Vikublaðið - 17.03.1995, Blaðsíða 2

2
i
VIKUBLAÐIÐ 17.MARS 1995
#\Ud
L A Ð
S E M
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Páll Vilhjálmsson
Fréttastjóri: Friðrik Pór Guðmundsson
Þúsundþjalasmiður: Ólafur Þórðarson
Auglýsingasími: (91)-813200 - Fax: (91)-678461
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: (91)-17500 - Fax: 17599
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðjan hf.
Jóhanna brást
Fyrir kosningamar árið 1991 sagðist Jóhanna Sigurðardóttir
fylgjandi myndun vinstri stjómar. I kosningumm hélt rílds-
stjóm Alþýðubandalags, Alþýðuflokks og Framsóknarflokks
velli, en féll vegna þess að Jóhanna Sigurðardóttir og Jón Bald-
vin Hannibalsson völdu samstarf við Davíð Oddsson ffam yfir
áframhaldandi samstarf í vinstri stjóm.
Össur Skarphéðinsson, Sigbjöm Gunnarsson og Gunnlaugur
Stefánsson greiddu atkvæði gegn hægri stjóminni í þingflokld
Alþýðuflokksins vorið 1991 en Jóhanna sagði já. Hún er því
guðmóðir núverandi ríkisstjómar eins og Ossur hefur sagt. Jó-
hanna brást vinstrimönnum vorið 1991.
Jóhanna tók sem ráðherra í ríkisstjóm Davíðs Oddssonar þátt
í því
að hækka skatthlutfall einstaklinga úr nær 40 prósentum í
ruer 42 prósent;
að lækka skattleysismörk úr kr. 65.100 á mánuði í kr. 58.000
á mánuði
að Lekka bamabætur um 600 milljónir kr.
að Lekkamæðra- ogfeðralaun
að Lekka vaxtabætur um 400 milljónir kr.
að leggja á skólagjöld
að auka gjaldtöku í heilbrigðiskerfinu um 3 milljarða króna á
ljórttmabilinu
að leggja virðisaukaskatt á húshitun, afnotagjöld, bækur og
blöð
að auka skuldir heimilanna um 12-16 prósent á ári umfram
ráðstöfunartekjur.
Jóhanna ráðherra brást launafólki og það var ekld fyrr en hana
skorti 30 atkvæði til þess að verða formaður Alþýðuflokksins að
hún hætti ríkisstjórnaraðild.
Jóhanna brást aftur í haust þegar hún hafnaði öllu samstarfi
við Alþýðubandalagið og óháða.
Hvers vegna ættu vinstrimenn að sýna Jóhönnu Sigurðar-
dóttur trúnað?
Okkar peningar
og þeirra peningar
Almenningur fær það stundum á tilfinninguna þegar horft er
upp á embættisfærslur ráðherra Islands að þeir séu að deila út
eigin fjármunum. Að það fé sem látið er ganga til menntamála,
heilbrigðismála og félagslegra úrræða til handa þeim sem undir
hafa orðið í harðri baráttu hversdagsins, sé úr þeirra eigin vasa
komið. Og að þegar umbjóðendur þeirra, kjósendumir, í
bljúgri auðmýkt bera á móti gjömingum þessara handhafa
valdsins, þá úthellist yfir ásjónur þeirra þjáningarvipmr hins
misskilda og hins særða. Og það er nánast í sömu andrá sem
þeir taka með föðurlegu yfirbragði að útlista fyrir hinum van-
sælu kjósendum að svona sé þessu nú best farið. Að það séu ein-
faldlega ekki til meiri peningar til þess að setja í ffamtíðina, sem
er menntun þegnanna, að það sé einfaldlega ekki til krónu
meira í hamingjtma, sem er heilsa og heilbrigði, við höfum ekld
efiti á velferð, segja þeir, við emm blönk.
Ráðamenn þjóðarinnar virðast hins vegar vera handhafar
fundins fjárs þegar kemur að ráðstefiiubrölti um víða veröld, og
þegar kemur að veisluhöldum, bilakaupum, biðlaunum, dagpen-
ingum og risnum ákveðinna þjóðfélagshópa er sem peningaseðl-
amir verði til í vasanum á Friðriki Sophussyni. En það fæst ekk-
ert annað en ranghverfur vasi þegar ganga á ffá kjaramálum
kennara og annara burðarása þessa samfélags.
