Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.2004, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 4. september 2004 | 13
Eenginn, nema þá kannski hinir óend-anlega kokhraustu Gallagher-bræðursjálfir, gat séð fyrir þá farsæld sembeið Oasis þegar þessi fimm manna
bítilóða sveit frá Manchester gaf út sína fyrstu
plötu í ágúst 1994. Enginn með réttu ráði hefði
þá getað fært sannfærandi rök fyrir því að þar
væri komin „besta breska plata allra tíma“
samkvæmt vali lesenda Q-tímaritsins áratug
síðar og að platan myndi þar með slá við öllum
plötum fyrirmyndanna í Bítl-
unum.
Þegar „Supersonic“ tók að
heyrast á X-inu sumarið
1994 greindi ég reyndar að
eitthvað alveg sérstakt væri þar á ferð. Graf-
alvarlegt gruggrokkið var þá allt að kæfa og
þörfin orðin allrækileg fyrir rokk sem kæmi úr
allt annarri átt, eitthvað einfaldara og kæru-
lausara, eitthvað hrokafyllra og karlrembu-
legra. Oasis var svarið. Tveir snargeggjaðir
bræður í forgrunni með samvaxnar augabrúnir
og þrír lúðar sem öllum var sama um. Þótt
þetta hráa, kröftuga en um leið húðletilega
rokk hljómaði alveg frámunalega kunnuglega
þá var eitthvað við það sem gerði það al-
gjörlega nýtt og ferskt. Hráefnið var marg-
notað en blandan alveg ný og framandi. Aldrei
fyrr hafði nokkrum dottið í hug, hvað þá vogað
sér, að blanda melódíu Bítlanna, reiði Sex Pist-
ols og hroka Stone Roses saman. Ekki fyrr en
Noel Gallagher, gamli rótarinn hjá Inspiral
Carpets, gekk í vonlausa sveit sem litli bróðir
Liam söng með, tók völdin, samdi lög og heimt-
aði ekkert minna en humar og frægð – sem
hann líka fékk.
Þegar Definitely Maybe kom út í ágúst fór
hún beint á toppinn í Bretlandi og seldist hrað-
ar en nokkur önnur fyrsta plata hljómsveitar
hafði áður gert. Enn hefur enginn slegið það
met.
Breska pressan tók Oasis líka opnum örmum
og tímaritið Q sagði Definitely Maybe „fárán-
lega spennandi rokkplötu“, hreint „geggjaða“
og að ekki hefði önnur eins frumraun komið út
síðan Stone Roses gaf út sína. Platan er enn í
miklum metum í Bretlandi, ef ekki ennþá meiri
en þá. Það sýna ótrúlega stöðugar vinsældir
Oasis, þrátt fyrir nokkra rækilega bömmera, og
áðurnefnd lesendakosning Q, þar sem Def-
initely Maybe fékk fleiri atkvæði en Revolver
Bítlanna, Never Mind The Bullocks með Sex
Pistols, Ok Computer með Radiohead og Lond-
on Calling með The Clash. Það er reyndar hæp-
in niðurstaða og verður spennandi að sjá hvort
hún verður metorðum að öðrum áratug liðnum.
En platan er eftir sem áður alveg bullandi fersk
og ætti sérhver gamall Oasis-aðdáandi enn að
fá rækilega gæsahúð þegar Liam tilkynnir full-
um fetum að hann sé rokkstjarna.
Á mánudaginn kemur út sérstök tíu ára af-
mælisútgáfa af plötunni á tvöföldum mynddiski.
Fyrri diskurinn inniheldur plötuna sjálfa, með
sérstökum óþjöppuðum PCM-steríóhljóm-
gæðum, en þar er líka lagið „Sad Song“ sem
aðeins var að finna á vínylútgáfunni á sínum
tíma. Seinni diskurinn inniheldur svo yfir fjóra
tíma af ítarefni sem allt tengist plötunni og
gerð hennar á einn eða annan máta. Þar er ný
klukkutímalöng heimildarmynd, þar sem platan
er tekin fyrir lag fyrir lag. Þar eru líka öll
myndböndin og tónleikaupptökur af öllum lög-
um á plötunni.
