Sunnudagsblaðið - 28.11.1965, Blaðsíða 7

yfir baðmullarframleiðslu heims-
ins.
JAFNVEL í tilbreytingarleysinu
1 Doorn lifði hann hamingjusömu
fjölskylduLífi. Aðeins eitt virtist
raunverulega valda honum á-
hyggjum. Skömmu eftir aðrá
I'eimsókn mína andaðist Karl
Nowak, og keisarinn gat ekki
fundið neinn annan til að rita
endurminningar sínar, en hann
liafði dregið að efni í þriðja og
°f til vill fjórða bindi þeirra. —
Nowak hafði aðstoðað hann við
samningu fyrri bindanna.
Síðasta heimsókn mín til keis-
arans átti sér stað 16. og 17. ág-
úst 1939, en þá fór ég til Doom
uieð John Wheeler-Bennett, ensk-
um sagnfræðingi. Keisarinn varð
áttræöur á þessu ári, 1939, en
Þrek hans virtist ekkert farið að
_bila, og dagurinn var okkur ekki
síður erfiður en honum. Wheeler-
Bennett var þá að ráðgera að
skrifa nýja ævisögu keisarans, og
'Uikið af tali okkar, bæði fyrir
°g eftir hádegisverð og fyrir og
eftir kvöldverð var um sagnfræði
°g ýmsa sagnfræðinga bar þar á
góma, og fengu sumir þeirra þá
einkuninna: „Mesti þorpari á
jarðríki, sem enn er óhengdur.”
Keisarinn lék á als oddi, og
talaði mikið um græðgina, sem
befði orðið mörgum stórveldum
a'ð fótakefli. Hann sagðist liafa
kornizt að nýrri niðurstöðu á
reynsluárum sínum: Engin þjóð
atti að ráða yfir meira landi en
forlögin ætluðu henni. Annars
bæmi fyrr eða síðar að skulda-
skilum.
Hægt hefði verið að spyrja,
hver ætti að túlka vilja forlag-
a-hna, en ég orðaði þó spurninguna
a annan hátt. Var orðum hans
hm skuldaskil beint til brezka
heimsveldisins eða þriðja ríkis
Hitlers. Hann þagði um stund, en
svaraði síðan: „Til allra heims-
velda, og þcss vcgna til þeirra
heggja.”
Hann var cnn mcð liugann full-
ah við trúarbrögðin og sagði ótta-
Iflus: „Eg kann að verða kallaður
á næsta ári.” Hann lifði raunar
bangað til i júní 1941-.
írn þótt hauu hefði lítið brcytzt,
bofðu orðið breytihgar á hein>
ili hans. Gamlir og reyndir trún-
aðarmenn hans eins og Hamilton
greifi og Finckelstein greifi voru
horfnir, en í stað þeirra komnir
yngri og stífari menn, sem voru
nazistum hliðhollir. Síðdegis
drukkum við te með Hermínu
keisaraynju, og hún hvatti
Wheeler-Bennett til að Ijúka sem
fyrst við bókina, þvi að hún
myndi gleðja keisarann. Hún lof-
aði að veita honum alla aðstoð,
en bað hann að skrifa keisaran-
um ckki um Berlín. Nazistarnir
opnuðu öll bréf til keisarans. Hún
tók okkur einnig vara fyrir þvi,
að trúa hinum nýju mönnum á
lieimilinu fyrir nokki'u. Þeir
skýrðu nazistum frá öllu, sem þeir
k'jmust á snoðir um.
Eftir te sýndi keisarinn okkur
herbergið, þar sem fyrri kona
hans hafði andazt. Herbergið var
nákvæmlega eins og það hafði
vcrið meðan keisarafrúin var á
lífi. Á rúminu lágu pálmaviðar-
blöð úr bronsi og á koddanum
var sveigur gerviblóma. Mér varð
hugsað til Viktóríu drottningar og
Alberts prins_ Hinna látnu var
minnzt á svipaðan hátt i Doorn
og í Windsor.
Eg var dálítið dapur, þegar við
kvöddum keisarann skömmu eftir
klukkan tíu um kveldið. Styrjöld
var að skella á aftur, og ég vissi
að ég sæi hann aldrei aftur. —
Þegar við kvöddum gaf hann
okkur áritaðar ljósmyndir af sér
og prentaö eintak af ræðu, sem
einhver lúterskur prcslur í Ber-
Frlh. á bls. 606.
AbbÝÐUBLADlÐ SUNNUDAGSBLAÐ 59J