda
nær allt aftur til níundu
aldar þótt flestir séu fædd-
ir á síðustu öld. Ferðast er heimshorna á
milli, allt frá Argentínu til Írak og frá Sama-
landi til Kína, og staldrað við hjá ýmsum eft-
irminnilegum perlum skáldskapargyðjunnar.
Jóhann Hjálmarsson er einn ötulasti og af-
kastamesti ljóðaþýðandi sinnar kynslóðar á
íslenska tungu og hefur opnað lesendum nýja
sýn inn í framandi menningarheima og fært
heim ferskan andblæ fjarlægra landa.
Ellefu mínútur
eftir Paulo Coelho
Þegar Paulo Coelho sneri
á hótelherbergi sitt eftir að
hafa sótt ráðstefnu á Ítalíu
árið 1999 beið hans hand-
rit. Þetta var ævisaga
brasilísku vændiskonunnar
Soniu. Frásögnin heillaði
Coelho og eftir miklar
rannsóknir og heimildaleit
varð Ellefu mínútur (JPV-
útgáfa) til og hefur hún nú verið þýdd á
meira en 55 tungumál. Ellefu mínútur segir
frá ungri brasilískri stúlku sem er tilfinn-
ingalega niðurbrotin eftir reynslu sína af
fyrstu ástinni. Hún er á viðkvæmum aldri og
sannfærist um að hún muni aldrei finna
sanna ást en trúir því að ástinni fylgi ekkert
nema þjáning, vonbrigði og kvöl. Hún fer til
Genfar þar sem hana dreymir um að verða
fræg og rík en verður þess í stað vænd-
iskona.
Alkemistinn eftir Paulo Coelho hefur einn-
ig verið þýdd á íslensku.
Moby Dick
eftir Herman Melville
Skáldsaga Hermans Mel-
ville, Moby Dick (JPV-
útgáfa), fjallar um hin ei-
lífu átök mannsins við for-
sjónina. Þegar þessi
skáldsaga um baráttu skip-
stjórans Akabs við Moby
Dick, stórhvelið hvíta, kom
út fyrst árið 1851 hlaut
hún fremur dræmar við-
tökur og það var ekki fyrr en komið var fram
á tuttugustu öld og höfundur hennar löngu
látinn að hún varð almennt viðurkennd sem
eitt af stórvirkjum heimsbókmenntanna.
Eftir skjálftann
eftir Haruki Murakami
Jarðskjálftinn í Kobe er
miðdepill smásagnasafns-
ins Eftir skjálftann (Bjart-
ur, Neon) eftir japanska
rithöfundinn Haruki Mura-
kami. Skjálftinn er eins og
bergmál löngu liðinna at-
burða sem nú brjótast
fram úr sálardjúpinu og
skekja tilveru fólks sem
svo lengi hefur stigið varlega til jarðar.
Haruki Murakami er einn vinsælasti rit-
höfundur samtímans. Á síðustu árum hafa
sögur hans vakið mikla athygli í Japan og
víðast annars staðar í heiminum. Þýðandi er
Uggi Jónsson.
Bók spurninganna
eftir Pablo Neruda
Af hverju klæða trén sig
úr á meðan þau bíða eftir
snjónum? Hvað eru marg-
ar randaflugur í einum
degi? Pablo Neruda (1904–
1973) var meðal ástsælustu
ljóðskálda tuttugustu ald-
arinnar, sérvitur nautna-
seggur sem orti um ástina
og dauðann með ógleyman-
legum hætti. Bók spurn-
inganna (Bjartur) samanstendur af 316
spurningum sem Neruda ritaði í minn-
isbækur á síðustu mánuðum ævi sinnar og
komu út að honum látnum. Spurningarnar
eiga sameiginlegt að krefjast ekki endilega
svars – það má fremur líta á þær sem hug-
leiðingar um lífið og forgengileikann, tækni
og náttúru, grimmd mannsins og miskunn-
semi. Neruda fékk Nóbelsverðlaunin í bók-
menntum 1971 og á síðari árum hafa ljóð
hans haldið áfram að rata til nýrra kynslóða,
ekki síst í kjölfar vinsælda kvikmyndarinnar
Il postino þar sem aldrað skáldið er örlaga-
valdur ungra elskenda. Bók spurninganna,
sem út kemur í tilefni af því að 100 ár eru nú
liðin frá fæðingu Neruda, mun án efa afla
skáldinu fjölmargra nýrra aðdáenda. Þórir
Jónsson Hraundal þýddi.
