Lesbók Morgunblaðsins - 29.01.2005, Side 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 29. janúar 2005 | 15
Kvikmyndir
Borgarbíó, Akureyri:
The Aviator
Elektra
Í takt við tímann
(SV)
Háskólabíó
The Aviator
Alexander
One point o
The Incredibles
(HL)
Ocean’s Twelve
(SV)
Laugarásbíó
The Aviator
Birth
Oldboy



 (HJ)
Blade Trinity

 (SV)
Búi og Símon – Leiðin til Gayu


 (SV)
Regnboginn
Elektra
Sideways




(SV)
Finding Neverland
Birth
Í takt við tímann
(SV)
Sambíóin Reykjavík,
Keflavík, Akureyri
Alexander
Team America World Police
A series of unfortunate events
National Treasure
The Polar Express
(HJ)
The Incredibles
(HL)
Smárabíó
Elektra
Sideways




(SV)
Birth
Finding Neverland
TAXI
Í takt við tímann
(SV)
Myndlist
Anddyri Suðurlandsbrautar
4: Rafn Sigurbjörnsson – Fjöl-
skyldan. Tíu olíumálverk.
Árbæjarsafn: Í hlutanna eðli –
stefnumót lista og minja. Til 5.
júní.
Gallerí 101: Egill Sæbjörns-
son – Herra Píanó & Frú
Haugur. Til 29. jan.
Gallerí Banananas: Baldur
Björnsson – Hefur þú kynnst
geðveiki? Lokar í dag.
Gallerí Dvergur: Efrat Zehavi
– Fireland. Stendur til 13.
febrúar
Gallerí Humar eða frægð!:
Ásdís Sif Gunnarsdóttir sýnir
myndbandsverk. Stendur til
18. febrúar.
Gallerí i8: Finnur Arnar sýnir
til 26. feb.
Gallerí Sævars Karls: Hulda
Vilhjálmsdóttir – Hver bankar
á hurðina? Kannski barnið í
landslaginu?
Gerðuberg: Þetta vilja börnin
sjá! – Myndskreytingar úr ís-
lenskum barnabókum sem
gefnar hafa verið út á árinu.
Sýndar eru myndir úr nær
fjörutíu bókum eftir tuttugu
og sjö myndskreyta. Þýska
listakonan Rosemary Trockel
sýnir til 27. feb.
Grafíksafn Íslands: Rut
Rebekka sýnir vatnslita- og
olíumálverk.
Hafnarborg: Rafmagn í 100 ár
– sýning í tilefni af 100 ára af-
mæli fyrstu almennings-
rafveitunnar. Svart á hvítu,
þrívíð verk, málverk, teikn-
ingar og grafík eftir íslenska
og erlenda listamenn í Sverr-
issal og Apóteki. Sigrún Guð-
mundsdóttir er myndhöggvari
janúarmánaðar.
Hólmaröst: Jón Ingi Sigur-
mundsson – olíu- og vatns-
litamyndir.
Hrafnista Hafnarfirði:
Tryggvi Ingvarsson, raf-
virkjameistari og heimilis-
maður á Hrafnistu, sýnir út-
saum og málaða dúka í Menn-
ingarsalnum á fyrstu hæð.
Hönnunarsafn Íslands, Garða-
torgi: Sænskt listgler, þjóð-
argjöf.
Iðntæknistofnun: Nýsköpun í
ný sköpun. Átta listamenn úr
Klink og Bank.
Kaffi Espresso: Guðrún Egg-
ertsdóttir – skúlptúrar og
myndir.
Kaffi Sólon: Sigríður Valdi-
marsdóttir – Snjókorn.
Kling og Bang gallerí: Heimir
Björgúlfsson – Alca torda vs.
rest. Til 30. jan.
Kubburinn – LHÍ: Þóra Gunn-
arsdóttir sýnir verk sín.
Kunstraum Wohnraum: Alda
Sigurðardóttir, Landslags-
verk. Til 28. jan.
Listasafn Akureyrar: Ashkan
Sahihi – Stríðsmenn hjartans.
Stendur til 6. mars.
Listasafn ASÍ: Valgerður Guð-
laugsdóttir – Á skurðarborði
Augans. Stendur til 6. feb.
Listasafn Kópavogs – Gerðar-
safn: Birgir Snæbjörn Birg-
isson – verk úr tveimur mynd-
röðum, Snertingar og
Ljóshærðar starfstéttir. Elías
B. Halldórsson – Olíuljós.
Verk úr einkasafni Þorvaldar
Guðmundssonar og Ingibjarg-
ar Guðmundsdóttur á neðri
hæð.
Horn, Pipilotti Rist og Karin
Sander.
Safn Ásgríms Jónssonar:
Þjóðsagnamyndir Ásgríms
Jónssonar.
Slunkaríki: Ívar Brynjólfsson
– Bardagavellir.
Suðsuðvestur, Reykjanesbæ:
Magnús Pálsson sýnir inn-
setningu.
Thorvaldsen: Kristín
Tryggvadóttir – Leikur að
steinum. Til 19. feb.
Tjarnarsalur Ráðhúss
Reykjavíkur: Sören Solsker
Starbird – Er sálin sýnileg?
Ljósmyndasýning.
Þjóðminjasafnið: Hér stóð
bær … og Átján vóru synir
mínir í Álfheimum. – Ljós-
