Morgunblaðið - 28.05.2005, Qupperneq 40

40 LAUGARDAGUR 28. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MÉR kom í hug hin þekkta
kvikmynd „Dr. Jekyll & Mr.
Hyde“ þegar þáverandi borg-
arstjóri í Reykjavík
ákvað að svíkja lof-
orð sitt í borg-
arstjórnarkosning-
unum um hugsanlegt
þingframboð. Mér
virtist eins og á yf-
irborðinu væri dr.
Össur í forsvari en
kjósendur fengju í
fangið frú Ingibjörgu
ef til þess kæmi að
mynda þyrfti rík-
isstjórn með Sam-
fylkingunni.
Eftir síðustu helgi
má í raun segja að búið sé að
jarða doktorinn geðþekka en frú-
in komin grímulaust fram á völl-
inn. Það verður þó að segjast um
Samfylkinguna að hún er ekkert
að læðupokast lengur. Sjaldan
launar kálfurinn ofeldið varð
manni að orði. Það verður nú að
segjast að fráfarandi formaður
hefur náð að koma sósíalísku
flokkasuðunni, sem Samfylkingin
er, í ótrúlega gott gengi hvað
kosningaúrslit sem og skoð-
anakannanir varðar. Hefði maður
ætlað að maður sem eykur við
gengi flokks síns væri nú sá sem
maður skyldi veðja á eitthvað
áfram, enda jók Sam-
fylkingin fylgi sitt við
síðustu kosningar um
einhver 4%. Vafasamt
er að frúin geti bet-
ur.
Eyðimerkurganga
Það hefur flogið
hátt sú fiskisaga að
innan Sjálfstæð-
isflokksins hafi verið
róið að því öllum ár-
um að sjá til þess að
frúin yrði ekki kjörin
í formannssætið.
Þetta kannast greinarhöfundur
ekki við. Hitt er annað að allir
vita að erfitt er að sjá að einhver
flokka á Alþingi hafi einhvern
áhuga á að fara í ríkisstjórn-
arsamstarf með frúnni sem leikur
þannig kjósendur sína, stendur
ekki við loforð sín og þykir ekki
lipur í samstarfi. Hafi Samfylk-
ingin ætlað sér í ríkisstjórn-
arsamstarf, þá hefði þeim verið
hollast að halda sig við doktorinn.
Hann hefði átt margfalt meiri
möguleika á samningum við
hvaða flokk sem vera skal, enda
lítt þekktur af sömu vinnubrögð-
um og frúin sem nú ræður ríkjum
innan Samfylkingarinnar. Í ljósi
þessa er sýnt að eyðimerk-
urganga Samfylkingarinnar utan
ríkisstjórnar verður ekki stytt í
bráð.
Afrekin
Frú þessi hefur helst unnið sér
það til frægðar að hafa aukið
skuldir Reykjavíkur frá því
R-listinn tók við úr nálægt 4
milljörðum króna (framreiknað
A+B hluti í lok 1993) í einhverja
60 milljarða nú! Hafði þó formað-
ur flokks míns að sögn R-manna
bruðlað þvílíkt með ráðhúsbygg-
ingu, Perlu og fleiri slíkum. Þá er
aldeilis dýrðarljómi um vinkon-
uvæðinguna innan Reykjavíkur í
tíð frúarinnar. Stjórnviska henn-
ar sá til þess að flestir þeir sem
vildu byggja innan borgarmark-
anna fengu ekki lóð, hvort sem
um var að ræða einstaklinga eða
fyrirtæki. Frægt er þegar frúin
hrakti Marel í Garðabæinn, en
þar var þeim tekið fagnandi. Frú-
in hlýtur að hafa fengið þakk-
arbréf þarlendra yfirvalda með
von um áframhaldandi sendingar
digurra útsvarsgreiðenda. Við
sem búum í Kópavoginum höfum
notið framsýni Richards Björg-
vinssonar sáluga með byggingu
„Kópavogsræsisins“, gegn hávær-
um mótmælum sósíalísku flokk-
anna á þeim tíma. Vegna þessa
ræsis auk áræðis núverandi
forystu, var hin skjóta upp-
bygging möguleg sem orðið hefur
í Kópavogi á R-listaárunum. Þá
vann frúin sér það til frægðar að
taka af dagskrá, við upphaf
R-listavæðingarinnar, mislæg
gatnamót Kringlumýrarbrautar
og Miklubrautar. Þau voru komin
á fjárlög eftir því sem greinarhöf-
undur man best. Sama framfara-
hemil hefur hún notað á ótal mál
sem nauðsynleg hafa verið til
eðlilegrar þróunar og stækkunar
borgarinnar. Það er hér með
dregið í efa, að á meðal þeirra
sem fögnuðu kjöri nýs formanns
Samfylkingarinnar hafi verið að-
standendur eða þolendur umferð-
arslysa á hættusvæðum borg-
arinnar. Heill þér, frú formaður.
Hinir heilögu
Þá er með ólíkindum vand-
ræðagangur frúarinnar þar sem
þessi vonargeisli fylkingarinnar
náði ekki kjöri inn á Alþingi. Það
er svo skrítið að það eru ekki all-
ir Jeanne d’Arc þó þeim finnist
það, fá heilagar vitranir og geys-
ast fram. Það er kannski þeim
sem þær fá, hinum til aðgrein-
ingar, að í vopnaskaki sínu í
broddi fylkingar að hinir heilögu
fá unna sigra, hinir sitja eftir
með sárt ennið – án þingsætis
(„merde“ hefðu þeir frönsku
kannski sagt?)
Miskunnsami Samverjinn?
