Vikublaðið - 19.11.1992, Qupperneq 3

Fimmtudagur 19. nóvember 1992
VIKUBLAÐIÐ

araiaðhvort aftur á bak
ellegar nokkuð á leið“
Trúin á stöðuga framþróun er líf-
seig á Vesturlöndum. Oft er hún sett
fram með líkingum úr múrverki. Það
er verið að leggja stein við stein eða
múra þrep í stiga framfaranna. Á
hagvaxtartímum er gjaman talað á
þann veg að öll þrep sem á undan eru
komin í þróuninni séu grunnmúruð
og verkefni stjórnmálamanna og
hugsuða sé að múra næsta þrep,
benda á nýja fótfestu fyrir hamingju-
sókn mannsins.
Ekki alls fyrir löngu gat að líta
umfjöllun í blaði þar sem því var
haldið fram að þessi hugsýn væri
fölsk. Réttara væri að lýsa dagskrá
dæmi má taka að á Ríó-ráðstefnunni
var samþykkt að nauðsynlegt væri
að auka þróunarhjálp til þess að ná
tökum á umhverfis- og mengunar-
vandamálum heimsins. Við af-
greiðslu fjárlaga nú í haust á frnnska,
sænska og norska þinginu voru
framlög til þróunarhjálpar samt sem
áður skorin niður. Svo bregðast
krosstré sem önnur tré.
Deilur stjórnmálaflokka og hags-
munasamtaka, samstarf þeirra og
samráð, hefðbundin stjórn og stjórn-
arandstaða taka umbreytingum eftir
því hvar í stiganum við erum stödd
og hvort við erum á niðurleið eða
Deilur sijórnmálaflokka og hagsmunasamtáka,
samstarf þeirra og samráð, hefðbundin stjórn
og stjórnarandstaða taka umbreytingum eftir
því hvar í stiganum við erum stödd og hvort við
erum á niðurleið eða uppleið.
stjórnmálanna sem einskonar Mas-
low-stiga. Abraham Maslow er
bandarískur sálfræðingur sem kom á
framfæri hugtakinu „mikilvægisröð
þarfanna". Þaríír mannsins segja til
sín í mikilvægisröð. Manneskjan
getur ekki sinnt þörf sinni fyrir ör-
yggi og ást fyrr en hún hefur full-
nægt grundvallarþörfinni fyrir mat,
drykk og skjól. Og án öryggis og ást-
ar lætur sjálfstraustið bíða eftir sér,
en á sjálfstrausti byggist það að mað-
ur geti orðið sinnar gæfu smiður. Og
það fylgir sögu að við getum bæði
verið á leiðinni upp eða niður þarfa-
stiga Maslows.
Menn hafa gert sér það að leik að
búa til Maslow-stiga stjómmálanna
þar sem friður og lýðræði eru neðstu
þrepin en síðan kemur efnahagur,
náttúra og loks velferð. Með þessu er
verið að leiða huga okkar að því að
víð rífumst um velferðarmál og nátt-
úruvemd meðan við teljum okkur
standa traustum fótum á lægri þrep-
unum. Eldgos í nágrenni Reykjavík-
ur, hmn þorskstofnsins, yfirvofandi
stríðsátök eða valdníðsla innanlands
myndu á hinn bóginn umsvifalaust
knýja stjórnmálamenn til þess að
einbeita sér að gmndvallarþrepum
stigans.
Efnahagskreppur þrengja sjón-
deildarhringinn og tímasviðið. Sem
uppleið. Flokkar sem deila hart um
markað og lífskjarajöfnun geta náð
saman um björgunaraðgerðir í at-
vinnulífi þegar illa árar. Þegar vá er
fyrir dyrum geta andstæðingar þurft
að snúa bökum saman til þess að
verja þjóðarhag. Kröfupólitík sem
kann að eiga við í efstu þrepum verð-
ur hjárænuleg þegar málið snýst um
lýðræði og frið.