myndasýningar.
Leiklist
Borgarleikhúsið: Ausa og
stólarnir, Lau. Belgíska
Kongó, Sun. Híbýli vindanna,
lau, sun. Lína Langsokkur,
sun. Saumastofan, 30 árum
síðar, sun.
Loftkastalinn: Martröð á jóla-
nótt, sun.
Þjóðleikhúsið: Böndin á milli
okkar, Lau. Dýrin í Hálsa-
skógi, sun. Nítjánhundruð,
lau. Þetta er allt að koma, lau.
Listasafn Reykjanesbæjar:
Kristín Gunnlaugsdóttir –
mátturinn og dýrðin, að eilífu.
Listasafn Reykjavíkur –
Ásmundarsafn: Maðurinn og
efnið. Yfirlitssýning. Til 2006.
Listasafn Reykjavíkur –
Hafnarhús: Erró, Víðáttur.
Þórður Ben Sveinsson – Borg
náttúrunnar. Bjargey Ólafs-
dóttir – Láttu viðkvæmt útlit
mitt ekki blekkja þig. Brian
Griffin – Áhrifavaldar.
Til 27. feb.
Listasafn Reykjavíkur, Kjar-
valsstaðir: Textíllist 2004 – Al-
þjóðleg textílsýning. Kjarval í
Kjarvalssal.
Ljósmyndasafn Reykjavíkur:
Fyrir og eftir. Til 6. febrúar.
Náttúrugripasafnið Hlemmi:
Tuttugu og sex mynd-
listarnemar sýna.
Nýlistasafnið: Hlynur Helga-
son – Gengið niður Klapp-
arstíg. Ævintýralegir femín-
istar – Carnal Knowledge.
Lýkur um helgina.
Safn: Stephan Stephensen –
AirCondition. Jóhann Jó-
hannsson – Innsetning tengd
tónverkinu Virðulegu forset-
ar. Á hæðunum þremur eru að
auki ýmis verk úr safneign-
inni, þ.á m. ný verk eftir Roni
KVIKMYNDIN Alexander, hið sögulega ep-
íska drama leikstjórans Olivers Stones um
herkonunginn Alexander mikla, nær því
markmiði að vera eftirminnileg, en þá fyrst
og fremst fyrir það að vera einhver sú afleit-
asta sögulega epíska Hollywood kvikmynd
sem komið hefur fram á sjónarsviðið á síð-
ustu árum. Satt að segja verður manni orða
vant á köflum yfir slappheitunum, sem óneit-
anlega ýkjast upp um allan helming þegar
umbúnaðurinn er svona mikilfenglegur og
viðfangsefnið svo stórt. Það er í raun úr
vöndu að ráða þegar kemur að því að nefna
tiltekna galla á þessari kvikmynd, því hún er
í raun eitt stórt klúður, en það er þó reyn-
andi að benda á einhverja veikleika af mörg-
um, s.s. almenna uppbyggingu frásagn-
arinnar.
Þegar til stendur að halda áhorfanda fyrir
framan tjaldið næstu þrjá klukkutímana,
getur t.d. verið mikilvægt að byrja herleg-
heitin á tilkomumikinn hátt. Þetta er hins
vegar ekki raunin í Alexander, en frásögn
myndarinnar (eftir stutt kliskjukennt atriði
frá dauðastund stórmennisins) hefst á lang-
dregnum aðfaraorðum „sögumanns“, hins
aldraða Ptólemeusar, sem leikinn er af Anth-
ony Hopkins. Þessi sögumaður á eftir að
detta inn og út úr myndinni, þá jafnvel eftir
að hafa gleymst um langa hríð, og virðist
þjóna því hlutverki að kítta upp í göt í frá-
sögninni og koma að heildarupplýsingum um
Alexander og feril hans, og minnir þá á
nokkurs konar David Attenborough-fígúru í
upphafi fræðslumyndar, þar sem hann kast-
ar fram hugleiðingum um arfleifð stórmenn-
isins, og dregur á handhægan hátt fram kort
yfir yfirráðasvæði og landvinninga Alexand-
ers. Eftir innnganginn eru örlög áhorfenda
sett í hendur leikkonunnar Angelinu Jolie,
sem hellir sér í það að túlka heiftúðuga og
fláráða móður hins barnunga Alexanders, af
svo mikilli vanhæfni að erfitt er að sjá fyrir
sér hvernig nokkur leikstjóri gæti látið slíkt
rata í endanlega útgáfu myndar sinnar. En
tilgerðarleikinn skrifast ekki alfarið á Jolie,
því leikstjórinn ítrekar sjálfur klisjurnar með
því að súmma á iðandi snáka, til að undir-
strika varnaðarorð um fláræði kvenna, og
beitir viðlíka myndrænum oftúlkunum jafnt
og þétt út í gegnum myndina. Dvalið er lengi
vel við mótandi þætti í æsku Alexanders, en