Oasis vinnur um þessar mundir að sjöttu
plötunni, sem gert er ráð fyrir að komi út á
næsta ári.
Kannski klassík?
Poppklassík
Eftir Skarphéðin
Guðmundsson
skarpi@mbl.is
Rapparinn Eminem gefur út sínafjórðu plötu 16. nóvember nk.
Platan mun heita Encore. Meðfram
upptökum á plöt-
unni hefur Em-
inem gefið sér
tíma til að sinna
ýmsum hlið-
arverkefnum. Í
apríl gaf hann út
plötu ásamt fé-
lögum sínum í
D12 og nú í
haust fer í loftið
hans eigin út-
varpsstöð sem send verður út í
gegnum gervihnött Sirius útvarps-
netsins. Útsendingar verða læstar
og þurfa áhugasamir að verða sér
úti um sérstaka mót-
takara og borga mán-
aðargjald sem nemur
13 dölum, eða 900 krónum. Til
stendur að Eminem muni sjálfur
sjá um tónlistarvalið á stöðinni en
það mun samanstanda af tónlist
sem gefin hefur verið út af útgáfu-
fyrirtæki Eminems, Shady Re-
cords, sem gefur m.a. út D12, 50
cent og Obie Trice. „Þessi miðill
mun koma mér í beint samband við
götuna, hlustendur mína,“ sagði
Eminem í samtali við Rolling Stone
tímaritið. „Engir milliliðir, engir
spilunarlistar, ekkert rugl. Og það
sem mest er um vert, engin rit-
skoðun.“
  
Skosku snyrtirokkararnir í FranzFerdinand eru farnir að leika
ný lög á tónleikum sínum. Þeir hafa
líka hafið vinnu á nýrri plötu, sem á
að fylgja eftir hinni vinsælu, sam-
nefndu, frumraun sveitarinnar.
„Það þýðir ekkert að sitja með
hendur í skauti,“ segir bassaleik-
arinn Bob Hardy. „Við erum alltaf
að.“ Nýju lögin eru í svipuðum dúr
og þau sem prýddu Franz Ferdin-
and og gerðu sveitina að einni
þeirri heitustu í bransanum. „Þau
eru dansvæn, og mjög, mjög takt-
föst.“ Þótt búið sé að semja efni
sem dygði á meira en hálfa plötu þá
segjast þeir ekkert ætla að flýta sér
því öll lögin á plötunni næstu eigi
að geta staðið eitt og sér. „Það
verða engar uppfyllingar.“
  
Eftir að hafa verið í banastuði áliðnum árum virðist sem
Weezer séu aftur komnir í þá
kreppu sem þeir voru í eftir að önn-
ur platan Pinkerton kom út. Þá liðu
5 ár fram að næstu plötu (græna
platan) og nú ætlar sú fimmta eitt-
hvað láta bíða eftir sér því þeir
hættu í miðju kafi við gerð hennar.
Rick Rubin byrjaði að taka hana
upp með þeim 2003 og var talið að
hún væri vel á veg komin, en nú
berast þær fregnir að öllu hafi ver-
ið hent og búið sé að reka Rubin.
Samkvæmt heimasíðu sveitarinnar
var byrjað upp á nýtt fyrir þremur
vikum. Ástæðan fyrir kúvending-
unni ku vera sú að forsprakkinn,
hinn kenjótti River Cuomo, finnst
hann nú loksins vera farinn að
semja almennileg lög og þau sem
voru tilbúin uppfylli engan veginn
kröfurnar sem hann gerir til sjálfs
síns. Þeim Rubin er samt enn vel til
vina enda átti Rubin heilmikinn
þátt í að endurbyggja sjálfstraust
Cuomo – en síðarnefndi bloggar nú
grimmt á MySpace.com.
