Vikublaðið - 15.03.1996, Blaðsíða 3

VIKUBLAÐIÐ 15.MARS 1996
Þriðja síðan
3
ANDSKQTAR..
„Það er hreint út sagt sorglegt að fjórir þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins, flokks
sem á að vera útvörður
um sjálfstæði þjóðar-
innar, skuli ekki hafa
Guðjón Guðmundsson
Kristján Pálsson
Vilhjálmur Egilsson
Pétur H. Blöndal
meiri skilning á mikilvægi þess að að
fiskimiðin séu nytjuð með íslenska hagsmuni að leiðar-
ljósi. I umboði hverra vinna þessir menn?“
Sveinn Hjörtur Hjartarson, hagfræðingur LÍÚ í Útveginum, fréttabréfi LÍÚ
I bakspeglinum
„Yfir 40 þúsund vilja yfir-
gefa ísland. Tæplega þriðj-
ungur alls fólks á aldrinum
18-22 ára á íslandi vill flytjast
af landi brott til frambúðar...
Þar að auki vilja um 57%
hverfa af landi brott í að
minnsta kosti fimm ár, ef til
boða stæði starf við hæfi er-
lendis... [Af öllum] gætu 31%
hugsað sér að búa erlendis í
meira en fimm ár og 16,8%
vilja flytjast frá Islandi fyrir
fullt og allt.“
- Ur niðurstöðum skoðana-
könnunar Skáís fyrir HP (gamla)
í maí 1985. Þá gætti mjög áhrifa
af hrikalegum skerðingum ríkis-
stjórnar Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks á árunum
1983-1984. Sú stjórn kemst þó
varla með tærnar þar sem nú-
verandi stjórn hefur hælana..
Úr alfaraleið
Hvaða flokkur er það?
„Það er nú svo merkilegt að
allur þorri þeirra einstaklinga
sem við mig hafa samband eru
annað hvort fylgismenn ann-
arra flokka en þess floklcs sem
ég hef tilheyrt eða fólk sem
staðið hefur utan við vettvang
stjórnmálanna."
Ólafur Ragnar Grímsson fyrrver-
andi formaður Alþýðubanda-
lagsins í viðtali við DV
Frjálshyggjumenn stjóma
umræðunni
.Atlagan að réttindum op-
inberra starfsmanna og skert
þjónusta í heilbrigðiskerfinu
eru afleiðingar sömu stefiiu.
Þeirrar steíhu sem nú ræður í
þjóðfélaginu og vinnur gegn
hagsmunum meginþorra
þjóðarinnar. Helsta ástæða
þess að þessi öfl hafa náð slíku
taki á samfélaginu er sú að
andstæð öfl hafa í raun ekki
tekið þátt í raunverulegri bar-
áttu um völdin. Hugmynda-
fræði frjálshyggjunnar hefur
meira og minna stjómað um-
ræðunni og þar af leiðandi á-
kveðið hvaða mál eru til um-
áhugasamir um starf sitt,
skyldur og réttdndi en því
miður eru allt of margir sem
láta sig þessa umræðu litlu
skipta. Hvort um er að kenna
almennu áhugaleysi eða
þreytu og leiða eftir langan og
5)
Þetta er óneitanlega dá-
h'tið vandræðalegt.
Prestar hafa sem sé um
árhundruð predikað yfir
hausamótunum á
sauðsvörtum, fégímg-
um og ósáttfusum al-
rnúga og slegið um sig
með firösum úr hinni
góðu bók sem hljórna
eitthvað á þessa íeið:
Elska skaltu náungann
eins og sjálfan þig; réttu
fram hina kinnina; erf-
iðara er fyrir ríkan
mann að komast imt í
himnaríki en fyrir úlf-
alda að smjúga gegnum
nálarauga; sælir em
frdðflytjendur; þú skalt
ekki drýgja hór; sælir
em hógværir; það sem
ni vilt að aðrir gjöri
jér, það skalt þú og
jeim gjöra; þú sérð flís-
ina í auga hróður þíns
en ekki bjálkann í eigin
auga, osfiv. osfiv.
