Morgunblaðið - 23.11.2004, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. NÓVEMBER 2004 23
MENNING
VIÐAMIKLA umfjöllun
um myndlistarmanninn
Erró er að finna í októ-
berhefti listtímaritsins
Art in America. Það er
kennari í listasögu við
Binghamton-háskóla í
New York, Tom
McDonough, sem ritar
greinina og leggur út
frá nokkrum sýningum
sem hafa verið á verk-
um Errós í New York á
árinu. Þeirra umfangs-
mest er sýningin
„Worldscapes: The Art
of Erró“ í Grey Art
Galleríi New York-
háskóla, sem lauk í júlí
síðastliðnum. Sú sýning
var unnin í samvinnu við Listasafn
Reykjavíkur, sem lánaði þangað
verk úr Erró-safni sínu.
Í grein sinni fer McDonough yfir
feril Erró, allt frá upphafi hans á
6. áratugnum. Mestum hluta grein-
arinnar ver hann í upphaf ferilsins,
sem honum þykir geta af sér
áhugaverðustu verk listamannsins.
Í heildina segir McDonough þó að
sýningin í Grey Art Gallery sé „því
miður ófullkomin“ og þar sé dregið
úr sterkum pólitískum áhrifum
þeim sem einkenna list Errós.
Neyslusamfélag og popplist
McDonough veltir fyrir sér ýms-
um áhrifum á listsköpun Errós,
þar á meðal sýningu á mexíkanskri
list í Stokkhólmi árið 1952 sem
hann telur að hafi haft mikil áhrif
á verk hans í seríunni „Sur Atom“
(Að atóminu). Átta mánaða dvöl
Errós í Ísrael á árunum 1957–1958
hafði líka sín áhrif að mati
McDonough. Þar fæddust klippi-
myndir Errós, hugsanlega vegna
skorts á efnum og stúdíói, segir í
greininni.
Þó telur hann ákvörðun Errós
um að setjast að í París á síðari
hluta 6. áratugar vega þyngst í
áhrifum á listsköpun hans, en árin
sem fylgdu í kjölfarið voru afar
róstusöm þar í borg. Þar var póli-
tískt andrúmsloft allt mjög vinstri-
sinnað, líkt og Erró sjálfur, og þar
var nýhafin innreið neyslu-
samfélagsins með tilheyrandi
auglýsingum, tímaritum og mynd-
máli yfirhöfuð. Annar stærsti
áhrifavaldurinn í listsköpun Errós
er popplistin sem hann kynntist í
New York á árunum 1963–
1964. Bæði þessi áhrif eru augljós
öllum þeim sem þekkja til verka
Errós og harmar McDonough að
eitt þekktasta málverk hans,
„Foodscape“ frá árinu 1964 sem er
í eigu Moderna Museet í Stokk-
hólmi sé ekki á sýningunni í Grey
Art Gallery.
Finnst McDonough yfirhöfuð að
gloppur séu í sýningunni þar sem
vanti lykilverk frá ýmsum tímabil-
um og telur að vandkvæði við að
fjármagna sýninguna hafi e.t.v.
gert það að verkum að næstum
eingöngu hafi verið fengin að láni
verk úr Erró-safni Listasafns
Reykjavíkur. Segir hann frá tilurð
þess safns og bendir á að gjöf
listamannsins til safnsins hafi verið
óseld verk hans sem þar af leið-
andi innihaldi lítið af þeim verkum
sem urðu vinsæl t.d. á 6. áratugn-
um.
Verðskuldar nánari skoðun
Yfirhöfuð virðist McDonough
telja að verk Errós frá fyrstu ára-
tugum ferils síns séu pólitískt hlað-
in og sterk sem slík. Þegar líður á
8. áratuginn og uppreisnaralda
hins 7. líður undir lok, segir
McDonough að verk Errós „tapi
miklu af áhrifum sínum“.
Verk 9. og 10. áratugarins af-
greiðir hann í einni málsgrein, seg-
ir þau „nánast algjörlega tekin úr
teiknimyndasögum“ og „einungis
magna upp veikustu blettina í fyrri
verkum hans“. Harmar hann hve
ríkan þátt þau eiga á sýningunni í
Grey Art Gallery og á sýningum í
New York yfirhöfuð og segir þau
„skyggja á það sem var virðing-
arvert á fyrstu 25 árum ferils
hans“. Endar hann greinina á þeim
orðum að Erró „verðskuldi nánari
skoðun og endurmat, en það krefj-
ist þess að taka meiri afstöðu bæði
í vali og framsetningu, og betri
samræmingu við flókið samband
hans við franska menningu og póli-
tík“ en var gert á sýningunni í
Grey Art Gallery í New York-
háskóla.
