Sunnudagsblaðið - 15.05.1966, Blaðsíða 6

í Þorláks sögu helga Þórhalls-
sonar, er merkilegur kafli, sesfi
segir frá stofhun kiausturs í
Þykkvabæ í Veri 1168. Læt ég
hann hér birtan:
Fyrir þeim bæ í því héraði, er
annar var beztur, réði sá maður
er Þorkeil hét, auðugur að fé, en
spakur að mannviti. En er hann
tók nokkuð að eldast, en átti enga
allnána frændur til erfða eftir sig,
þá greiddi hann sína frændur með
auðæfum, en frelsti sér þann fjár-
hlut til forráða, er eftir var, mik-
inn og fríðan. Hann lýsti þá yfir
því, að hann vildi Krist kjósa og
lians heiga menn sér til erfingja
ails þess fjár, er þá var eftir og
vildi reisa kanokasetur í Þykkva-
bæ.
En það mál var vant að semja
í fyrsta sinni, og leitaði hann af
því það fyrst til að fá, er vandast
var, manninn þann, er reglu mætti
setja, þá' er þeir menn sk.vldu
hafa, er til hreinlífis ráðast. Hann
fór í Kirkjubæ og skoraði á Þor-
lák, að hann réðist til. En hann
lét það ekki alltorsótt við sig
vera, af því að hann hafði það áð-
ur i hug sér haft að hafna heimi
og ráðast undir reglu eftir orðum
aimáttugs guðs, er hann kallar
engan a'ð íullu mega vera sinn
lærisveinn, nema hann láti alla
sína eign fyrir guðs sakir og þjóni
honum síðan með hreinum hug.
En þó leitaði hann eftir við
Bjarnhéðin prest, hversu honum
mætti það í skap falla eða hve
ráðlegt honum sýndist, að hann
játaðist undir þann vanda er hann
var beiddur.
En Bjarphéðinn sagði svo, að
honum mundi sá dagur mikill
þykja, er Þorlákur réðist úr
Kirkjubæ að vistarfari, en þá lézt
hann eigi þess nenna mjög að
letja, er hann sá margra manna
hjálp við liggja. Var þá síðan
staður settur í Þykkvabæ að ráði
og forsjá Klængs byskups (Þor-
steinssonar í Skálholti) og 'állra
héraðsmanna, og síðan réðist Þor-
lákur þangað og var þar þá sett
kanokasetur:
En þann dag, er Þorlákur fór
á brott alfari úr Kirkjubæ, þá
leiddi alþýða manna hann úr garði
og þótti öllum mikið fyrir að
skiijast við hann. Þá var Þorlákur
vel hálffertugur, er hann réðist
í Ver og var þar sjö vetur.
Kanokavígslu tók hann fyrst og
var þá í fyrstu príor settur yfir
þá kanoka er þar váru og samdi
hann þegar svo fagurlega þeirra
líf, að á því lék þá orð vitra
manna, að þeir hcfðu hvergi jafn
góða siðu séna, þar er eigi hafði
lengur reglulíf saman verið en
þar. En eftir það vígði Klængur
byskup Þorlák til ábóta í Veri, og
tók hann þá að nýju merkilega
stjórn að hafa yfir þeim bræðr-
um, er hann var prestur yfir.
Síðan segir um klausturstjórn
Þorláks ábóta:
Menn fóru til kanokaseturs
Þorláks ábóta úr öðrum munklíf-
um og reglustöðum bæði samlend-
ir og útiendir, að sjá þar og nema
góða siðu, og bar það hver frá,
er þaðan fór, að hvergi hefði þess
komið að það líf þætti jafnfagur-
liga lifað sem þar, er Þc/rlákur
hafði fyrir séð.
Margii- gengu þeir lieilir af
hans fundi, þá er hann veitti þeim
blessan og yfirsöngva er með ýms-
um meinum komu á hans fund.
Slik er lýsing í Þorláks sögu
helga af stoínun fyrsta klausturs-
ins í Skálholtsbiskupsdæmi sem
stóð í aldir og hinni gifturíku
klausturstjórn hins sæla Þorláks.
Stofnandi klaustursins og gef-
andi jarðarinnar, auðmaðurinn
Þorkell Geirsson, liefur verið hinn
mesti merkismaður, unnandi
klerklegra fræða og guðs kristni,
eflandi hana í landinu með góðu
fordæmi; er hann einnig talinn
góður læknir, og hefur því verið
bæði græðandi líkamlegra og and-
legra meina. Þorkell var vígður
kanoki til Þykkvabæjar af Þor-
láki, sem þá var orðinn biskup
í Skálholti, en á dögum Guð-
mundar Bjálfasonar ábóta í
Þykkvabæ og dó árið 1187.
Þorlákur helgi Þórhallsson er