Vikublaðið - 19.11.1992, Page 2

2
VIKUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 19. nóvember 1992
VIHUBLJKÐIÐ
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ábm: Einar Karl Haraldsson
Ritstjóri: Hildur Jónsdóttir
Blaðamaður og augl.: Ólafur Þórðarson
Ritstjórn og afgreiðsla: Laugavegur 3 (4. hæð)
101 Reykjavík
Sími á ritstjóm: (91) - 17 500. Fax: 17 5 99
Áskriftarsími: (91) - 17 500
Prentvinna: Prentsmiðjan Oddi hf.
Áskriftarverð kr. 1000 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 250.
Markaðurinn
tæki en ekki
trúarbrögð
í stefnuskrá Alþýðubandalagsins segir að nýta
beri kosti markaðsbúskapar á margvíslegum sviðum,
en þó ætíð með það að leiðarljósi að markaðurinn sé
þjónn en ekki herra, tæki en ekki trúarbrögð.
Á síðasta áratug náði blind trú á óheftan
aðsbúskap víða fótfestu í stjómkerfum okkar-
hluta og nú var það ekki lengur alfaðir sem réð held-
ur markaðurinn.
Allt sem aflaga fer hefur nú eina skýringu: Mark-
aðurinn ræður.
Það er svarið þegar frystihús eða annað fyrirtæki
fer á hausinn: Markaðurinn ræður.
Það er svarið þegar eignir einstaklinga verða að
engu undir fjallþykkum haugum innheimtuseðla og
lögfræðihótana: Markaðurinn ræður.
Það er svarið þegar atvinnuleysið ræðst inn á
heimilin: Markaðurinn ræður.
Og umfram allt er það svarið þegar vextirnir
hækka - eða lækka ekki: Markaðurinn ræður eða:
Markaðslögmálin verða að hafa sinn gang, segja
spekingarnir hver við annan og dæsa.
En nú er að renna upp Ijós; ekki fyrir ríkisstjórn
íslands - sem enn heldur dauðahaldi í kenningar
frjálshyggjunnar - en flestum öðrum og til dæmis
formanni finnska jafnaðarmannaflokksins. Hann
segir í viðtali við Morgunblaðið nýlega að í Finn-
landi séu átökin um stefnu jafnaðarmanna eða stefnu
ríkisstjómarinnar „sem er sú að láta atvinnuleysið
bara hafa sinn gang og skapa þannig enn verri vanda.
Ég tel að við verðum að fá aukna fjárfestingu og við
verðum að koma vöxtunum niður til að hleypa lífí í
atvinnureksturinn, og við verðum að efla menntun til
að standa klárir að breyttum aðstæðum." Semsé:
- Aukin fjárfesting.
- Lækkun vaxta.
- Bætt menntun.
Og er það nema von að blaðamaðurinn spyrji Ulf
Sundquist: „Finnst ykkur jafnaðarmönnum að
stjómvöld eigi að ákveða vexti með handafli?“
Sundquist svarar þessu ekki beint en segir í lok
viðtalsins: „. . . trú mín á algerlega sjálfstæða
peningastefnu og sjálfstæðan Seðlabanka er brost-
in. . .“
Hér talar maður sem genginn er af ofurtrú á mark-
aðsöfl, peningafrelsi og óháðan miðbanka. Stað-
reyndirnar hafa talað.
Þjóðir okkar heimshluta hafa fyrir löngu hafnað
yfímáttúmlegum skýringum á hungri, ranglæti og
misskiptingu. Þær eru nú að hafna nýguðfræði mark-
aðarins. Eftir sitja nokkrar hægri stjórnir, til dæmis á
Islandi, sem hefur dagað uppi sem nátttröll væru.
Það þarf að víkja þeim til hliðar um leið og mark-
aðinum og hefja manninn til öndvegis.
Það er unnt að auka atvinnu með pólitískum að-
gerðum eins og Alþýðubandalagið hefur sýnt fram á.
Það er unnt að lækka vexti með handafli. Maður-
inn á að ráða; ekki markaðurinn.
Úr Samúelsblokk
Réttlátra
aðgerða er þörf
Fáum blandast lengur hugur
um að frjálshyggjustefna að-
gerðaieysis í efnahags- og at-
vinnumálum gengur ekki upp
hér á landi fremur en í Banda-
ríkjunum og Bretlandi á sín-
um tíma. Nú hafa Bandaríkja-
menn snúið við blaðinu og
því enn minni rök til að ís-
lendingar séu bundnir á klafa
úreltrar kreddu.
Sá vandi sem við er að
glíma í efnahags- og atvinnu-
málum og birtist hvað skýrast
í ört vaxandi atvinnuleysi,
kallar á aðgerðir hér og nú og
stefnubreytingu til lengri
tfma. Þingflokkur Alþýðu-
bandalagsins kynnti í byrjun
október tillögur í efnahags-
og atvinnumálum sem mið-
uðu að því að draga úr at-
vinnuleysinu og varðveita á
sama tíma þann stöðugleika
sem náðst hefur í verðlags-
málum. Um leið lagði þing-
flokkurinn áherslu á nýja leið
í atvinnuþróun sem byggist á
samhæfmgu og samvinnu í
nýsköpun og framfarasókn
sem nái jafnt til atvinnulífsins
og hins opinbera. Hér er um
að ræða þá leið sem náð hefur
árangri í löndum eins og Jap-
an og Þýskalandi, en hafnað
er afskiptaleysisstefnu frjáls-
hyggjunnar svo og því að
hlutverk hins opinbera sé fyrst
og fremst að bjarga fyrirtækj-
um og atvinnugreinum í erfíð-
leikum.
