Lesbók Morgunblaðsins - 10.12.2005, Page 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 10. desember 2005 | 13
Markaðurinn fyrir rokk-minjagripi hefur tekið kipp að
undanförnu, en ekki er óalgengt að
safnarar pungi út
sem nemur sex
og hálfri milljón
íslenskra króna
fyrir álitlega
rokkgripi á borð
við hljóðfæri og
fatnað þekktra
rokkara. Nýi
markhópurinn
samanstendur af
rokkaðdáenda-
kynslóðinni sem var á unglingsaldri
á sjöunda og áttunda áratugnum en
hefur nú komist í álnir. Þannig seld-
ust t.d. á dögunum hand-
skrifuð ljóð Bobs Dylans
fyrir 78 þúsund banda-
ríkjadala á árlegu rokk- og popp-
vöruuppboði Christies-uppboðshald-
arans. Blaðsnepill sem John Lennon
hraflaði á textann að laginu „All You
Need is Love“ var sleginn fyrir 1
milljón dala á uppboði í júlí. Þá seld-
ist „Blackie“, Fender-rafmagnsgítar
sem Eric Clapton notaðist við á ár-
unum 1970 til 1985, fyrir tæpa millj-
ón bandaríkjadala á uppboði í júní
síðastliðnum. „Blómabarna-kynslóð-
in er orðin óhóflega loðin um lófana
og lítur á rokkminjagripasöfnun sem
vænlega og gefandi fjárfestingar-
leið,“ segir safnarinn Ed Kosinski
um hinn blómstrandi rokkminja-
gripamarkað.
  
Marilyn Manson gekk að eigaunnustu sína Dita Von Teese
við látlausa athöfn á Írlandi í síðustu
viku, að sögn
tímaritsins
People. Hinn um-
deildi rokkari og
kona hans gáfust
hvort öðru
frammi fyrir sex-
tíu brúðkaups-
gestum í borg-
aralegri athöfn í
kastala í eigu vin-
ar en kvikmynda-
gerðarmaðurinn Alejandro Jodor-
owsky gaf hjónin saman. Manson er
36 ára að aldri, en Von Teese 33ja.
Þau hafa verið par í fjögur ár og trú-
lofuðust í fyrra.
  
Netvæðingin hefur endurlífgaðmarkaðinn fyrir tónlistar-
myndbönd eftir lægð sem ríkt hefur
í þeim efnum frá því um miðjan tí-
unda árauginn. Þá hóf hin útbreidda
tónlistarsjónvarpsstöð MTV að sýna
veruleikasjónvarpsþætti í auknum
mæli og var dregið verulega úr sýn-
ingum tónlistarmyndbanda, þannig
að aðeins allra stærstu stjörnurnar
komust að með myndbönd sín. Nú
hefur tónlistarmyndbandadreifing á
netinu gjörbreytt landslaginu, og er
hvarvetna hægt að hlaða niður stök-
um myndböndum þekktra og minna
þekktra hljómlistarmanna, m.a. í
stykkjatali í gegnum iTunes Music
Store, og á MySpace.com tónlist-
arvefsíðunni sem hefur um 36 millj-
ón notendur. Fyrir vikið hefur
myndabandaframleiðsla aukist og
hefur MTV-sjónvarpsstöðin hafið
dreifingu tónlistarmyndabanda á
Overdrive Channel á netinu, áþekk-
um þeim sem einnig er að finna á
Yahoo og AOL. Með auknum tæki-
færum til að koma tónlistarmynd-
böndum á framfæri hefur gróska
færst í formið á ný, og nýta böndin
sér óspart óhefðbundnari dreifileið-
ir. My Chemical Romance birti t.d.
nýja myndbandið að „I’m Not OK“ á
MySpace.com áður en það var frum-
sýnt á MTV-sjónvarpsstöðinni. Þá
hyggjast Fall Out Boy gefa út tvær
ólíkar myndabandsútgáfur titillags
næstu smáskífu sinnar, aðra vin-
sældarvæna fyrir MTV-dreifingu en
hina djarfari fyrir óhefðbundna net-
miðla. Með hinni nýju þróun eru tón-
listarmyndbönd jafnframt orðin að
söluvöru í sjálfu sér, ekki aðeins
kynningarefni sem fylgir með hljóm-
plötuútgáfu.
