Lesbók Morgunblaðsins - 30.10.2004, Blaðsíða 8

8 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 30. október 2004
S
igríður Ella Magnúsdóttir söng-
kona hefur búið bróðurpart
starfsævi sinnar í London. Á
yngri árum þótti hún eitt
mesta söngvaraefni sem þjóðin
hafði átt, og miklar vonir voru
við hana bundnar. Hún fór ut-
an til náms; bjó í Vínarborg, og
kynntist þar ástinni, sem leiddi hana til Eng-
lands.
Það kann að virðast að Sigríður Ella hafi fjar-
lægst okkur og vissulega var það súrt að sjá á
eftir góðri söngkonu til starfa erlendis, og fá ekki
að njóta söngs hennar hér. Auðvitað er það bara
eigingirni.
En Sigríður Ella hefur verið afar dugleg við að
rækta tengslin við Ísland, og margsinnis komið
heim, haldið tónleika, haldið námskeið, sungið
mörg hlutverk í Þjóðleikhúsinu og Íslensku óper-
unni. Flestir muna eflaust eftir henni í Carmen
sem hún söng á báðum stöðunum. Vonirnar sem
við hana voru bundnar rættust allar, þótt ekki
yrðu Íslendingar alltaf til að vitna um það. Sig-
ríður Ella hefur átt farsælan söngferil erlendis;
ekki alltaf átakalausan; en gjöfulan þegar upp er
staðið.
Fjósamaðurinn fékk sér frí
„Foreldrar mínir, Magnús Pétursson og Leo-
poldína Bjarnadóttir eignuðust sitt fyrsta barn
einu og hálfu ári áður en ég fæddist, en misstu
það tveggja mánaða gamalt. Svo kom ég, og það
var farið með mig eins og blóma í eggi. Pabbi var
mikið til sjós, og mamma var mikið ein með mig.
Hún hafði mikla og fallega rödd, og söng við öll
sín verk. Ég átti heima á Vitastíg 10 og mér er
sagt að ég hafi verið sísyngjandi og kunnað
margt, og var stillt upp á borð hjá Hersveini skó-
smið og kaupmanninum í Von til að syngja og
leika og Fjósamaðurinn fékk sér frí, var glans-
númerið mitt.
Þegar ég var sjö ára gömul fór ég í útvarps-
þátt í viðtal og var spurð á æfingunni hvað ég
ætlaði að verða? Ég sagðist ætla að verða óperu-
söngkona, og það fóru allir að hlæja. Þegar kom
svo að viðtalinu sjálfu, sagðist ég ætla að verða
leikfimikennari, því ég vildi ekki láta hlæja að
mér aftur. Ég sagði aldrei aftur frá því að ég ætl-
aði að verða óperusöngkona.“
Sigríður Ella var ákveðin þrátt fyrir allt; hún
ætlaði að verða óperusöngkona.
„Það var farið með mig á allar sýningar, og
Bláa kápan var það fyrsta sem ég sá. Þar sungu
Bjarni Bjarnason, heimilislæknirinn okkar og
Svanhvít Egilsdóttir sem síðar kenndi mér í Vín-
arborg. Það fyrsta sem ég sá í Þjóðleikhúsinu var
La traviata, og ég man að það komst ekkert ann-
að að hjá mér. Þegar ég var 7 ára og átti heima á
Laugateigi hjólaði ég ein í bæinn, niður í Gamla-
bíó til að sjá myndina The Great Caruso, sem var
verið að sýna. Ég varð að sjá þessa mynd og
stalst til að fara. En svo var ég svo myrkfælin að
ég var alveg skelfingu lostin þegar ljósin voru
slökkt í salnum. Það voru allir orðnir dauð-
hræddir um mig, en ég varð bara að fara, ég var
algjörlega andsetin af söng.
Foreldrar mínir höfðu ekki tækifæri til að
mennta sig en þau lögðu allt af mörkum til að
þess að koma börnunum sínum til mennta og
kenndu mér að ekkert fæst ókeypis, en einnig
það, að allt er mögulegt.
Þau áttu mörg börn en voru ekki eins auðug af
peningum og við bjuggum í leiguhúsnæði framan
af.