síðan tekið heljarstökk fram til þess tíma
þegar Alexander hefur tekið við konungs-
hlutverkinu af föður sínum Filipusi og er um
það bil að ráðast til atlögu við Persaveldi eft-
ir sigursæla landvinninga. Þessi uppbygging,
þar sem við missum í raun af stórum hluta í
uppbyggingu persónu sem á að standa fyrir
Alexander mikla, helgast í raun af því hversu
upptekinn Stone er af því að útlista æsku- og
foreldratengdar sálarflækjur Alexanders,
sem gera hann frekar að fórnarlambi óvið-
ráðanlegrar áráttu, en árásarhneigðum
heimsvaldasinna. Kenningin er einhvern veg-
inn á þá leið að Alexander hafi þráð svo mjög
að brúa hatramman ágreininginn milli for-
eldra sinna, að hann hafi gert það að lífs-
verkefni sínu að sameina ólíka ættbálka
heimsins – undir lauslegum formerkjum
grískrar (eða vestrænnar) menningar.
Í atlögu Stones við goðsöguna um Alex-
ander mikla myndast í raun togstreita milli
tveggja verkefna, þ.e. að afhjúpa goðsöguna,
og staðfesta ákveðna stórmennisgoðsögu,
sem er auðtúlkanleg okkur nútíma Vest-
urlandabúum. Leikstjóranum er svo mjög í
mun að hnykkja á þessari túlkun, en halda
um leið öðrum túlkunarleiðum opnum að
sjónarhornið á söguna og manninn verður
reikult og mótsagnakennt. Þetta skýrir e.t.v.
þá leiðu staðreynd að þegar liðið er að því
sem mörgum áhorfandanum þætti eflaust
löngu kominn tími til að pakka sögunni sam-
an, tekur við röð af „uppgjörum“ sem spiluð
eru út sem dramatískir hápunktar, en verða
sífellt máttlausari og langdregnari eftir því
sem teygist úr myndinni. Á stundum virðist
ójöfn söguframvindan reyndar fremur mót-
ast af tilviljun fremur en öðru, sérstaklega
virðist langt endurlitsatriði sem kemur eins
og skrattinn úr sauðarleggnum inn í upp-
gjörshluta myndarinnar, eins og það hafi
verið tekið úr upprunalegri tímaröð og skellt
aftur í sögulokin, í nokkurs konar tilvistar-
kreppu leikstjórans í klippiherberginu.
Ofleikur er almennt einkenni á frammi-
stöðu leikara í myndinni. Leikararnir Colin
Farrell í hlutverki Alexanders, Val Kilmer í
hlutverki Filips og Rosario Dawson í hlut-
verki Roxane, drottningar Alexanders, eru
t.d. öll ósköp aumkvunarverð í klisju-
kenndum hlutverkum sínum. Jared Leto er
reyndar athyglisverður í hlutverki elskhuga
hins tvíkynhneigða Alexanders, en jafnvel í
þessum „ögrandi“ þætti sögunnar, þ.e. þar
sem vikið er að „forngrískum“ lífsstíl hetj-
anna, er skipst á klisjum og hiki. Þess er
a.m.k. gætt að láta Alexander staðfesta
sanna karlmennsku sína er hann nýtur ný-
fenginnar drottningar sinnar, í einhverju því
yfirgengilegasta kynlífsatriði sem sést hefur
lengi í Hollywood-mynd. Hvað leik-
frammistöðu í myndinni varðar mæðir auð-
vitað mest á Colin Farrell, en þrátt fyrir að
setja bæði kraft og sölt tár í leikinn, nær
Colin Farell aldrei almennilega upp í stór-
mennishlutverkið, og ekki hefur aflitað hárið
og írskur hreimurinn hjálpað til þar.
Eftir myndina sitja því ekki eftir vanga-
veltur um goðsögnina Alexander mikla, held-
ur einfaldlega spurningin: Hvað var Oliver
Stone eiginlega að hugsa?
Stórfellt klúður
Heiða Jóhannsdóttir
Colin Farrell „Hvað leikframmistöðu í myndinni varðar mæðir auðvitað mest á Colin Farrell, en þrátt
fyrir að setja bæði kraft og sölt tár í leikinn, nær Colin Farell aldrei almennilega upp í stórmennis-
hlutverkið, og ekki hefur aflitað hárið og írskur hreimurinn hjálpað til þar.“
KVIKMYNDIR
Sambíóin og Háskólabíó
Leikstjórn: Oliver Stone. Aðalhlutverk: Colin Farrell,
Angelina Jolie, Val Kilmer, Jarted Leto o.fl. Bandarík-
in, 175 mín.
Alexander