Morgunblaðið - 27.03.2005, Blaðsíða 11

Veit nokkur hver hann er? Erum við ekki sí og æ
að reyna að telja sjálfum okkur og öðrum trú um
að við séum svona og hinsegin án þess að hafa
fyrir því nokkra aðra tilfinningu en óskhyggju,
jafnvel sjálfsblekkingu? Ef þú spyrð einhvern
spurningar, hvernig getið þið, þú eða hann, verið
viss um að svarið sé rétt og satt? Veit nokkur
hvenær hann er að plata sjálfan sig – og þar með
viðmælanda sinn?
„Allir menn eru samsettir,“ segir Jóhann Páll
Valdimarsson þar sem við sitjum á kaffihúsi í miðbænum og veltum vöng-
um yfir þessum gáfulegu spurningum í upphafi samtals sem eðli málsins
samkvæmt hefur því hlutverki að gegna að komast að því hvernig þessi at-
kvæðamikli bókaútgefandi til þriggja áratuga í rauninni er. Ég veit ekki
hvort þetta er góður aðdragandi að slíku samtali. En við Jóhann komumst
að samkomulagi um að það eina sem við getum gert er að reyna, að leita að
einhverjum sannleikskjarna og láta slag standa hvort við þekkjum hann
þegar hann birtist. Og svo er ekki annað eftir en að brosa í kampinn yfir
hyldýpi alvörunnar.
Ef við leggjum innri manninn aðeins til hliðar og skoðum það sem við
blasir: Jóhann Páll er snareygur og fráneygur og lítur sjaldan undan. Það
er mikil breyting frá því þegar hann var ungur, faldi sig og fór með veggj-
um. Frá honum stafar heilmikil orka, sem hann viðurkennir að hann hafi
ekki alltaf vitað hvað hann ætti að gera við. Hún virðist engu minni núna,
þótt hann sé hálfslappur, nýstiginn upp úr veikindum, þar sem berkju-
bólga, snertur af lungnabólgu og astma kepptust um athyglina. Hann seg-
ist eiga að nota innöndunarstera daglega til að vinna bug á þessum ein-
kennum en hafi svo ofnæmi fyrir sterunum. Það kallast vítahringur.
„Ég er búinn að eyðileggja í mér hluta af lungnavefnum með reyk-
ingum,“ segir hann, „og veikist af þeim ástæðum þrisvar-fjórum sinnum á
ári.“
Ég legg vindilinn til hliðar.
„Elskan mín, þú drepur mig ekki með þessum vindli,“ glottir Jóhann
Páll, sem lagði sígarettuna frá sér fyrir fjórum árum. „En í rauninni er
skárra fyrir mig að verða veikur en taka þessa bannsetta stera. Þeir hleypa
mínu viðkvæma taugakerfi í algjört uppnám.“
Hvíldin frá grimmum bókaheimi
Í upphafi hvers árs, eftir spennu jólabókahasarsins, hefur hann reynt að
hvíla þetta viðkvæma taugakerfi á erlendri grund, helst í heitu loftslagi.
Þau Guðrún Sigfúsdóttir, eiginkona Jóhanns og ritstjóri hjá fjölskyldu-
fyrirtækinu JPV útgáfu, hafa jafnan farið sam-
an í slíkar hvíldarferðir, slakað á, en auðvitað
tekið með sér handrit og erlendar bækur til
lestrar, skrafs og ráðagerða um hugsanleg verk
til útgáfu. Í ár fór hann hins vegar í „feðgaferð“
til Washington með Valdimar, 16 ára syni sín-
um, til að svara „mæðgnaferð“ Guðrúnar og
dótturinnar Sifjar, sem er 24 ára, fyrir fjórum
árum. Á þessum ferðalögum hefur eldri son-
urinn, Egill Örn, haldið fyrirtækinu á siglingu
heima, en hann er framkvæmdastjóri þess. Jóhann segir að Wash-
ingtonferðin hafi verið fín, þótt hráslaginn þar hafi átt sinn þátt í veikind-
unum. Mestum tíma hafi þeir feðgar varið í „dótabúðum“. „Ég vex aldrei
upp úr dótinu,“ segir hann. „Stórir strákar verða að hafa sitt dót.“ Og dót-
ið er einkum tölvur og skyldur búnaður, en ekki síður myndavélar. Hann
kveðst hafa fundið vaxandi þörf fyrir að koma sér upp hobbíi. „Auðvitað
eru dásamleg forréttindi að hafa lifibrauð af því sem maður hefur mestan
áhuga á. En það er ekki hollt til lengdar að vinnan sé bæði áhugamál og
lifibrauð. Það sem ég hef gert mér til ánægju í seinni tíð eru ferðalög er-
lendis og gönguferðir í náttúrunni, ekki síst uppi í Skorradal þar sem við
eigum sumarbústað. Mig hefur vantað áhugamál sem kemur í veg fyrir að
ég sé að vinna öll kvöld og helgar og núna hef ég enduruppgötvað gamlan
áhuga á ljósmyndun. Hef ákveðið að fara að sinna henni af krafti, keypti
mér í því skyni góða stafræna myndavél í Washington sem ég hlakka til að
leika mér með og vinna með afraksturinn í myrkraherbergi tölvunnar.“
Jóhann Páll segist alltaf koma eins og undin tuska út úr jólavertíðinni.
„Þetta venst ekki. Alltaf sama spennan. Á hverju ári lofa ég mér því að
komast í gegnum þennan tíma án þess að ganga svona nærri mér, en það
hefur ekki tekist. Auðvitað er stuðningur í því að þurfa ekki að hafa
áhyggjur af fjárhagslegri afkomu. Fyrirtækið hefur gengið vel þessi fjögur
ár, sem það hefur starfað, og æ betur. Fjárhagsgrundvöllurinn er því orð-
inn traustari. Engu að síður er árangurinn á hverju ári mér alltaf jafnmikið
kappsmál, fyrirtækisins vegna, mín vegna, en ekki síst höfundanna vegna.
Ég vil alltaf ná þeim hámarksárangri sem ég tel möguleika á. Þessi full-
komnunarárátta er vandamálið, kröfurnar sem ég geri til sjálfs mín og út-
gáfunnar, og starfsmennirnir fara ekki varhluta af þessu.“
Fyrir utan gönguferðirnar notar hann ketti til að ná sér niður. Ketti?
„Já. Að loknum vinnudegi er eins og jógatími fyrir mig að fara inn í rúm
með einn eða fleiri ketti og strjúka þeim um leið og ég horfi á kvöldfrétt-
irnar. Kettir eru svo næmir á stress að þeir flýja á braut ef þeir finna að
maður er spenntur. Návist kattar róar mig óendanlega.“ Hann bætir við:
Eftir Árna Þórarinsson
Ljósmyndir Golli
Þrjátíu ár Jóhanns Páls Valdimars-
sonar í íslenskri bókaútgáfu eru
saga afreka, átaka og uppgjöra.
Sjálfur kveðst hann friðarins mað-
ur. Núna gengur honum allt í hag-
inn, en samt líst honum ekki á
blikuna í íslensku viðskiptalífi.
EIGIN
HERRA
27.3.2005 | 11