Ég var elst af fimm systkinum. Við fluttum í
Hlíðarnar þegar ég var átta ára og átti ég þá að
fara í Austurbæjarskólann. En ég var mjög dug-
leg í skólanum og skólastjórinn í Laugarnesskól-
anum bauð mér að vera áfram þar. Það var mín
gæfa þótt ég þyrfti að ganga langa leið í skólann.
Í Laugarnesskólanum kynntist ég Ingólfi Guð-
brandssyni. Hann stofnaði kór og fiðlusveit við
skólann. Ég komst í kórinn hjá honum, en átti
hins vegar ekki að komast í fiðlusveitina, þar sem
ég átti ekki fiðlu. Pabbi ætlaði nú samt að reyna
að kaupa handa mér fiðlu í útlöndum. Hann vann
á togurum og sigldi á Grimsby og Hull og Brem-
erhaven en honum tókst ekki að finna handa mér
fiðlu. Þá greip forsjónin óvænt inn í, mér bauðst
ein fiðla í eigu skólans. Ég var alsæl. Í fyrsta
tíma fiðlusveitarinnar spiluðu allir lausa strengi
til að sjá hvernig við hljómuðum saman, og mér
fannst ég hreinlega komast til himna. Við æfðum
Telemann og sitthvað fleira á sunnudags-
morgnum og spiluðum við ýmis tækifæri.
Rut Hermanns sá um fiðlusveitina og kenndi
mér í einkatímum í mörg ár. Rut bauð okkur
einnig að mæta á æfingar hjá Sinfóníuhljóm-
sveitinni og fara á tónleika og þar hlustuðum við
meðal annars á Carmen, Toscu, Rigolettó, sem
var mér dýrmæt reynsla.
Ég var líka í kórnum hjá Ingólfi, og var með í
þeim hópi sem stofnaði Pólýfónkórinn. Ingólfur
hefur haft áhrif á alla tónlistariðkun í landinu.
Hann var fágaður og vandvirkur. Hann kenndi,
mótaði og hafði áhrif á flesta þá tónmenntakenn-
ara sem hér hafa starfað. Á vegum Pólýfónkórs-
ins fór ég fyrst í tíma hjá Guðrúnu Sveinsdóttur,
mikilli heimskonu. Mig minnir að hún hafi ein-
hvern tíma verið undir handleiðslu Ninu Grieg.
Hún hafði búið víða erlendis og var svo nátengd
menningunni í útlöndum. Ég var ellefu ára þegar
ég byrjaði í tímum hjá henni, og tólf ára söng ég í
fyrsta sinn opinberlega. Það var á Arnarhóli 17.
júní. Ég söng þrjú lög, og Þorgerður Ingólfs-
dóttir spilaði með á píanó. Á vegum Pólýfónkórs-
ins fórum við líka í söngtíma til Einars Sturlu-
sonar. Þegar ég var komin í landspróf hringdi ég
í Sigurð
Demetz, því mig langaði að komast í söngtíma
til hans, og það gerði ég, ásamt kærastanum
mínum sem þá var, Má Magnússyni. Á þessum
árum komust söngkennarar gjarnan í tísku, og
allir fóru til þess kennara sem var mest í tísku.
Þegar María Markan kom til landsins og fór að
kenna, vildu allir komast til hennar, og ég fór
auðvitað í tíma til hennar líka.“
Sigríður Ella segir að þótt söngurinn hafi verið
mikið brennandi áhugamál, hafi henni fundist
hún lítið vita og lítið kunna um tónlist almennt.
En hún kunni ráð við því.
„Þegar ég kom í menntaskóla ákvað ég að fara
líka í Tónlistarskólann í Reykjavík, og skráði mig
þar með tónfræði sem aðalgrein. Jú, það þótti
kannski sérstakt fyrir söngvara að fara í tón-
fræði. Ég hafði lært á fiðluna, en þar var engin
tónfræði kennd. Í Tónlistarskólanum fengum við
líka þjálfun í tónheyrn og tónlistarsögu. Það var
margt gott fólk með mér í skólanum á þessum
árum: Þorgerður Ingólfsdóttir, sem var mikil
vinkona mín úr Pólýfónkórnum, Rut systir henn-
ar, Jónas Ingimundarson og Ágústa Hauksdóttir
konan hans, sem hafa verið náin mér síðan. Jón
Þórarinsson tónskáld kenndi mér tónfræði. Við
vorum bara þrjú eða fjögur sem innrituðumst í
deildina, hitt voru allt strákar úr poppinu. Þeir
gáfust allir upp, þannig að Jón sat uppi með mig
eina. Ef ég útsetti eitthvað á þann hátt að honum
líkaði ekki, sagði hann alltaf: „Sigríður mín, nú
hefurðu dottið í nokkra pytti.“ Hann var mjög
skemmtilegur kennari og mér góður.