Eminem
Franz Ferdinand
Weezer
Erlend
tónlist
E
itt laga Pet Sounds – plötu Beach
Boys frá 1966 sem af mörgum
er talin besta popp/rokkplata
sem nokkru sinni hefur verið
gerð – heitir „I Just Wasn’t
Made For These Times“. Þessi
kaldranalega og raunalega setning átti eftir að
verða sæmilegasta lýsing á æviskeiði Brians Wil-
sons, a.m.k. frá og með téðu meistaraverki. Því
fljótlega eftir að Wilson lagði Smile frá sér hvarf
hann í heim geðveikinnar og
hefur ekki jafnað sig nema að
nokkru leyti.
Stundum er sagt að heim-
urinn eigi ákveðna menn ekki skilið og vinsælt
er að halda því fram að Wilson hafi hreinlega
brotnað undan guðdómlegri snilligáfu sinni.
Hann hafi einfaldlega ekki verið gerður fyrir
þennan heim. Og það er í raun illmögulegt að
bera á móti þessu þegar hlustað er á sum lög
Pet Sounds og hinnar óútgefnu Smile (sem er til
í nokkrum óopinberum, ólöglegum útgáfum).
Maður vill helst trúa því að einhver æðri máttur
hafi lagt hönd sína yfir Wilson, því að þessi af-
burðasnilld er svo gott sem óskiljanleg.
Hann dansar enn
Það er því ekki undarlegt að menn setji sig í
stellingar í hvert sinn sem Wilson fer á kreik.
Ný sólóplata, Gettin’ In Over My Head, kom út í
júní, hans fyrsta í sex ár eða síðan Imagination
kom út árið 1998. Sólóferill Wilson hefur verið
mjög gloppóttur enda var hann í andans útlegð í
áratugi. Þessar plötur hafa líka ekki verið neitt
sérstakar. Þær standa að sjálfsögðu engan veg-
inn undir þeim gríðarlegu væntingum sem til
þeirra hafa verið gerðar einungis vegna þess að
á bak við þær er Brian Wilson, maðurinn sem
Leonard Bernstein kallaði eitt mikilvægasta tón-
skáld tuttugustu aldarinnar. En sem slíkar eru
þær heldur ekkert til að hrópa húrra fyrir.
Á nýju plötunni koma frægir gestir við sögu,
samtíðarmenn Brians og allir frá Bretlandi, þeir
Paul McCartney, Elton John og Eric Clapton. Í
einu laginu syngur bróðir Brians, Carl, sem lést
fyrir sex árum, en lagið er byggt yfir gamla upp-
töku sem Carl söng inn á um miðjan tíunda ára-
tuginn. Mörg laganna eiga þá rætur í samstarfi
Wilsons og upptökustjórnandans Andy Paley
sem einnig fór fram um miðjan tíunda áratuginn
(Paley þessi stýrði m.a. upptökum á sólóplötu
Wilsons frá 1988).
En er þetta góð plata? Nei, hún er það alls
ekki. Að sjálfsögðu skyldukaup fyrir harða aðdá-
endur, þá sem taka öllu því sem Wilson snertir
sem gulli.
En fyrir okkur hin er þetta glópagull. Lögin
eru einkar Beach Boys-leg, alveg sérstaklega
reyndar, og hljómur og uppbygging tekur mið af
því sem var að gerast í rokki og róli á sjötta og
sjöunda áratugnum. Ekkert út á það að setja.
Lagasmíðarnar eru hins vegar flestar í meðallagi
og nærfellt allir textarnir alveg út úr kortinu,
vandræðalega barnalegir á stundum.