Þeir Sjálfetæðisflokksmenn tala oft tun það sem einkenni
vinstrimanna að þeir séu mjög færir í að eyða peningum en þeg-
ar komi að því að afla þeirra sé oft fátt um svör. Þetta lýsir þeirra
hugsunarhætti best, það þarf nefitilega ekki alltaf meiri peninga.
Það þarf aðeins réttláta skiptingu. Og það er rétt hjá Sjálfetæðis-
mönnum; Alþýðubandalagsfólk kann að hugsa um jöfnuð og
réttlæti. Satt að segja er auðvelt að benda á arðvænlegri og rétt-
látari leiðir til þess að afla ríkissjóði tekna en að leggja skatta á
sjúklinga eins og núverandi ríkisstjóm hefur gert. Fjár-
magnstekjuskattur, stóreignaskattur, raunvemlegur hátekju-
skattur og stórhert skattaeftirlit era meðal hugmynda sem Al-
þýðubandalagið hefur lagt fram í þessum efhum og hægt er að
ffamkvæma strax.
Tómstundastjórnmál
mmm
Kennarar, bændur, skrifetofu-
menn, sjómenn, verkamenn og iðn-
aðarmenn í tuga- og hundraðatali
drifu sig í stjómmál fyrr í vetur eins
og jafaan gerist faeinum vikum fyrir
kosningar. Margt af þessu fólki
streitist nú með sveittan skallann við
að skrifa grein í blað, undirbúa ræðu
eða reyna að skilja ffæðilegt hugtak í
opinberri rnnræðu. Þótt sumir hafi
æfingu í setja saman skrifaðan texta
og aðrir treysti sér til að flytja
skammlaust opinbera tölu þá vandast
málið þegar ffambjóðendurnir þurfa
að gera upp við sig hvað
þeir ætla að segja. Stjóm-
málaflokkamir gera þessu
fólki ekki auðveldara fyrir
því að undanskildum
Sjálfetæðisflokknum em
þeir smáir og hafa ekki
bolmagn til að hafa þann
viðbúnað sem nútíma
kosningabarátta krefst.
Á fjögurra ára fresti
þurfa stjómmálaflokk-
amir fallbyssufóður til að
manna framboðslista
sína. Karlar og konur sem
hafa lítinn vilja til að
skipa sér á lista láta tdl-
leiðast af þegnskap við
flokk og forystumenn
heima í héraði. Vitanlega
em alltaf einhverjir, sem
betur fer, sem fara í fram-
boð af áhuga (maður talar
tæplega lengur um hugsjónir í þessu
samhengi) og ýmist líta á það sem
gagnlega reynslu eða ljúfa kvöð sakir
kunningsskapar og/eða vegna þess
að skuld er að gjálda. Svo em vitan-
lega þeir sem hug hafa á því að gera
stjómmál að atvinnu og gera sér
vonir um að kliffa hægt og bítandi
upp framboðslistann á milli kosn-
inga. Ymsar aðrar mannlegar kennd-
ir koma við sögu, sumar miður göf-
ugar, en megindrættimir hafa hér
verið dregnir upp.
Effir því sem áhugi almennings á
stjórnmálum hefur dvínað hefar
ffamboðslistum fjölgað og enn meiri
hörgull verður á fólki. Þeir sem
koma síðastir finna mest fyrir fólks-
fæðinni eins og reynsla Þjóðvaka
sýnir.