Enginn ágreiningur er um það að
stöðnun og samdráttur hefur ein-
kennt íslenskt atvinnulíf síðustu
misseri. Við blasir stórfellt atvinnu-
leysi og landauðn í sumum byggðar-
lögum. Hvort heldur sem litið er á
ástandið sem skammvinna eða
langæja efnahagslægð er vá fyrir
dymm Islendinga. I ljósi þess verður
að líta á tillögugerð Alþýðubanda-
lagsins í efnahags- og atvinnumál-
um. Þar var á ferðinni óvenjulegt
fmmkvæði af hálfu stjórnarand-
stöðuflokks. Hið sama má í raun
segja um framgöngu Ásmundar
Stefánssonar í viðræðum við at-
vinnurekendur og ríkisvald. Hugsun-
in er sú að atvinna og réttindi launa-
manna og staða samtaka þeirra sé
betur tryggð með því að eiga frum-
kvæði og hlut að efnahagsaðgerðum,
heldur en að láta stjómmálastefnuna
yfir sig ganga. Betra að ýta frjáls-
hyggjurausinu út af borðinu fyrir-
Halli og skuldsetning hins opinbera
minni hér á landi en víða
□ Halli hins opinbera I hlutfalli viö
landsframleiðslu 1991
Heildar skuld hins opinbera I
hlutfalli viö landsframleiöslu 1992
fram heldur en að berjast gegn laga-
boðum íhaldskrata eftirá.
Mat á efnahagsaðgerðum fer sjálf-
sagt eftir því hvar í Maslow-stiga
stjómmálanna við teljum að íslend-
ingar séu staddir. Ef við metum það
svo að komnir séu þverbrestir í und-
irstöðuþrepin þá kallar það á þjóðar-
samstöðu, sérstaklega nú þegar
gangast á undir EES- og EB-kvaðir
sem reyna mun á þolrifin. Annars fer
fyrir okkur eins og gerðist á öðm
hnignunarskeiði fyrir margt löngu
og lýst er ágætlega í skýringum við
Sturlungaútgáfu Svarts á hvítu sem
Ömólfur Thorsson ritstýrði:
„Höfðingjar Sturlungu sóttust eft-
ir völdum yfir bændum og búaliði á
tímum þegar efnahag landsmanna
fór hnignandi, afrakstur vinnunnar
rýmaði í verði, erlendar nauðsynjar
urðu torfengnari og sífellt um minna
að tefla og yfir minni hlut að ráða.
Þetta hefur enn hert sókn einstakra
manna og hvatt þá til að knésetja
aðra sem einnig ásældust það sem
fyrir var; búnyt héraðsbænda.
Landsmenn hafa að lokum verið
orðnir langþreyttir á ófriði og þess
gætir í sögunni að bændur sem virð-
ingar nutu töldu friði best borgið ef
enginn væri höfðingi í héraði."
Okkur er mikil nauðsyn réttsýnna
og raunsærra stjómmálaforingja á
þeim tímum sem nú fara í hönd. Og
undir það skal tekið hjá bréfritara
Reykjavíkurbréfs Morgunblaðsins
að það þarf mikla lipurð og lagni til
þess að ná fram víðtæku samkomu-
lagi um meðferð efnahags- og at-
vinnumála á næstunni. Er slíka eig-
inleika að finna í Stjórnarráðinu?
Eða ráða þar ójafnaðarmenn einir?
ÞettaerEdda
Húnereinaf
78 þjónustu&illtrúum
í Landsbankanum.
Þjónustufulltrúinn
veit allt um Vörðuna,
-víðtæka fjármála-
þjónustu Landsbankans
fyrir fólk á öllum aldri.
Þjónustufulltrúinn í Landsbankanum
er persónulegur fjármálaráðgjafi þinn
og trúnaðarmaður og gætir fjárhags-
legra hagsmuna þinna í hvívetna.
Hann gefur þér ráð og svarar spurn-
ingum þlnum um hvaðeina sem lýtur
að fjármálum og bankaþjónustu.
Ef þú ert þátttakandi í Vörðu, Námu
eða RS, Reglubundnum
sparnaði, færðu þinn eigin
fasta þjónustufulltrúa.
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna