Morgunblaðið - 31.03.2005, Síða 4

4 FIMMTUDAGUR 31. MARS 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SAMKVÆMT þremur úrskurðum manna-
nafnanefndar, þeim nýjasta frá 18. mars síð-
astliðnum, er eiginnafnið Blær karlmanns-
nafn og því má ekki skíra stúlkur því nafni.
Blær Guðmundsdóttir sem hefur borið þetta
nafn í rúmlega 30 ár er skiljanlega ekki sam-
mála nefndinni.
„Mér finnst Blær ekki vera karlmannsnafn
og ég er mjög ánægð með þetta nafn,“ segir
hún.
Í úrskurðum mannanafnanefndar er vísað í
ákvæði laga um mannanöfn þar sem segir að
stúlku skuli gefa kvenmannsnafn og dreng
karlmannsnafn og telur nefndin að Blær falli
í síðarnefnda flokkinn. Nafnið er sjaldgæft
og þegar flett er í þjóðskrá sést að Blær Guð-
mundsdóttir er eina konan sem ber þetta
nafn. Á hinn bóginn heita fjórir drengir Blær
að eiginnafni, einn fæddur árið 1993 en hinir
árið 2001 eða seinna. Blær er á hinn bóginn
talsvert algengt millinafn karlmanna en sam-
kvæmt upplýsingum frá þjóðskrá báru 69
karlmenn nafnið Blær sem millinafn 1. des-
ember 2004.
Þó að mannanafnanefnd hafni því að stúlk-
um sé gefið eiginnafnið Blær og það er ekki á
skrá sem millinafn hjá nefndinni, veit Blær
Guðmundsdóttir til þess að nokkrar ungar
stúlkur bera millinafnið Blær. Þær eru á hinn
bóginn ekki skráðar með það nafn í þjóðskrá.
Aldrei til vandræða
Að sögn Blævar hefur hún aldrei lent í
nokkrum vandræðum vegna nafnsins. „Í
menntaskóla var ég stundum spurð hvort ég
ætti bróður sem héti Stormur eða Gustur en
mér var aldrei strítt,“ segir hún. Umræða um
hvort Blær væri ekki karlmannsnafn hefði
heldur aldrei komið upp í skólanum. Síðustu
ár hafi það þó færst í vöxt að hún fái tölvu-
pósta sem byrja á „Sæll Blær“ en sendend-
urnir hafa þá væntanlega ekki vitað eða lesið
föðurnafn hennar. Hún telur raunar að það
sé algengara í dag að litið sé á Blæ sem karl-
mannsnafn en þeim sem hafi þekkt hana
lengi finnist þó sérkennilegt að drengir séu
skírðir Blær. Aðspurð segir Blær að henni
finnist að nafnið geti líklegast gengið hvort
sem er fyrir stúlkur sem drengi. „Ég myndi
samt sjálf ekki skíra strák Blæ, ég gæti ekki
hugsað mér það,“ segir hún.
Ein kona heitir Blær en mannanafnanefnd vill ekki að konur beri nafnið
Fær stundum
tölvupóst sem
byrjar á „Sæll Blær“
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Morgunblaðið/Kristinn
Hér er Blær um Blæ frá Blævi til Blævar.
Þessa þulu hefur Blær Guðmundsdóttir ef-
laust þurft að fara með nokkrum sinnum.
BREYTINGAR á reglum um viðskipti með land-
búnaðarafurðir, sem nú eru ræddar í hinni svo-
kölluðu DOHA-samningalotu hjá Alþjóðviðskipta-
stofnuninni WTO, eru mun róttækari en samið var
um á vettvangi í Úrúgvæ-lotunni sem lauk árið
1995.
Þetta kom m.a. fram í máli Guðmundar B.
Helgasonar, ráðuneytisstjóra í landbúnaðarráðu-
neytinu, á málþingi í utanríkisráðuneytinu í gær.
Eftir Úrúgvæ-lotuna var aðlögunin að saming-
unum fremur átakalítil enda hafði landbúnaðar-
kerfið að miklu leyti þegar verið lagað að því sem
varð niðurstaða Úrúgvæ-lotunnar. Verði niður-
staðan eftir DOHA-lotuna áþekk því sem nú stefn-
ir í, munu bændur og neytendur á hinn bóginn
finna mun meira fyrir breytingunum.
Í DOHA-lotunni er lögð áhersla á að bæta hag
þróunarríkja og því teljast breytingar á reglum
um landbúnaðarstyrki til mikilvægustu þátta
hennar.
Að sögn Guðmundar er staðan í viðræðunum sú
að breytingarnar taki til allra landbúnaðarafurða
og felist m.a. í verulegri lækkun á innflutnings-
tollum og stækkun á innflutningskvótum. Einnig
væri rætt um að tollar og kvótar yrðu felldir niður
vegna ríkja sem flokkuð eru sem minnst þróuðu
ríki heims.
Ekki einfalt mál
Enn væri tekist á um veigamikla þætti, m.a. um
tollhlutföll, stærð kvóta og ýmis tæknileg atriði en
miðað við núverandi stöðu mætti á hinn bóginn bú-
ast við að Ísland yrði að minnka stuðning sem
byggðist á framleiðslu eða telst viðskiptatruflandi.
Nú næmi heimild Íslands um 13 milljörðum og þar
af væru nýttir um 10,5 milljarðar. Nú liti út fyrir
að þessa upphæð yrði að lækka um 50–60% að lág-
marki.
Guðmundur tók fram að DOHA-samningarnir
þýddu þó ekki endilega að ríkisvaldið yrði að
minnka stuðning sinn til landbúnaðar sem þessu
næmi heldur yrði að breyta styrkjakerfinu. Í stað
áherslu á stuðning sem væri byggður á fram-
leiðslumagni, verndartollum o.þ.h. væri t.a.m.
hægt að færa áhersluna yfir í svonefnda græna
styrki en í slíku kerfi er tekið tillit til annarra at-
riða en framleiðslu s.s. byggða- eða umhverfis-
sjónarmiða. Um þetta giltu þó strangar reglur
sem Íslendingar, líkt og aðrir, yrðu að fara vand-
lega eftir. Tók hann fram að WTO hygðist efla eft-
irlit með því að aðildarríkin virtu ákvæði samn-
inga. Málið væri alls ekki einfalt. Nú þegar væri
hluti af beingreiðslum til bænda, einkum sauð-
fjárbænda, flokkaður sem grænir styrkir. WTO
hefði gert athugasemdir við það og bent á að
greiðslurnar væru tengdar framleiðslu þar sem
styrkirnir eru háðir því að bændur haldi ákveðinn
fjölda af fé.
Guðmundur ítrekaði að ekki væri búið að semja
og ýmislegt væri enn óljóst. Á hinn bóginn væri
augljóst að íslenskur landbúnaður yrði fyrir veru-
lega aukinni samkeppni og til langs tíma litið
myndi verð á landbúnaðarafurðum væntanlega
lækka. Til að byrja með myndi þó væntanlega tals-
vert gæta áhrifa af því að útflutningsstyrkir ann-
arra ríkja yrðu felldir niður.
Aukin neysla eykur kvóta
Sem dæmi um áhrif DOHA-lotunnar nefndi
Guðmundur að WTO-samningurinn, sem tók gildi
árið 1995, hefði miðast við árin 1986–1988 og við
það hefðu innflutningskvótar miðast, þ.m.t. kvótar
á innflutningi á osti. Síðan þá hefðu Íslendingar
komið sér upp talsverðri ostamenningu og aukið
neyslu sína samkvæmt því. Þetta þýddi að þó að
niðurstaða DOHA-lotunnar yrði t.d. að auka
kvótaaðgang á lágmarkstollum úr 3% í 5% yrði
raunveruleg aukning á innflutningi mun meiri.
Erna Bjarndóttir, hagfræðingur Bændasam-
takanna, benti m.a. á að af hálfu framleiðanda
væri lögð mikil áhersla á nauðsynlegan sveigjan-
leika í reglum WTO og að aðildarríki fengju góðan
aðlögunartíma. Ísland yrði að leggja áherslu á að
önnur atriði en þau sem teldust viðskiptalegs eðlis
fengju vægi, s.s. fæðuöryggi, umhverfissjónarmið,
dýravelferð og byggðasjónarmið, en í DOHA-við-
ræðunum væri kveðið á um að taka yrði tillit til
þessara þátta. Það væri ekki sanngjarnt að ís-
lenskur landbúnaður, sem byggðist á góðri með-
ferð á dýrum, umhverfisvænni ræktun o.þ.h.,
þyrfti að keppa við afurðir sem framleiddar væru
án nokkurs tillits til þessara þátta.
Í DOHA-viðræðunum er stefnt að róttækum breytingum í landbúnaði
Samkeppni við íslenskan land-
búnað mun aukast verulega
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Guðmundur B. Helga-
son ráðuneytisstjóri.
Erna Bjarnadóttir
hagfræðingur.
TILLAGAN að nafni Blævar Guðmundsdóttir kom
frá Halldóri Kiljan Laxness sem móðir Blævar,
María H. Þorsteinsdóttir, kynntist þegar hún vann í
Mosfellssveit. „Konan hans var að spyrja mig um
nafn en ég sagðist ekki vera búin að finna neitt nafn
á þessa nýju dóttur mína og hún spurði hann þá
hvort hann gæti ekki hjálpað mér. Hann var ekki til
í það strax en þegar áfram var verið að ræða um
nöfn þá sagðist hann vera mjög hrifin af nafni sem
hann hefði einu sinni notað í bók,“ sagði hún. Eftir
hik stakk Halldór upp á nafninu Blær en það bar
stúlka sem kemur fyrir í Brekkukotsannál. „Halldór
Kiljan sagðist alltaf halda að þetta nafn ætti bara við
sérstaka tegund af stúlku og ég sagðist halda að
dóttir mín væri þannig,“ sagði María. Halldór hefði
einnig varað hana við því að hún kynni að lenda í
vandræðum þar sem þetta væri karlkynsorð. „Þú
átt nú konu sem heitir Auður en hann hafði nú aldrei
hugsað út í það,“ sagði María.
Þegar María ætlaði að skrá nafnið hjá Hagstof-
unni var því fyrst í stað hafnað, henni sagt að þetta
væri ekkert nafn og líklega bara danska en ef hún
væri óánægð gæti hún snúið sér til mannanafna-
nefndar. Að hennar skilningi hefði þó aðeins verið
einn maður í nefndinni; Halldór Halldórsson pró-
fessor við Háskóla Íslands. Halldór hefði verið hik-
andi og sagt að það væri ekkert fordæmi fyrir slíkri
nafngift. María frétti stuttu síðar frá íslenskumanni
að á Vestfjörðum væri dalur sem héti Blævardalur
og bar þetta undir Halldór sem, eftir tveggja daga
umhugsunarfrest, veitti leyfi fyrir nafninu með því
skilyrði að það yrði beygt með eftirfarandi hætti:
Blær - Blæ - Blævi - Blævar. Karlmannsnafnið
beygist á annan hátt eða: Blær - Blæ - Blæ - Blæs.
Þessi beyging á nafninu réð einnig úrslitum hjá
Maríu því hún kunni karlkynsbeygingu nafnsins
ekki nægjanlega vel og var jafnvel að hugsa um ann-
að nafn áður en hún frétti af dalnum á Vestfjörðum.
Hún sér á hinn bóginn ekki eftir valinu nú, dóttir sín
beri nafnið vel. „Hún er sjálf ánægð með þetta og
hefur alltaf þótt vænt um það. Ég held hún sé bara
að sumu leyti ánægð með að hún fái að heita því ein.“
Halldór
Laxness stakk
upp á nafninu
Heitir eftir söguhetju
í Brekkukotsannál
BIRGIR Ísleifur Gunnarsson seðla-
bankastjóri sagði á ársfundi Seðla-
banka Íslands í gær að ekki yrði hjá
því komist að álykta út frá miklum út-
lánavexti að bankar hefðu farið offari.
Enginn vafi væri á
því að mikil út-
lánaaukning ætti
verulegan þátt í
vaxandi þenslu og
verðbólgu í kjöl-
farið sem aftur
kallaði á hærri
stýrivexti en ella.
„Bankarnir eru
mjög mikilvægur
þáttur í efnahags-
kerfi okkar. Þeir
gera kröfur til Seðlabanka og ríkis-
valds um að sýna aðhald og stuðla að
efnahagslegum stöðugleika og verða
því einnig að gera sambærilegar kröf-
ur til sjálfra sín,“ sagði Birgir Ísleifur.
Hann sagði útlánaþenslu undanfar-
inna tveggja ára áhyggjuefni, bæði
fyrir fjármálalegan stöðugleika og
verðbólgumarkmið Seðlabankans.
Útlán lánakerfisins í heild hafi aukist
um 16% að raungildi á síðasta ári og
nýjustu tölur um stærstu útlánastofn-
anir sýndu að útlán innlánsstofnana
til innlendra aðila jukust um 40% á
tólf mánuðum til febrúarloka. Aukn-
ing fasteignaveðlána væri langmest.
„Frá því í ágúst og til febrúarloka
höfðu innlánsstofnanir afgreitt 14.500
fasteignaveðlán sem nema samtals
158 milljörðum króna. Á móti kemur
að sjóðfélagalán lífeyrissjóða drógust
saman á þessu tímabili um 6 milljarða
króna og útlán Íbúðalánasjóðs um
rúmlega 59 milljarða króna.“ Birgir
Ísleifur sagði færslu fasteignaveðlána
inn í bankakerfið til bóta og það
styrkti það til lengri tíma en hún hefði
komið á óheppilegum tíma og miklu
þensluskeiði.
Erlendar skuldir
tæpir 600 milljarðar
Fram kom í máli seðlabankastjóra
að, að slepptri beinni starfsemi bank-
anna erlendis, hefðu erlendar skuldir
innlánsstofnana numið 1.200 milljón-
um króna í lok janúar sl. og vaxið síð-
astliðna 12 mánuði um 561 milljarð.
Mikill meirihluti væri langtímaskuld-
ir sem væri bót frá þeim tíma þegar
bankarnir reiddu sig um of á skamm-
tímaskuldir í fjármögnun. Erlendar
eignir hefðu einnig vaxið en þó ekki
haldið í við skuldir, erlendar skuldir
þjóðarbúsins hefðu numið 590 millj-
örðum króna í lok janúar og aukist
um 312 milljarða á síðustu 12 mán-
uðum.
„Erlendar skuldir þjóðarbúsins,
sem birtast einkum í erlendum skuld-
um bankanna, eru einna veikastur
þáttur í efnahagslegri stöðu þjóðar-
búsins. Þau fyrirtæki sem meta láns-
hæfi ríkissjóðs benda öll á þetta sem
áhættuþátt og vara við aukinni
skuldasöfnun er gæti leitt til lægri
lánshæfismats. Ábyrgð bankanna í
þessu efni er því mikil.
Óraunhæft að krefja Seðla-
bankann um að stilla af gengið
Birgir Ísleifur fjallaði um verð-
bólgumarkmið Seðlabankans og sagði
að þegar að þegar það var tekið upp
hafi jafnframt verið horfið frá fast-
gengisstefnu og gengi látið fljóta og
ráðast af markaði. Reynslan hefði
sýnt að með frjálsu flæði fjármagns
milli landa væri ógerlegt að Seðla-
banki stýrði genginu. „Ákvarðanir
Seðlabanka Íslands í vaxtamálum
hafa vissulega áhrif á nafngengið, en
margir aðrir þættir hafa þar einnig
áhrif. Það er því með öllu óraunhæft
að gera þær kröfur til Seðlabankans
að hann stilli gengið af með einhverj-
um hætti og finni rétta blöndu af vöxt-
um og gengi hver sem hún er,“ sagði
Birgir Ísleifur.
Birgir Ísleifur Gunnars-
son seðlabankastjóri
Segir bank-
ana hafa
farið offari
í útlánum
Birgir Ísleifur
Gunnarsson