Myndlist | Viðamikil umfjöllun um Erró í tímaritinu Art in America
Pólitískt hlaðin verk
„Breeze“ frá 1979–1980, í eigu Listasafns Reykjavíkur.
Tom McDonough segir að Erró „verðskuldi
nánari skoðun og endurmat, en það krefjist
þess að taka meiri afstöðu bæði í vali og fram-
setningu, og betri samræmingu við flókið sam-
band hans við franska menningu og pólitík“ en
var gert á sýningu á verkum hans sem haldin
var í Grey Art Gallery í New York-háskóla.
MIÐAÐ við furðulitla nýt-
ingu hússins til tónlistarflutn-
ings virðist Laugarneskirkja
eitt bezt varðveitta leynd-
armál höfuðborgarsvæðisins.
Bæði hvað varðar frábæran
hljómburð og einnig Walcker-
orgelið frá 1956, er Björgvin
Tómasson gjörbætti í hitteð-
fyrra og stækkaði úr 19 rödd-
um í 28. Eftir nýaukinni lit-
auðgi þess að dæma ættu
organistar
hiklaust að
gefa því meiri
gaum.
Leikur
Friðriks Vign-
is Stefáns-
sonar, org-
anista
Grundarfjarð-
arkirkju, hafði
aldrei borizt
undirrituðum til eyrna fyrr
en á fremur fásóttum tón-
leikum hans á sunnudag.
Meistari Bach tók ljónspart
dagskrár og hófst með Pre-
lúdíu og fúgu í C-dúr BWV
545 í stöðugu og höfugu
tempói við hæfi. Þrír af sálm-
forleikjum Bachs komu næst.
Af tveim um Nun kommt der
Heiden Heiland, BWV 599 &
659, hljómaði raddval 599
einkennilega kvefað, en var
fallega skýrt í 659. Sá þriðji,
Wir glauben all’ an einum
Gott BWV 740, var (líkt og
síðar BWV 547) aðeins of af-
markað leikinn í undir-
röddum, því þó nauðsynlegt
væri í t.a.m. Hallgrímskirkju,
gerðist þess engin þörf í öllu
skaplegri ómvist Laugarnes-
kirkju. Pastoraleþættir Bachs
1-3 úr BWV 590 fetuðu síðan
streymandi áfram með
skemmtilegum „calliope“ blæ,
og hin yndislega Prelúdía og
fúga í C BWV 547 náði mark-
verðri sveiflu þótt örlaði
stöku sinni á stirðleika í ped-
al, enda hraðavalið nægilega
varfærið til að haldast allt til
enda.
Þrjú styttri íslenzk verk
voru næst. Dulúðugt og lit-
ríkt raddvalið Forspil Jóns
Nordal um sálm sem aldrei
var sunginn endaði skemmti-
lega krassandi á fff í kóda.
Hin örstutta Hymnodíu-
hugleiðing Ragnars Björns-
sonar, Himna rós, leið og
ljós, var gómsæt á hlust-
bragðið, og Lofið Guð, ó lýðir
göfgið hann, þaulmúsík-
antískt verk eftir Þorkel Sig-
urbjörnsson undir nk. rondó-
viðlagsformi, náði m.a.s.
hörkusveiflu.
Endað var á tveim þáttum
úr bráðskemmtilegri Got-
neskri Svítu Léons Boël-
mann, hinni vöggulagskenndu
Bæn frá Notre Dame og
Toccata, sannkallaðri Drak-
úlu-snertlu er sat að vísu
ekki alltaf nógu stöðugt, þótt
engan vantaði óhugnaðinn.
Flestallt prógrammið var
auðheyranlega vel æft og
túlkað af alúð og öryggi.
Vissulega eftirtektarverð
frammistaða hjá landsbyggð-
arorganista með aðeins eitt
erlent meistarabekks-
námskeið að baki auk kant-
orsnáms síns hér á landi.
