Sunnudagsblaðið - 29.05.1966, Síða 2

tHWMWWWWWWWmWWWWMMWWmWWWWHWVWWWWWWWWWW
Þegar ég ók í straetisvagn-
inum mínum til höfuðborgar-
innar í morgun og leit út yfir
auð berangursholtin, sem setja
mestan svip á landið milli
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur,
þá fór ég allt í einu að velta
því fyrir mér, hvernig þetta
land liti út, ef draumur skóg-
ræktarmannanna væri ekki
neinn draumur, heldur veru-
leiki, og i stað gróðurvana
gróðurholta væru bæði Arnar-
nes og Digrancs vaxin trjá-
gróðri. Sjálfsagt Jiafa þessi
holt bæði einhvern tima verið
skógi klædd, cn viðnum verið
eytt eins og svo víða annars
staðar.
Nú er sem óðast að rísa upp
byggð á þessum slóðum, og
eiginlcga ekki annað eftir ó-
snortið en Arnarnesið, og er þó
þegar byrjað að ganga á það að
vestanverðu. Hús eru að vísu
sjaldnast til prýði i landslagi,
en þau eru skógur á sínn hátt,
og öneitanlega setja þau vissan
, svip á berangurinn og gera
hann jafnvel Jífrænni, og eru
þó hús að jafnaði fremur ster-
íll jarðargróður. En umhverfi
strætisvagnsins á lciðinni er
sem ságt mjög að breytast frá
því sem vár fyrir ekki syo
mjög mörgum árum, og enn
öðru vísi hefur það verið i forn
öld, meðan trjáviður spratt þar
á hverju holti.
Hefðu einhverjir skógræktar
frömuðir heyrt þessar hugrenn-
ingar mínar í strætisvagninum,
er ég viss um að þeir hefðu
bent mér á, að þarna sæi ég
enn eitt dæmið um skaðsemi
sauðkindarinnar. Eins og ann-
ars staðar liefði fé verið beitt
í þessi holt, og ágengni þess
hefði smám saman eytt skög-
inum, enda væri það löngu
sannað mál, að sauðkindin
hefði unnið ósleitilega að eyð-
ingu og uppblæstri landsins
allar götur frá landnámsöld,
og hefði þess vegna engin
skepna verið landiiiu «óþarfari,
nema kannski maðurinn.
Það getur vel verið, að sauð-
fé hafi stundum farið illa með
gróður, eins og skógræktar-
frömuðir ieggja oft áherzlu á.
En þegar verið er að lasta
sauðkindina gleymdist oft hitt,
að henni eiga íslendingar það
að þakka, að þeir era til sem
þjóð á þessari stundu. Það var
sauðkindin sem hélt lífinu i
íslendingum á þeim öldum, er
sem verst áraði fyrir þjóðinni.
Og þá á ég ekki við það, að
landsmenn lifðu aðallega á
sauðfjárrækt, nærðust á af-
urðum sauðfjárins og áttu jafn
vel eftir einhvern afgang af
ull og kjöti til að seíjá til út-
landa. Nei, ég held að sauð-
kindin hafi haldið lífinu í lands
mönnum á óbeinni, en dýpri
hátt en það.
Það er söguleg staðreynd,
að um skeið var íslenzka þjóð-
in að því komin að deyja út.
Harðrétti af ýmsu tagi dró þrótt
úr bjóðinni. og henni fækkaði
að höfðatölu fremur en fjölg-
aði öldum saman. Öll skynsam-
leg rök bentu til þess að dagar
þjóðarinnar væru taldir. En
eins og oft hefur orðið, þá
tóku íslendingar ekkert mark
á skynsamlegum rökum, held-
ur þverskölluðust við sitt, og
néldu áfram að vera til sem
bíóð. Það var þessi þfjózka,
þessi þrákelkni, sem hélt lífinu
í landsfólkinu, þegar harðast
blés á móti.
En hvaðan höfðu íslending-
ar sína þrjózku? Þrjózka er
eiginleiki, sem þarf að rækta
hjá sér, jafnvel þótt hún kunni
að einhverju leyti að vera með-
fædd lika. Og íslendingar
höfðu dagleg samskipti við
þann lærimeistara í þrjózku,
sem ekki verður betri fengin,
og sá lærimeistari er sauðkind-
in. Mestallur tími íslendinga
fór í að eltast við rollur, og
sá starfi kennir mönnum að
láta ekki undan við fyrsta
mótgust. Alíir, sem hafa um-
gengizt sauðfé, vita, hve erfitt
það getur verið að ætla að
koma kindum eitthvað, sem
þær vilja ekki fara. Þær leita
stöðugt á rekstrarmanninn, —
í-eyna ný og ný brögð til að
sleppa fram hjá honum, láta
sig ekki fyrr en í fulla hnef-
ana. Til þess að fjármaður
geti rækt starf sitt verður
hann að vera enn þrjózkari en
sauðkindin, og það segir ekki
svo lítið. Þrjózkan í sauðfénu
hefur alveg áreiðanlega alið
upp og þróað þrjózkuna í mann
fólkinu, og eins og fyrr sagði,
var það einmitt þrjózkan í
mannfólkinu, sem kom í veg
fyrir að þjóðin dæi út á sín-
um tíma. En nú er svo komið,
að mikill hluti þjóðarinnar
þekkir ekki sauðfé, nema af af-
spurn.
Þangað var sá hugsanaferill
minn kominn, sem hófst með
skógleysinu á Arnarnesi og
Digránesi, þegar strætisvagn-
inn beygði úr Bókhlöðustígn-
um inn í Lækjargötuna og ég
hrökk upp við það, að ég var
kominn á leiðarenda. Og ég
sem hafði ætlað út á Mikla-
torgi. — KB.
314 SUNNUDACSBLAÖ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