Prestar hafa sem sé
þulið þessa fi'asa yfir
ófullkomnum Ifindum
sínum þegar þeim verð-
ur á í messunni, til þess
að bcina þeini á réttar
og kristilegar hrautir.
En þegar úlfuð kemur
upp í eigdn ranni klerka,
þá virðist þessi ágæta
bihlíuspeki gagnslaus
og jafhvel marklaus.
Leiðari Víkurblaðsins,
Húsavík
u
strangan vinnudag er erfitt að
segja. Skýringin getur allt eins
verið sú að inn á miðlunum er
almennt Iítdl umræða um fag-
leg málefni dagsdaglega og
Blaðamannfélagið hefur sjálf-
sagt ekki sinnt þessum málum
sem skvldi.“
Leiöari Blaðamannsins, félags-
tíðindi Blaðamannafélags ís-
lands
Framsókn klikkaði og kol-
krabbinn sigraði
„Eg er ekki ánægður með
það sem SH er að gera og
finnst þeir vera að henda í
okkur hálfnöguðum beinum.
Reyndar tel ég að ákveðnir
aðilar innan Framsóknar-
flokksins hafi klikkað í þessu
máli. Einnig held ég að marg-
ir bæjarfulltrúar hafi ekki haft
ffjálsar hendur urn ákvörðun í
þessu máli vegna tengsla við
„kolkrabbann.“
Oddur Helgi Halldórsson vara-
bæjarfulltrúi Framsóknarflokks-
ins í viðtali í Degi, Akureyri
Umræða að utan
Þegar Landsnefad
Demókrataflokksins
bauð tdl sölu aðgang að
kvöldverði og rnorgun-
verði með Clinton for-
seta og Gore varaforseta
fyrir 100 þúsund dollara
(6,5 milljónir ísl. kr.)
náðu Repúblíkanar ekki
upp í nef sér fyrir vand-
lætingu. Talsmaður
New Gingrich sakaði
forsetann um að selja sig.
Núna býður Lands-
nefad Repúblíkana-
flokksins hádegisverð
með Gingrich og Bob
Dole fyrir 250 þúsund
dollara (16,2 milljónir
ísl. kr.). Bónusinn hjá
Repúblíkönum er sá að
viðkomandi fær fjóra
miða á landsfund flokks-
ins þar sem forsetaffam-
bjóðandinn verður til-
nefhdur.
- The New Rcpublic
P ó I i t í s k t I e s m á I
Til ft amtíðar. Alþýðusam-
band Islands 80 ára.
Fylgirit Vinnunnar 3.tbl. 1996
Alþýðusamband Islands varð
áttrætt í vikunni og í tílefhi af-
mælisins var gefið út sérstakt
fylgirit Vinnunnar. Inngangur-
inn er kveðja frá Vigdísi Finn-
bogadóttur forseta lyðveldisins.
Almenna verkalýðsnreyfingin
hefur átt undir nögg að sækja á
liðnum árum og þess sér víða
stað í afmælisritinu. I viðtali við
Guðríði Elíasdóttur fonnann
Verkakvennafélagsins Framtíð-
arinnar í Hafnarfirði kemur
fram óánægja með skort á sam-
stöðu innan verkalýðshreyfing-
arinnar og víðar kveður við sama
tón í afmælisritinu. Meira ber þó
á yfirliti yfir það sem á undan er
gengið og upplýsingrjm um nú-
verandi starfsemi ASI, svona ,
eira; og vera ber í afmælisriti: I
ASI eru um 66.600 félagar í átta
landssamböndum og 236 félög-
um og deildum. Stærsta lands-
AlþÝdiisamband
Íslands
sambandið er Verkamannsam-
band Islands með 28.657 félaga
og það smæsta er Landssam-
band vörubiffeiðastjóra með 354
félaga og enga konu! Brynhildur
Þórarinsdóttír rekur sögu Al-
þýðusambandsins ffá stofriun og
reyndar gott betur því hún hefur
söguna með fyrsm verkalýðsfé-
lögunum sem skutu rótum í lok
síðustu aldar. Þá er stiklað á
helsm ártölum í sögu hreyfing-
arinnar og tilvitnunum úr bar-
átmsögunni sáldrað um ritið.