TÓNLIST
Laugarneskirkja
Verk eftir J. S. Bach, Jón Nordal,
Ragnar Björnsson, Þorkel Sig-
urbjörnsson og L. Boëllmann. Frið-
rik Vignir Stefánsson orgel. Sunnu-
daginn 21. nóvember kl. 17.
Orgeltónleikar
J.S. Bach
Alúð og
öryggi
Ríkarður Ö. Pálsson
ÓLAFUR Kjartan Sigurðarson barítonsöngvari
hefur verið beðinn að syngja aðalhlutverkið í
óperu Verdis, Macbeth, í fyrstu uppfærslu næsta
sumars hjá óperuhúsinu Opera Holland Park í
London. Frumsýnt verður 7. júní.
„Þetta er óperufestival sem sýnir árlega á
sumrin í miðborg Lundúna. Þar eru sýndar sex
óperur ár hvert,“ segir Ólafur Kjartan í samtali
við Morgunblaðið. „Ég hef sungið á þessari hátíð
í tvígang áður, árið 2002 söng ég hlutverk Tonio
í Pagliacci og nú í sumar hlutverk Jack Rance í
La Fanciulla del West eftir Puccini.“
Það er skemmst frá því að segja að síð-
arnefnda sýningin hlaut mikla og lofsamlega
dóma, svo góða að stjórnendur hátíðarinnar
komu að máli við Ólaf og báðu hann að taka að
sér aðalhlutverk í fyrstu sýningu næsta sumars
hjá Holland Park vegna hans góða árangurs.
„Við settumst niður og ræddum ýmsa mögu-
leika, og þeir voru svo elskulegir að hreinlega
spyrja hvað mig langaði að syngja. Það kom auð-
vitað margt til greina, en Macbeth söng ég hér
heima í Íslensku óperunni fyrir ekki svo löngu,
og það gekk ákaflega vel. Sú sýning hlaut mjög
góða dóma hér heima og einnig var fjallað um
hana í erlendum blöðum eins og Opera Now.
Macbeth er hlutverk sem ég vildi gjarnan syngja
aftur, og ég veit að ég ræð mjög vel við, og það
er mikilvægt fyrir mig að fá tækifæri til að
syngja hlutverk eins og það á svona stóru sviði
eins og þarna í London. Ég var því afar glaður
með að óperuhátíðin skyldi samþykkja að ég
syngi aðalhlutverkið í þessari fyrstu uppfærslu
sumarsins hjá þeim og hlakka mikið til.“
Ólafur segir tækifærið ómetanlegt, ekki síst
þar sem fyrsta sýning sumarsins hjá Opera Hol-
land Park fái sjálfkrafa mikla athygli. „Ég er því
afar ánægður með að fá tækifæri til þess að sýna
þetta hlutverk á svo áberandi hátt í London. Það
gæti orðið þýðingarmikið fyrir mig.“
Hljómsveitin sem leikur með Opera Holland
Park er City of London Sinfonia. „Leikstjórann
þekki ég einungis af afspurn, en af henni fer
mjög gott orðspor. Hljómsveitarstjórann þekki
ég hins vegar vel, því þetta verður þriðja verk-
efnið okkar saman. Hann stjórnaði mér bæði í
Puccini-óperunni hjá Holland Park í sumar, og
síðan fluttum við fyrir tveimur vikum mjög stór-
an konsert saman á Englandi. Við þekkjumst því
vel og ég er feginn að hafa hann við sprotann.“
Um þessar mundir er Ólafur Kjartan nýsnúinn
frá Wales, þar sem hann söng titilhlutverkið í
Rigoletto á fimmtán sýningum Mid Wales-
óperunnar. Næsta verkefni hans verður hlut-
verk Scarpia í Toscu í uppfærslu Íslensku
óperunnar næsta vor, en æfingar á henni hefjast
senn. „Þetta er augljóslega mjög skemmtilegt
starfsár hjá mér,“ segir Ólafur Kjartan að síð-
ustu.
Ópera | Ólafur Kjartan Sigurðarson syngur Macbeth í London á næsta ári
Gæti orðið
þýðingarmikið
Morgunblaðið/Sverrir
Ólafur Kjartan Sigurðarson í hlutverki Mac-
beths ásamt Elínu Ósk Óskarsdóttur sem Lady
Macbeth í uppfærslu Íslensku óperunnar 2003.
www.operahollandpark.com