Sannleikurinn er sá að mörgum er
att útí kosningaslag án þess að hafa
fengið sanngjöm tækifæri til að
spreyta sig í stjómmálastarfi sem
ekki er eins hátíðlegt og mikilvægt
eins og þingkosningar óneitanlega
em. Viðbára við þessu sjónarmiði
gæti verið sú að fólk hefar tækifæri
til að þroska sig í sveitarstjómarmál-
um. Sú röksemd vegur ekki þungt
vegna þess að sveitarstjómarmál em
til muna afmarkaðri og einfaldari en
landsmálapólitíkin. Sjötíu og fimm
prósent af útgjöldum sveitarfélaga
em lögbundin og afgangurinn fer í
verkefiti sem nánast enginn pólitísk-
ur ágreiningur er um. Af því leiðir að
í sveitarstjómum fær fólk einkum
tækrtilega þjálfun; taka þátt í fund-
urri, koma ffarn opinberlega osfrv.
Það fær sáralitla æfingu í því að vinna
að og búa til pólitíska stefau.
Eðlilegur vettvangur fyrir slíka
vinnu er stjómmálaflokkurinn. I
stjómmálaflokki á undir eðlilegum
kringumstæðum að vera lifandi starf
allt kjörtímabihð. Reyndin er hins-
vegar sú að pólitískt starf á rrtilli
kosninga takmarkast við þingflokka
stjómmálaflokkanna. Hægt og bít-
andi er að myndast gjá á milli þing-
manna og almennings.
Þetta var ekki alltaf svona. Fyrr á
öldinni þegar meira var í húfi og
þjóðfélagsandstæður áþreifanlegri
var stjómmálaþátttaka almennari og
bilið milli þings og þjóðar mun
minna en það er í dag. Samfélagið
var í mörgu tdlliti einfaldara og
venjulegt fólk gat gert sér þokkalega
grein fyrir helstu átakalínunum í
þjóðfélaginu án þess að hafa alltof
mikið fyrir því.
Nútímasamfélag er margbrotið og
flókið. Þing og framkvæmdavald
hafa aukið umsvifin frá því sem áður
var og fást við málefai sem iðulega
verða ekki skilin án þess að maður
búi að reynslu og sérþekkingu. Það
gefar auga leið að til að móta stefau
fyrir slíkt kerfi dugir hvergi nærri
fyrir stjórnmálaflokkana að kalla
flokksmenn saman fáeinum vikum
fyrir kosningar til að setja saman
pólitíska stefau. Halldór Ásgrímsson
formaður Framsóknarflokksins
kvartaði undan því á morgunverðar-
fundi Verslunarráðs á miðvikudag að
erfitt væri að búa til heildstæða
stefau á stórum fandi flokksmanna
rétt fyrir kosningar. Halldór átti í
vök að verjast á fundinum vegna þess
að kosningastefauskrá Framsóknar-
flokksins er hvorki fugl né fiskur og
verslunarmenn áttu auðvelt með að
finna mótsagnir og merldngarleysur
í kosningaplagginu. A sama fundi af-
sakaði Friðrik Sophusson varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins mótsagn-
ir í landbúnaðarstefau sjálfetæðis-
manna með þeim orðum að á lands-
fandi flokksins þyrptust bændur í
landbúnaðamefadina en
talsmenn neytenda í aðra
nefad sem ylli því að for-
ystan fengi í hendur tvö
andstæð nefadarálit sem
ættu það eitt sameiginlegt
að hafa hlotið blessun
landsfundar. Og varafor-
manninum virtist þetta
sjálfeagt mál.
I yfirstandandi kosninga-
baráttu er ein heiðarleg
undantekning frá þeirri
reglu að unnið er að póli-
tískri stefaumótun á hlaup-
um og það er Alþýðu-
bandalagið. Flokkurinn
lagði ffarn drög að útflutn-
ingsleiðinni fyrir tveim
árum og síðan hefur hún
fengið umfjöllun á vett-
vangi flokksins þar sem
rúmur tími gafst til að ræða
pólitíkina sem að baki hggur. Stefaa
flokksins er nógu ígrunduð til að
aðrir flokkar, Þjóðvaki og Fram-
sóknarflokkur, sækja rök þangað -
auðvitað án þess að geta höfundar.
Stjómmálakerfi þjóðar getur ekki
treyst á að afbrigði eins og útflutn-
ingsleiðin lítti dagsins ljós ávallt þeg-
ar þörf er á. Stjómmálakerfið þarf að
vera sldpulagt þannig að flokkamir
geti unnið þá vinnu sem þeim ber.