Annars ólst ég eiginlega upp í Glímufélaginu
Ármanni, og var þar öllum stundum. Mig langaði
reyndar meira í ballett en það var svo dýrt. Þeg-
ar ég var ellefu ára var ég farin að sýna; var bæði
sterk og liðug. Ég held að sú líkamlega æfing og
sá agi sem ég lærði þar hafi hjálpað mér mikið í
söngnáminu. Ég hef alltaf trúað að maður gæti
náð árangri með því að æfa líkamann líka.
Ég hætti að syngja í kórnum hjá Ingólfi síð-
asta árið mitt í menntaskóla, því hvað sem hver
segir, fer það ekki saman að syngja í kór og
syngja einsöng. Ég fór í söngtíma til Einars
Kristjánssonar og var hjá honum í eitt ár. Þá fór
ég til Vínarborgar.“
Sigríður Ella hætti að læra á fiðluna þegar hún
var þrettán ára, en fór þó stundum eftir það bæði
í fiðlu- og píanótíma. Hana hafði dreymt um að
læra á píanó; fannst hún aldrei nógu góð á fiðl-
una; spilaði á hana, vegna þess að fjölskyldan átti
ekki píanó.
Það er stundum sagt að það sé röddinni ekki
hollt að byrja að læra söng of snemma, meðan
líkaminn og raddböndin eru enn í mótun. Ég
spyr Sigríði Ellu um hennar skoðun á þessu, og
því hvernig söngþjálfunin var, sem hún fékk á
barnsaldri.
„Ég veit ekki hvað ég á að segja – ég spyr mig
oft að því hvort ég sé eitthvað tornæm, því ég er
enn í söngtímum – er alltaf í söngtímum! En það
var vel að þessu staðið. Þetta var lítið og létt.
Mér fannst bara svo gaman að syngja, ég lærði
fullt af lögum hjá Guðrúnu Sveins, og það var
ekki farið djúpt í tæknileg atriði. Þegar ég kom
til Demetz, var það í fullri alvöru. Hann heyrði
strax hvers konar rödd ég var með – drama-
tískur mezzósópran. Ég söng háan sópran í kórn-
um hjá Ingólfi og hélt því áfram, þannig að þetta
fór að stangast á. Ég hef aldrei verið sópran þótt
ég hafi sungið þannig í mörg ár. Það tafði fyrir
mér í náminu. Mezzósópran- og altraddir geta
haft sömu hæð og sópraninn, en geta ekki sungið
lengi þar uppi á útopnu. Það þykir auðvitað alltaf
fínt að vera sópran – og tenór. Og þegar ég er í
miklu stuði, syng ég aríur úr La traviata út og
suður – allt hlutverkið í gegn.
Slungin að syngja naumur
Fjárhagurinn lék enn stórt hlutverk í músíknámi
Sigríðar Ellu, og hún segir Vínarborg hafa orðið
fyrir valinu til framhaldsnáms, einfaldlega vegna
þess, að hún var ein af ódýrustu borgum Evrópu
á þeim árum. En Vínarborg átti sér líka sögu, og
ófá evrópsk tónskáld höfðu gengið þar um götur í
aldanna rás og samið ódauðleg verk.
„Ég er mjög fegin að hafa farið til Vín-
arborgar. Þegar ég kom þangað fyrst, hjálpaði
Sibyl Urbancic mér mikið. Hún fann fyrir mig
kennara sem var yfirmaður í deild kirkju-
tónlistar í háskólanum, aðalstjórnandi Vín-
ardrengjakórsins, hafði þjálfað söngvara í kór
Ríkisóperunnar og árlega stjórnaði hann flutn-
ingi Mattheusarpassíunar í Musikverein á föstu-
daginn langa. Hann tók mig að sér og kenndi
mér fyrstu fjögur árin mín í Vín þótt hann þá
væri hættur að kenna söng. Hann sendi mig í
Í hlutverki Carmenar á Íslandi Ásamt Magnúsi Jónssyni.
Ég ætlaði
alltaf að verða
óperusöngkona