Smtt viðtöl eru við fyrrverandi
og núverandi trúnaoannenn
verkalýðshreyfingarinnar, t.d.
Þóri Daníelsson, Snorrajónsson
og Benedikt Davíðsson. Þor-
grímur Gestsson skrifer um nú-
tíð og ffamtíð hreyfingarinnar,
en greinin birtist stytt í Viku-
blaöinu í dag, og Snorri S. Kon-
ráðsson um menntun. Einnig er
grein um hróun almannatrygg-
inga og h'feyrissjóðanna. \fið
slúttum eins og forsetinn j inn-
gangsorðunum: Megi ASÍ vegna
sem best á ókomnum ámm í
heilladrjúgu og dýrmæm starfi.
Michael Schudson: The
Power of News
Harvard University Press
1995.
Michael Schudson sló í gegn
með doktorsritgerð sem hann
Sif út á bók fyrir 20 áruxji,
iscovering the News. I bók-
inni var reynt að svara þeirri
spumingu hvers vegna hlutlægni
varð að feglegu markmiði blaða-
manna á 19. öld. Hlutlægni og
fegmennska blaðamanna sætn
vaxandi gagnrýni um þær
mundir sem Schudson lét fyrst
að sér kveða, m.a. höfunda á
'lb* l'-xtn ofXt*-* »<4ad» -onx- d Sf ftiiil«w» « ritins «i
tkr m<4fe cíxf tfH é-ou»rraiir pr.>er«. Tfcu Iwol, 4xmW !»■
rMjuin»t rr«fœj «* ABtrrira* and t.mulnrt el«>.'
borð við Gaye Tuchman
(Objectivity as Strategic Rimal:
An Examination of Newsmen's
Notions of Objectivity), Edward
Epstein (News from Nowhere)
og Herbert Gans (Deciding
What’s News). Þótt vaxancu efa-
semda um ágæti hlutlægrar
blaðamennsku gætti meðal starf-
andi blaðamanna var gjá staðfest
milh þeirra og gagnrýnendanna
áðumefridu sem allir em félags-
ffæðingar. Schudson brúaði
!>etta bil - þrátt fyrir að vera fé-
agsffæðingur. Flann fjallar um
vanda blaðamennskunnar á for-
sendum þeirra sem við hana
starfa. Bóltin sem hér er kynnt
hefur að geyma tíu ritgerðir sem
sltiptast í þrjá kafla, auk inn-
gangs sem er sjálfetæð umfjöllun
um fréttir sem opinbera þekk-
ingu. Fyrsti kaflinn ræðir fféttir í
sögulegu samhengi, annar tekur
til goðsagna um vald fjölmiðla
og sá þriðji er um fjölmiðlun og
hið opinbera.
ræðu og hvernig þau eru
rædd.“
Leiðari Austurlands, Neskaup-
stað
Blaðamenn taki sér taki
„íslenskir blaða- og ffétta-
FJÖLMIÐLAR
Kreppa heimildastýrðrar blaðamennsku
menn hafa síður en svo verið
uppteknir af umræðu og
skoðanaskiptum ,um hin fag-
legu mál. Þó nokkrir láta sig
þessi mál miklu varða og eru
Vikublaðstölur
I árslok 1990 voru í skipa-
stól landsins skráð 1.005
fiskiskip. Þar af vnra 488
fiskiskip af stærri gerðum,
þ.e. niæld í brúttólesmnt og
var mcðalstærð jjeirra 217,9
brúttólestir. Síðan voru 517
fisldskip mæld í brúttótonn-
uni og var meðalstæ,rð þcirra
45,5 brtíttótonn. I árslok
1994 hafði fiskiskipunutn
fækkað niður í 950 (5,5%
fækkun á fjórum árum).