Og eins og málum er nú háttað em
einfaldlega of margir stjómmála-
flokkar starfandi.
Tómstundastjómmálin sem
stunduð em í dag era í hrópandi
mótsögn við þau erfiðu verkefai sem
bíða íslenskra stjórnvalda. Fiskveiði-
stjómunin, utanríkisstefaan og
byggðastefaan bíða eftir úrlausn sem
óhjákvæmilega hlýtur að hefjast með
stefaumótun stjómmálaflokka. A
meðan smáflokkakerfið er við lýði
em harla litlar lílcur til að verkið hefj-
ist af alvöru. Með fullri virðingu fyr-
ir öllu því ósérhlífaa og dugandi fólki
sem ber uppi stjómmáíastarfið í
landinu verður kosningabaráttan
árið 1995 vonandi síðasta andvarp
tómstundastjómmálanna.
Páll Vilhjálinsson
5,
tjórnmálakerfi þjóðar
getur ekki treyst á að afbrigði
eins og útflutningsleiðin líti
dagsins Ijós ávallt þegar þörf
er á. Stjórnmálakerfið þarf
að vera skipulagt þannig að
flokkarnir geti unnið þá
vinnu sem þeim ber. Og eins
og málum er nú háttað eru
einfaldlega of margir stjórn-
málaflokkar starfandi.
Pólitízkan
Sighvatur í Lands-
bankann
[ herbúðum krata er almælt að Sig-
hvatur Björgvfnsson heilbrigðis-
ráðherra ætli að segja af sér þing-
mennsku fljótlega eftir kosningar.
Sighvati mun hafa verið lofað
bankastjórastól Landsbankans
þegar hann tók að sér að fara í heil-
brigðisráðuneytið öðrti sinni - eftir
að Guðmundur Ámi Stefáns-
son varð að segja af sér ráðherra-
dómi vegna spillingar. Alþýðuflokk-
urinn „á“ einn bankastjórastól í
Landsbankanum og þar situr nú
Björgvin Vilmundarson en
hann á rétt á eftirlaunum vegna
langs starfsaldurs þótt ekki sé hann
nema rúmlega sextugur að aldri.
Varaþingmaður Sighvats er Ægir
E. Hafberg sparisjóðsstjóri á
Flateyri og á Vestfjörðum er
tekið eftir því að meiri sláttur er á
honum en áður. Kratar eru þekktir
fyrir að gera vel við sitt fólk og eins
og kemur fram annarsstaðar í Viku-
blaðinu fær Sighvatur meira en eina
milljón króna í mánaðariaun þegar
hann sest í stól bankastjóra Lands-
bankans.
Bíll fólksins?
„Hún er vel þegin lagasetningin á
þingi um díselbfla en með tilkomu
hennar eru kaup á díselbílum hag-
stæðari en áður. Cherokee jepp-
inn sem notið hefur mikilla vinsælda
hér á landi er nú fáanlegur með 2,5
lítra 116 hestafla díselvél sem búin
er forþjöppu og millikæli. Verð á
bílnum þannig búnum er nálægt 2,6
milljónum." Þetta má lesa í Þjóð-
vaka - rödd fólksins sem er mál-
gagn samnefnds stjómmálaflokks.
Nú förum við að skilja hvers vegna
Jóhönnuflokkurinn er rúinn fylgi -
fólkið hennar er í raun jeppaelítan í
landinu sem ekur um götur bæjar-
ins og hálendið á nokkurra milljóna
króna dollaragrínum.
Ónýt kratastofnun
Kari Steinar Guðnason forstjóri
Tryggingastofnunar ríkisins
hefar viðurkennt að nokkur hundruð
milljónir hafi á síðustu árum runnið
heimildalaust úr opinberum sjóði
vegna handvamma. Alþýðuflokk-
urinn hefur borið ábyrgð á þessari
stofnun og telja sig eiga sögulegan
rétt á að tilnefna hæstráðendur þar
á bæ. Það er óopinbert leyndarmál
að Tryggingastofnun er illa skipu-
lögð og óskilvirk og síðustu fregnir
staðfesta það mat.