Nafnabókin
eftir Amélie Nothomb
Þegar Lucette varð ólétt
var hún ákveðin í að barnið
hennar fengi nafn sem
hæfði stórkostlegri framtíð
þess. Faðirinn hafði aðrar
hugmyndir um nafngjöfina.
Það varð þeirra beggja
bani. Stúlka fæddist og
fékk nafnið Plectrude og
var komið í fóstur hjá móð-
ursystur sinni. Og hennar
beið sannarlega glæst framtíð, framtíð sem
tindilfætt dansmær. En það er enginn dans á
rósum að vera framúrskarandi ballerína.
Nafnabókin (Bjartur, Neon) er önnur bók-
in eftir franska rithöfundinn Amélie Noth-
omb sem kemur út í íslenskri þýðingu en áð-
ur hefur komið skáldsagan Undrun og
skjálfti. Þýðandi er Guðrún Vilmundardóttir.
Dante-klúbburinn
eftir Matthew Pearl
Spennusagan Dante-klúbburinn (Bjartur) eft-
ir Matthew Pearl gerist í Boston árið 1865.
Nokkrir af nafntoguðustu bókmenntamönn-
um Bandaríkjanna taka höndum saman um
að koma Hinum guðdómlega gleðileik ítalska
skáldsins Dantes út á ensku. Valdamiklir ein-
staklingar innan Harvard-háskólans sjá fyr-
irætlan þessari allt til foráttu og virðast
standa á bak við röð morða sem sækja inn-
blástur sinn til lýsingar Dantes á hreins-
unareldinum. Útgáfa þýðingarinnar er í upp-
námi enda óttast meðlimir Dante-klúbbsins
um líf sitt.
Matthew Pearl skrifaði uppkastið að
Dante-klúbbnum samhliða því sem hann lauk
prófum í lögum frá Harvard en hafði áður
lokið doktorsgráðu í bókmenntum. Fjallaði
lokaritgerð hans þar um ævi og verk Dantes.
Dante-klúbburinn hefur setið ofarlega á met-
sölulistum í Bandaríkjunum og Kanada und-
anfarið ár og er bókin nú óðum að koma út í
flestum löndum Evrópu. Þýðandi er Árni
Óskarsson.
Þríleikur
Erics-Emmanuels Schmitts
Bjartur gefur út í Neon-
klúbbnum þríleik Erics-
Emmanuels Schmitts um
hlutverk trúarbragðanna í
mannlegu samfélagi.
Fyrsta bókin nefnist Herra
Ibrahim og blóm Kórans-
ins. Í henni segir frá Móse
sem var ekki nema ellefu
ára gamall þegar hann
braut sparigrísinn og
heimsótti mellurnar. Um líkt leyti kynntist
hann herra Ibrahim, gamla kaupmanninum
sem rak arababúð mitt í gyðingahverfinu og
sat rólegur á stólnum sínum þótt drengurinn
hnuplaði frá honum niðursuðudósum. Daginn
sem Brigitte Bardot gekk inn í búðina stóð
herra Ibrahim hins vegar aldrei þessu vant á
fætur. Þennan dag urðu þeir Móses líka vin-
ir.
Önnur bókin nefnist Óskar og bleikklædda
konan. Í henni segir frá Óskari litla sem
hefst við á æðislega flottum spítala en finnur
að hann veldur Düsseldorf lækni vonbrigðum
á stofuganginum á morgnanna. Læknirinn
horfir þá þegjandi á drenginn, eins og hann
hafi gert eitthvað af sér. Reyndar horfa allir
á hæðinni þannig á Óskar núorðið, allir nema
Amma bleika. Og það er einmitt hún sem
ráðleggur Óskari að skrifa Guði bréf.