My Chemical Romance
Marilyn Manson
Erlend
tónlist
Bob Dylan
E
nginn frýr Sinéad O’Connor hæfi-
leika – hún er vissulega ein
mesta söngkona poppsögunnar,
en ýmsir hafa gert því skóna að
hún sé ekki með öllum mjalla,
ekki síst blaðamenn, sem taka
fáu eins illa og frægu fólki sem vill fá að vera í
friði. Það sannast ekki síst af því hve þeir hafa
verið iðnir við að skrifa um hana rætnar og mein-
legar fréttir og frásagnir þar sem allt er fært á
versta veg og túlkað henni í óhag. Gekk svo langt
fyrir nokkrum árum að hún birti auglýsingu í
írsku blaði þar sem hún baðst undan frekari um-
fjöllun sem hún sagði jaðra
við einelti.
Það má til sanns vegar
færa að Sinéad O’Connor hafi fengið illa útreið
hjá írskum fjölmiðlum og voru fjölmiðlar víða um
heim iðnir við að skrifa fréttir af furðufuglinum
Sinéad O’Connor, í það minnsta þar til frægðarsól
hennar tók að hníga. Reyndar skýrist fréttaflutn-
ingurinn að einhverju leyti af því að Sinéad hefur
jafnan farið ótroðnar slóðir og lítt hirt um ann-
arra umtal, sem sannast til að mynda á nýrri skífu
hennar, Throw Down Your Arms, þar sem hún
syngur nokkur sígild reggílög við undirleik nokk-
urra fremstu tónlistarmanna Jamaica.
Sinéad O’Connor vakti gríðarlega athygli á sín-
um tíma fyrir breiðskífuna The Lion And The
Cobra sem kom út 1987 er stúlkan var ríflega tví-
tug. Platan var býsna fjölbreytt, pönkskotin,
poppuð og krydduð írskri þjóðlagatónlist, og seg-
ir sitt um hæfileika Sinéad að hún stýrði útsetn-
ingum og upptökum á plötunni sjálf. Segir líka
sitt um sjálfstæði hennar að hún gaf frat í við-
teknar venjur um útlit söngkvenna, krúnurökuð
og klædd í föt sem ýktu ekkert og gáfu ekkert í
skyn. Hún var líka óspör á yfirlýsingar um að-
skiljanlegustu hluti, gjarnan umdeild atriði og
viðkvæm.
The Lion And The Cobra seldist vel, en enn
betur seldist næsta plata, I Do Not Want What I
Haven’t Got, sem kom út í ársbyrjun 1990, ekki
síst fyrir magnaða útgáfu hennar á Prince-laginu
Nothing Compares 2 U. Sinéad O’Connor var
orðin ein helsta stjarna síns tíma, en í stað þess að
feta þá leið lengra fóru næstu ár í að komast und-
an frægðinni.
Tónlist með trúarlegu inntaki
Am I Not Your Girl? kom út 1992, upp full með
poppslögurum sem fluttir voru í stórsveitaútsetn-
ingum með vægast sagt misjöfnum árangri. Í um-
slagi plötunnar var að finna vísbendingu um að
Sinéad væri á leið út úr poppinu, hafi einhver
efast sem hlustað hafði á plötuna, og í viðtölum
var hún ófeimin að gefa yfirlýsingar um það að
hún hygðist snúa sér að tónlist með trúarlegu inn-
taki.
Í kjölfar Am I Not Your Girl? dró heldur úr
vinsældum Sinéad en hún átti eftir að ná mun
meiri frægð því í beinni útsendingu á vinsælum
sjónvarpsþætti vestan hafs reif hún mynd af páfa
í lok flutnings á Marley-laginu War. Þetta þótti
Bandaríkjamönnum mikil goðgá og á einu augna-
bliki varð Sinéad O’Connor fræg um gervöll
Bandaríkin, ef ekki alræmd. Segir sitt að þegar
henni var boðið að syngja á afmælistónleikum
Bobs Dylans var hún púuð af sviðinu af gestum
sem þangað voru komnir til að hylla mótmæla-
skáldið.