Sú leið sem þingflokkur
Alþýðubandalagsins lagði til
gagnvart aðsteðjandi vanda
felst í vaxtalækkun, föstu
gengi, bættri samkeppnis-
stöðu atvinnulífs með til-
færslu skattbyrði frá fyrir-
tækjum til einstaklinga og at-
vinnuskapandi aðgerðum á
vegum hins opinbera. Þessar
tillögur fela í sér aukinn jöfn-
uð meðal einstaklinga og
heimila þar eð skattahækkanir
myndu lenda með meiri
þunga á hinum tekjuhærri í
formi hátekjuskatts, fjár-
magnstekjuskatts og hærri
álaga á stærri bifreiðir. Einnig
var gert ráð fyrir sérstökum
jöfnunaraðgerðum. En það að
fara þessa leið er einnig rétt-
látara og felur í sér meiri jöfn-
uð en hinar tvær sem standa
til boða, þ.e. annars vegar af-
skiptaleysisleiðin og hins
vegar gengisfellingarleiðin.
Afskiptaleysisleiðin felur það
í sér að vaxandi her atvinnu-
lausra ber kostnaðinn af að-
lögun efnahagslífsins að verri
skilyrðum en gengisfellingar-
leiðin skerðir kaupmátt allra,
ekki síður þeirra sem lægst
hafa launin. Þess vegna ber að
leita allra leiða til að forðast
þessa kosti.
Að undanfömu hafa farið
fram viðræður á milli ASÍ og
VSI um úrræði í efnahags- og
atvinnumálum. Þessu frum-
kvæði ber að fagna. Margar af
þeim tillögum sem heyrst
hafa úr þessum viðræðum eru
í anda þeirra tillagna sem Al-
þýðubandalagið kynnti í byrj-
un október. Það er þó heldur
lágt að miða hátekjuskatt við
160 þ.kr. tekjur á mánuði hjá
einstaklingi. í hugum fólks
eru það ekki hátekjur. Eðli-
legra væri að mörkin lægju á
bilinu 200-250 þ.kr. Einnig
ber að leggja áherslu á að
vaxtalækkun verði hluti af
væntanlegum aðgerðum.
Öðruvísi verða þær ekki rétt-
látar og öðruvísi ganga þær
ekki upp. Þegar verðbólga er
engin, samdráttur er í fram-
leiðslu og atvinnuleysi fer
vaxandi eru öll efnahagsleg
skilyrði fyrir lækkun raun-
vaxta. Því þarf að skapa skil-
yrði á lánamarkaðinum fyrir
því að sú lækkun geti átt sér
stað. Það er hægt ef viljinn er
fyrir hendi.
Farsæl millileið
Fyrir mánuði birti þingflokkur Alþýðubandalagsins ftarleg-
ar tillögur í efnahags- og atvinnumálum undir heitinu „Ný
leið Islendinga“. Jafnframt lagði Ólafur Ragnar Grímsson,
formaður flokksins, fram umræðugrundvöll þar sem auk ís-
lenskrar haglýsingar var farið yfir ýmsa kosti í efnahagsmál-
um og reifuð gagnrýni á þær efnahagskenningar sem mótuðu
efnahagsstefnu margra landa á sl. áratug og ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar hefur haldið í.
Tillögur Alþýðubandalagsins snerust ekki síst um atvinnu-
sköpun og var sýnt fram á hvernig skapa mætti 1200 til 1800
störf á næstu mánuðum. Ennþá, mánuði síðar, eru þetta einu
heillegu tillögurnar sem komið hafa fram opinberlega.
Alþýðubandalagið setti tillögur sínar ekki fram í formi
krafna heldur hugmynda sem það vildi ræða við ríkisstjómar-
flokka jafnt sem aðra flokka í stjórnarandstöðu. Flokkurinn
hvatti til þess að allir þingflokkar kæmu saman að stóm um-
ræðuborði þangað sem einnig væru kvaddir fulltrúar þeirra
hagsmunaaðila sem stóðu að þjóðarsáttinni 1990.
Davíð Oddsson hefur kosið að vinna þröngt og ekki átt efn-
islegar umræður að gagni nema við örfáa aðila. En í gær, mán-
uði eftir að Alþýðubandalagið lagði fram tillögur sínar, kveð-
ur forsætisráðherra fulltrúa allra stjórnmálaflokka á sinn fund
til viðræðna. Inn á þann fund kom ekki annað en tillögur
Alþýðubandalagsins. Og út af þeim fundi var farið án þess að
nokkuð lægi á borðinu nema tillögur Alþýðubandalagsins.
Að lokum skal það harmað að tillögur flokksins hafa litla
efnislega umfjöllun hlotið í fjölmiðlum, enda þótt frumkvæði
hans í stjórnarandstöðu hafi vakið athygli. Það er skoðun
Vikublaðsins að tillögurnar verðskuldi frekari umfjöllun og
geti reynst farsæl millileið.