Þriðja bókin nefnist Milarepa en í henni
segir frá Simoni sem dreymir nótt eftir nótt
að hann sé staddur á sömu löngu, steinlögðu
vegunum, yfirkominn af hefnigirni. Meira
veit hann ekki. Ekki fyrr en ókunnug kona
sest hjá honum á kaffihúsi í París, lítur í
augu hans og segir: „Þú heitir Svastika. Þú
hefur eigrað um draumafjöllin í aldaraðir til
að reyna að frelsa sálu þína. Þig langar að
losna undan hatrinu. Þér tekst það ekki nema
þú segir sögu hans sem þú herjaðir á, söguna
af Milarepa.“ Þýðandi er Guðrún Vilmund-
ardóttir.
Búlgarí-sambandið
eftir Fay Weldon
Búlgarí-sambandið (Salka)
eftir Fay Weldon er hár-
beitt og húmorísk skáld-
saga sem heitir á frummál-
inu The Bulgary
connection. Bókin hefur
hefur hlotið miklar vin-
sældir og er talin með
bestu bókum þessa þekkta
höfundar. Þórunn Hjart-
ardóttir þýðir.
Þýðingar
Níu þjófalyklar
eftir Hermann Stefánsson
Í smásagnasafninu Níu
þjófalyklum (Bjartur) glím-
ir Hermann Stefánsson við
sígildar spurningar um
tengsl skáldskaparins við
veruleikann, varpar
skemmtilegu ljósi á sam-
skipti kynjanna, auk þess að
takast á við forvera sína á
skáldabekk, rithöfunda á
borð við Davíð Oddsson, Ólaf Jóhann Ólafsson
og Einar Kárason. Útkoman er verk sem Hel-
ena hin fagra, eiginkona sögumannsins, getur
engan vegin sætt sig við.
Truflanir
í Vetrarbrautinni
eftir Óskar Árna Óskarsson
Maður vaknar af vondum
draumi við að kona frá Sál-
arrannsóknarfélaginu vill
komast uppí til hans. Eldri
hjón standa uppi á Arnarhól
þegar múrsteinn fellur af
himnum ofan. Lágvær tón-
list frá Nepal berst út úr
póstkassa handan við göt-
una. Ástríkur fjöl-
skyldufaðir á heima í næsta
húsi við sjálfan sig og veit því aldrei út úr hvoru
húsinu hann kemur á morgnana.
Truflanir í Vetrarbrautinni (Bjartur) er safn
smáprósa sem lýsa ævintýralegum atburðum
úr hvunndagslífinu, atburðum þar sem tilvilj-
anir, mannleg samskipti, jafnvel náttúrulög-
málin sjálf koma raunveruleikanum í opna
skjöldu. Smám saman vaknar hjá lesandanum
rökstuddur grunur um að heimskringlan sé
komin út á ystu nöf. Óskar Árni Óskarsson hef-
ur á undanförnum áratugum gefið út fjölda
ljóðabóka, þýðinga og smáprósa.
Smáglæpir og morð
Sögur úr glæpasmásagnakeppni
Glæpafélagsins og Grandrokks
Í júní síðastliðnum var tilkynnt hverjir hlotið
hefðu verðlaun í glæpasmásagnakeppni Hins
íslenska glæpafélags og Grandrokks. Fyrstu
verðlaun hlaut útvarpsmaðurinn og þýðandinn
góðkunni, Jón Hallur Stefánsson, önnur verð-
laun Sigurður Sigurðarson, en þetta er fyrsta
smásagan sem birtist eftir hann, og í þriðja
sæti varð saga eftir Viktor Arnar Ingólfsson
sem vakið hefur athygi fyrir glæpasögur sínar,
nú síðast Flateyjargátuna. Það var ekki auðvelt
fyrir dómnefndina að velja vinningssögurnar
því sögurnar sem bárust í keppnina voru
óvenjugóðar og sýna að mikil gróska og fjöl-
breytni er ríkjandi í glæpasagnasmíðum lands-
manna. Ákveðið var að gefa út safn, Smáglæpir
og morð (Mál og menning), með áhugaverðustu
sögunum sem bárust í keppnina og kom í ljós
að meðal höfunda eru jafnt þekktir rithöfundar
sem minna þekktir áhugamenn um glæpasög-
ur. Og glæpirnir eru af öllum gerðum.