Skipum mældum í brúttó-
lestum hafði fækkað niður í
374 eða um 114 (meðaltalið
koinið í 230,6 bri.) og skip-
um mælduin í brúttótonnutn
hafði Ijölgað í 576 eða um 59
(mcðaltalið komið í 102 bt.).
Eitt aðaleinkenni íslenskrar blaða-
mennsku er hversu heimildastýrð hún
er. Heimildastýring felur í sér að fféttir
eru sagðar á forsendum heimildar-
manna. 1 praxís þýðir þetta að hverju
sinni er til mengi fólks sem fellur undir
skilgreininguna „heimildarmenn“ sem
segja fféttimar í gegnum blaðamenn.
Stjómmálamenn, æðsm embættismenn
og aðrir með opmbera ábyrgð og
mannaforráð em ávallt í þessu mengi á
meðan venjulegt fólk dettur þar inn og
út eftir atvikum. Konumar sem ásaka
biskup urðu heimildarmemi þegar siða-
nefhd presta tók tnál þeirra til meðferð-
ar. (Þangað til vom þær kverúlantar á
máli blaðamanna, þ.e. manneskjur sem
hafa uppi umkvartanir/ásakanir sem em
ótrúverðugar). Með því að siðanefnd tók
mál kvennanna til meðferðar var komin
réttlæting á fjölmiðlaumfjöllun, sam-
kvæmt hefðmn íslenskrar blaða-
mennsku.
Biskup íslands er einnig heimildar-
Ásakanir um kynferðislega
áreitni/nauðgunartilraun Olafs
Skúlasonar biskups og fféttaum-
fjöllunin um málið varpar ljósi á
kreppu íslenskrar blaðamennsku.
Skýrast kemur kreppan
fram hjá DV.
maður og kreppa blaðamennskunnar
opinberast þegar hann neitar öllum á-
sökunum kvennanna. Off á tíðum, t.d. í
stjórnmálum, skiptir litlu þótt tveim
heimildannönnum beri ekki saman, það
er einfaldlega viðurkennt að um tvö eða
fleiri sjónannið geti verið að ræða. í
biskupsmálum var hinsvegar alltof mikið
í húfi til að hægt væri að una við and-
stæðar fullyrðingar um sekt og sakleysi.
Jónas Haraldsson fféttastjóri DV lýsti
starfsaðferðum blaðsins í viðtali á Rás 2 á
fimmtudag í síðusm viku. Hann kvað
blaðið hafa skrifað fyrstu fréttina þegar
ritstjómin varð þess áskynja að siðanefnd
presta hefði ásakanir kvennanna til með-
ferðar. Hámarlti nær umfjöllunin með
helgarblaðsviðtali fyrir tveim vikuin við
konumar þrjár. Konumar „vildu tjá sig
hjá okkur“ sagði Jónas á Rás 2 eins og
DV sé sjálfsafgreiðslustofhun heimildar-
manna. Viðtalið var allt á forsendum
kvennanna og engir tilburðir vom af
hálfu DV til að meta trúverðugleika ffá-
sagnanna, enda tíðkast það ekki í heim-
ildastýrðri blaðamennsku. Konumar
fengu sjálfdæmi um það hversu miltið
þær sögðu og þær kusu að segja ekki ffá
öllum málsatvikunum. í þessu tilvilti var
DV viljugt verkfæri heimildannanna og
auðséð hvers vegna. Frásagnir kvenn-
anna vom dýnamískt fréttaefni.
DV hefði gert lesendum sínum meiri
greiða með því að koma ffam af meiri
myndugleik og sett blaðamann eða
blaðainenn í það að vinna sjálfetæða frétt
um ásakanimar en ekki endurvarpa þeim
athugasemdalaust. Með skoðanakönnun
á afetöðu almennings til þess hvort bisk-
upinn ætti að segja af sér, sem birttist í
DV á þriðjudag, var blaðið í raun að
biðja fólk að greiða atkvæði um sannleik-
ann en hafði ekkert gert til að auðvelda
fóllti að leggja mat á samsltipti biskups og
kvennanna. Þegar reynir á er heimilda-
stýrð blaðamennska handónýt blaða-
mennska.