Erfið ár
Næstu ár voru Sinéad erfið, enda var hún lögð í
einelti af ýmsum miður þokkuðum blöðum og
tímaritum. Hún hélt þó sínu striki, sneri sér nán-
ast eingöngu að tónlist með trúarlegu sniði og þá
enn frekar að rastafari-söngvum reggílistmanna,
sjá til að mynda lagið Fire on Babylon sem var að
finna á breiðskífunni Universal Mother sem kom
út 1994. Fjórum árum síðan vígðist hún sem
prestur í klofningshópi kaþólskra og á Faith and
Courage, sem kom út fyrir fimm árum, gekk hún
enn lengra í átt að rastafaritónlist.
Sinéad O’Connor byrjaði feril sinn með af-
bragðsplötu og sendi frá sér enn betri plötu í kjöl-
farið en eftir það hallaði stöðugt undan fæti ef
listrænn kvarði er lagður á verk hennar. Það kom
því óneitanlega skemmtilega á óvart þegar Sean
Nos Nua kom út 2002, en á henni færir hún írsk
þjóðlög í reggítakt með góðum árangri. Enn betri
er obbi laga á plötunni sérkennilegu She Who
Dwells in the Secret Place Of The Most High
Shall Abide Under The Shadow Of The Almighty,
sem kom út 2004 og hefur meðal annars að geyma
ýmisleg samstarfsverkefni. Í kjölfar hennar lýsti
Sinéad O’Connor því síðan yfir að nú væri hún
hætt að taka upp tónlist sem ekki fæli í sér trúar-
legan boðskap, væri í trúarlegum anda. Þau fyrir-
heit rætast síðan rækilega á Throw Down Your
Arms.
Trúarsöngvar rastafarimanna
Í apríl síðastliðnum hélt Sinéad O’Connor til Jam-
aica og hitti þar fyrir þá Sly Dunbar og Robbie
Shakespeare sem hún réð til að taka upp með sér
plötu af ýmislegum trúarsöngvum rastafarim-
anna. Ekki er bara að þeir Sly & Robbie sjái um
bassa og trommur heldur koma við sögu á plöt-
unni fleiri frægir reggílistamenn; nægir að nefna
þá Mikey Chung, Sticky Thompson, Dalton
Brownie og Dean Fraser. Lögin á skífunni eru
víða að, þrjú úr smiðju Winston Rodney, eða
Burning Spear, sem er og einn helsti lagasmiður
reggísögunnar þegar trúarhiti er annars vegar,
lögin Jah Nuh Dead, Marcus Garvey, Door Peep,
He Prayed og Throw Down Your Arms. Tvö lög
eru frá Lee „Scratch“ Perry, snilldarverkið Curly
Locks og Vampire. Peter Tosh á eitt lag, Down-
pressor Man, og Y Mas Gan er lagið fræga með
The Abyssinians svo dæmi séu tekin.
Í spjalli fyrir ekki svo löngu lét Sinéad þau orð
falla að hún þyrfti ekki að óttast um fjárhag sinn
það sem eftir er og hefði því frelsi til að gera hvað
það sem henni sýnist á tónlistarsviðinu. Hún
hyggst og halda áfram á sömu braut, syngja um
verðmæti sálarinnar, og er með í smíðum plötu
með eigin lögum sem rata svipaða leið og farin er
á Throw Down Your Arms. Sú skífa á heita Theo-
logy og kemur út á næsta ári á hennar eigin
merki, That’s Why There’s Chocolate and Vanilla,
sama útgáfa og gefur út Throw Down Your Arms.
Sinéad og verðmæti sálarinnar
Á nýrri skífu Sinéad O’Connor, Throw Down
Your Arms, syngur hún nokkur sígild reggílög
við undirleik nokkurra fremstu tónlistarmanna
Jamaica.