Íslenskar
smásögur
Í ljós
eftir Hallgerði Gísladóttur
Hallgerður Gísladóttir hef-
ur lengi fengist við ljóða-
gerð þótt hún hafi ekki flík-
að verkum sínum. Nú rýfur
hún þögnina og sendir frá
sér ljóðabókina Í ljós
(Salka). Hallgerði er tamt
að yrkja um umhverfi sitt –
náttúru og borg – með vís-
an í söguleg atvik. Gáska-
fullur leikur að orðum einkennir ljóð hennar
sem eru yfirleitt knöpp að formi til.
Niðurfall
eftir Hauk Ingvarsson
Fyrsta ljóðabók Hauks Ingvarssonar nefnist
Niðurfall (Mál og menning). Haukur stundar
nám í íslenskum bókmenntum við Háskóla Ís-
lands.
Kjötbærinn
eftir Kristínu Eiríksdóttur
Kristín Eiríksdóttir hefur
birt ljóð sín í blöðum og
tímaritum á undanförnum
misserum og vann m.a.
ljóðasamkeppni Eddu og
Fréttablaðsins á vordögum.
Kjötbærinn (Bjartur) er
hennar fyrsta ljóðabók sem
dregur upp brotakennda
mynd af heimi sem er í
senn kunnuglegur og framandi.
Á leiðinni – á hjóli lífsins
eftir Sigurð Skúlason
Sigurður Skúlason leikari
er snjall þýðandi og hefur
sjálfur gefið út tvær ljóða-
bækur, þriðja bók hans
nefnist Á leiðinni – á hjóli
lífsins (Salka). Ljóð Sig-
urður eru afar persónuleg
og í þessari bók blandar
hann saman hárbeittum ör-
sögum og tregafullum ljóð-
um um ástleysi heimsins.
Lesarkir landsins
eftir Sigurlaug Elíasson
Lesarkir landsins (Mál og
menning) nefnist ný ljóða-
bók eftir Sigurlaug Elías-
son. Sigurlaugur hefur þró-
að einfalt en sterkt ljóðmál
í bókum sínum sem með til-
stilli jarðbundinna lýsinga
er nákomið og þekkilegt en
felur jafnframt í sér mikla
dýpt.
Fiskar hafa ekki rödd
eftir Vilborgu Dagbjartsdóttur
Fiskar hafa ekki rödd
(JPV-útgáfa) nefnist ný
ljóðabók eftir Vilborgu
Dagbjartsdóttur. Vilborg á
að baki fjölda ljóðabóka.
Fyrsta ljóðabók hennar var
Laufið á trjánum sem kom
út árið 1960 og var Vilborg
þá ein af fáum konum sem
skrifuðu atómljóð.
Augað í steininum
eftir Þóru Ingimarsdóttur
Margoft hafa birst ljóð eftir
Þóru Ingimarsdóttur í Les-
bók Morgunblaðsins. Aug-
að í steininum (Salka) er
fyrsta ljóðabók hennar með
úrvali ljóða sem hún hefur
ort í gegnum tíðina. Ein-
kenni á ljóðum Þóru er
tregablandinn tónn og oftar
en ekki er fjallað um angist
manneskjunnar gagnvart viðsjálum heimi þar
sem helsta athvarfið er náttúran sem á undir
högg að sækja.
Ljóð
♦♦♦
♦♦♦