Þetta er í raun „næf“ list (e. naive) og hálfgert
hamfarapopp. Það alversta er þó að Wilson
stjórnar upptökum sjálfur og er útkoman ójafn
hljómur og einkennilegur. Það er skýrt á þessari
plötu að Brian Wilson gengur ekki heill til skóg-
ar og maður hefur óþægilega á tilfinningunni að
McCartney og félagar séu meira að vera aum-
ingjagóðir heldur en að þeir hafi sóst eftir því að
taka þátt í skapandi samstarfi.
Loksins kom bros
Látum vera með þessa nýútkomnu plötu, það
sem beðið er eftir er að sjálfsögðu Smile, djásnið
eina. Ímyndið ykkur að besta bók Halldórs Lax-
ness hefði aldrei komið út. Eða eins og segir í
grein sem birtist um Smile í Newsweek, 19. júlí.
„Ímyndaðu þér að Sgt. Pepper hefði aldrei kom-
ið út heldur væri bara nútíma goðsaga. Þannig
er sagan um Smile.“
Brian brann inni með Smile í kapphlaupi við
Bítlana og þeir breyttu rokksögunni í staðinn –
ekki Brian. Eða svo segir sagan. Smile átti að
koma út á eftir Pet Sounds, árið 1967, en á síð-
ustu stundu kippti Wilson að sér höndum. Platan
átti að vera hans „Magnum Opus“ og sagði hann
plötuna vera táningasinfóníu til heiðurs Guði
(Teenage Symphony to God).
Það er merkilegt að velta þessum einstöku at-
burðum fyrir sér og eftirfarandi líkan hefur ver-
ið sett upp:
Brian heyrir Rubber Soul (’65) með Bítlunum
og ákveður að gera Pet Sounds. Bítlarnir heyra
Pet Sounds og ákveða að gera Sgt. Pepper’s.
Wilson fær veður af Pepper’s og ákveður að
toppa hana með Smile. Bítlarnir sigla í höfn en
Wilson bíður skipbrot. Þess má geta að
McCartney heimsótti Wilson á meðan að upp-
tökur á Sgt. Pepper stóðu yfir og lék fyrir hann
á píanó brot úr „She’s Leaving Home“. Wilson
var þá þegar kominn í þrot og hlustaði and-
aktugur á. McCartney sagði þá: „Þú verður að
drífa þig“.
Í nóvember 2003 hittust Wilson og Van Dyke
Parks, tónlistarmaðurinn og textahöfundurinn
sem vann náið með Wilson þegar Smile var í far-
vatninu fyrir tæpum fjórum áratugum. Wilson
ætlaði að setja verkið í heild sinni upp á tón-
leikum í London (svipað og hann hafði gert 2002
með Pet Sounds) og var það frumflutt 20. febr-
úar í Royal Festival Hall. Wilson og Van Dyke
Parks sömdu nýja tónlist til að skeyta inn í verk-
ið en ólíkt Pet Sounds er Smile hugsað sem eitt
heildstætt verk, eins konar óður til bandarískrar
tónlistar- og menningarsögu.
Það verður í hæsta máta athyglisvert að heyra
Smile loksins fullkláraða. Mun hún breyta rokk-
sögunni? Guð einn það veit.
Brostu, Brian
Þetta ár hefur verið annasamt hjá Brian Wilson,
fyrrum forsprakka Beach Boys og einum mesta
snillingi sem popptónlistin hefur getið af sér. Hið
„týnda“ verk Smile var loksins flutt í heild sinni
síðasta febrúar, ný hljóðversplata er komin í
búðir og svo kemur Smile út á hljómplötu 28.
september – um þrjátíu og sjö árum eftir að
þessum „heilaga kaleik“ var ýtt til hliðar, fyrir
fullt og allt að því er virtist.
Brian Wilson Talinn mesti snillingur sem nokkru sinni hefur starfað innan popp- og rokktónlistarinnar. Plata
hans, Smile, frægasta „týnda“ plata rokksins, kemur út í lok þessa mánaðar.
Eftir Arnar Eggert
Thoroddsen
arnart@mbl.is