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
E
f finna ætti eitt orð til lýsa tónlist
og tónlistarferli David Bowie
kemur helst upp í hugann ögr-
andi. Á fyrstu árunum, í lok sjö-
unda áratugar síðustu aldar og í
upphafi þess áttunda, var það
kannski einna helst framkoman sem ögraði en
síðar var það tónlistin.
Bowie hefur alltaf farið sínar eigin leiðir og
komið fram með tónlist sem er öðruvísi. Þetta
kom einna skýrast fram á áttunda áratug síðustu
aldar í trílógíunni, plötunum
þremur sem hann gerði í
samstarfi við Brian Eno, þ.e.
Low, „Heroes“ og Lodger, en
þær komu út í þessari röð frá
1977 til 1979. Nauðsynlegt er að sjálfsögðu að
hlusta á plöturnar allar og í réttri röð. Því er hins
vegar ekki að leyna að „Heroes“ er minnisstæð-
ust. Titillagið á ekki lítinn þátt í því.
Bowie fluttist til Berlínar í Þýskalandi á árinu
1977 eftir að Low kom út. Þar vann hann að
„Heroes“ í upptökustúdíói sem var í um 200
metra fjarlægð frá Berlínarmúrnum. Og það
kemur vel fram á plötunni. Hún er dökk og það er
nánast eins og borgin sé eitt af hljóðfærunum.
Mörg af lögum Bowie í gegnum tíðina hafa ver-
ið flóknari en gengur og gerist í popptónlist. Það
á hins vegar ekki við um titillagið „Heroes“. Upp-
bygging lagsins er einföld, að mestu leyti ein-
ungis þrír hljómar. Sándið, takturinn, textinn og
söngurinn virka hins vegar fullkomlega.
Bowie sagði einhverju sinni að textinn í laginu
fjallaði um tvo elskendur sem búa sitt hvorum
megin við Berlínarmúrinn. Gæsalappirnar um
heiti lagsins séu til að undirstrika kaldhæðnina í
því að ást þeirra sé hafin yfir Múrinn og þær deil-
ur sem hann stóð fyrir. Og hann syngur: We can
be heroes/Just for one day.
Það er því ákveðin bjartsýni í laginu „Heroes“,
en það sama verður ekki sagt um önnur lög plöt-
unnar. Beauty and the Beast byggist á ævintýr-
inu þekkta. Joe the Lion segir frá því þegar
bandarískur gjörningalistamaður, Chris Burden,
lét negla sjálfan sig á þak Volwswagen-bifreiðar.
Blackout er hugsanlega frásögn af þeim ógöngum
sem Bowie var kominn í vegna drykkju og annars
óþverra áður en hann reif sig upp og fór til Þýska-
lands. Þetta eru frekar svartsýnar lýsingar á
hnignandi samfélagi. Sons of the Silent Age er þó
í hressari kantinum og fjallar um pönktímabilið
og nýbylgjuna og eitt af betri lögum plötunnar.
Seinni hlið „Heroes“ er öll instrúmental að frá-
töldu síðasta laginu, The Secret Life og Arabia,
sem fjallar um kvikmyndina Lawrence of Arabia
með öllum þeim leyndarmálum sem þar voru.
Fyrsta lagið á seinni hliðinni er V-2 Schneider,
óður til Florian Schneider í þýsku hljómsveitinni
Kraftwerk, sem Bowie var sérstaklega hrifinn af.
Hin lögin, Sense of Doubt, Moss Garden og Neu-
köln eru öll í þyngri kantinum eins og heiti þeirra
gefa til kynna.
„Heroes“ er þung plata frá ögrandi listamanni,
en titillagið er án nokkurs vafa eitt af perlum
popptónlistarinnar. Kannski toppurinn á ferli
David Bowie til þessa?
Hetjur aðeins í einn dag
„Heroes“ er þung plata frá ögrandi listamanni, en
titillagið er án nokkurs vafa ein af perlum popp-
tónlistarinnar.
Poppklassík
Eftir Grétar Júníus
Guðmundsson
gretar@mbl.is