En lausnin fannst. Í tilraun til
þess að frúin gæti látið rödd sína
heyrast í þingsölum þá fóru aðrir
á listanum reglulega í sæmilega
löng frí til þess að varaskeifan
fengi að baða sig í sviðsljósinu.
Það gekk vissulega fyrst um sinn
þar til átti að láta sverfa til stáls.
Þá varð vitanlega að sjá til þess
að vonargeislinn hefði fast sæti á
Alþingi, annars yrði það fjötur
um fót í kosningabaráttunni inn-
an fylkingarinnar. Þá gerist
„kraftaverkið“. Háskólann á
Bifröst vantaði nýjan forseta
lagadeildar. Þó voru minni
menntunarkröfur gerðar til deild-
arforseta en kennara við deildina
sem nýverið var auglýst eftir
(sjá: http://www.andriki.is/
default.asp?art=09052005). Það
ótrúlega var að hvergi var nokk-
urn hæfan deildarforseta að finna
innan stéttarinnar utan þess sem
sat ofar vonargeislanum á lista
Samfylkingarinnar á Alþingi.
Vandamál Bifrastarskólans og
frúarinnar voru leyst á sömu
stundu. Halelúja! Bíðið nú við?
Þurfa hinir heilögu ekki að fylgja
Boðorðunum? Þar mun víst
standa: „Þú skalt ekki bera ljúg-
vitni …“ og aukinheldur : …ekki
girnast hús náunga þíns…né
nokkuð það sem náungi þinn á“
sem og: „og varðveit boðorð mín“.
Þar fór sú kenning. Við verðum
víst að leita annarra skýringa á
atburðum líðandi stundar. Dæmi
nú hver sem vill.
Dr. Össur og frú Ingibjörg
Þorsteinn Halldórsson
fjallar um stjórnmál ’Eftir síðustu helgi má í raun segja að búið sé
að jarða doktorinn
geðþekka en frúin kom-
in grímulaust fram á
völlinn.‘
Þorsteinn Halldórsson
Höfundur er formaður Sjálfstæðis-
félagsins Baldurs í Kópavogi.
EKKI færri en þrjár fréttir hafa
borist á um það bil jafnmörgum sól-
arhringum af áformum um nýjar
eða stækkaðar álverksmiðjur hér á
landi. Viljayfirlýsing var undirrituð
um byggingu álvers í Helguvík,
áform um stækkun álversins í
Straumsvík eru að komast á
ákvarðanatökustig og nú síðast hef-
ur Alcoa bréfað rík-
isstjórninni um áhuga
sinn á að reisa álver á
Norðurlandi. Við þetta
bætast fyrirliggjandi
áform um raf-
skautaverksmiðju í
Hvalfirði og jafnvel
fleiri stóriðjufram-
kvæmdir. Ekki er ann-
að á iðnaðarráðherra,
Valgerði Sverris-
dóttur, að heyra en að
allt sé þetta fagnaðar-
efni og ekki standi
annað til en að taka
vel í sérhverja hug-
mynd um áframhaldandi og aukna
stóriðjuuppbyggingu. Það verði
sem sagt áfram opið hús fyrir er-
lend stórfyrirtæki, til að tappa af
því sem eftir er af orkulindum
landsmanna í þágu frumbræðslu
málma, til að fá hér ókeypis afnot
af náttúru landsins, til að fá hér
rafmagn á einstöku útsöluverði og
loks fylgi í kaupbæti ókeypis meng-
unarkvóti.
Gjafakostir á raforku
En er nú víst að það sé þetta sem
þjóðin vill? Er óbilaður stuðningur
við að íslenskum náttúrugersemum
skuli áfram fórnað á þessu altari og
það án þess að meta þær einnar
einustu krónu virði? Finnst engum
tími til kominn að staldra við og
spyrja spurninga af því tagi hvort
við viljum ráðstafa í enn ríkari mæli
en þegar er orðið, eða þegar hefur
verið ákveðið, stærstu og hag-
kvæmustu virkjunarkostum þjóð-
arinnar til áframhaldandi uppbygg-
ingar einhæfrar álbræðslu? Er
hyggilegt að binda alla þá orku með
langtímasamningum á útsöluverði í
áratugi og þrengja að sama skapi
að öðrum möguleikum? Vill kannski
þjóðin fyrst vita hvar verður næst
borið niður? Hverju verður næst
fórnað? Verður þar á meðal Langi-
sjór, Torfajökulssvæðið, Aldeyj-
arfoss eða hvað? Hvað líður
Rammaáætlun?
Eigi öll þessi áform að ganga eft-
ir, sem nú hafa orðið fréttnæm,
þarf mikla orku og virkjanir víða,
væntanlega blöndu gufuaflsvirkjana
og stórra vatnsaflsvirkjana. Læðist
ekki að neinum sú
hugsun að verðlagning
orkunnar sé röng, út-
salan sé óþörf, úr því
að áhugi erlendu stór-
fyrirtækjanna á því að
færa hér í enn ríkara
mæli út kvíarnar er
jafnmikill og raun ber
vitni? Hverju sætir að
Alcoa vill stökkva af
stað og hefja und-
irbúning að næsta ál-
veri áður en svo mikið
sem grunnurinn er
kominn að því fyrsta?
Er það vegna þess að
þeir vita að hvergi í víðri veröld
munu á komandi árum og áratugum
bjóðast aðrir eins gjafakostir á raf-
orku og hér hafa verið boðnir? Og
þar á ofan ókeypis mengunarkvóti
vegna undanþágu Íslands frá
Kyoto-bókuninni og ókeypis afnot
af íslenskri náttúru þar sem um-
hverfisspjöll og annar slíkur fórn-
arkostnaður er reiknaður á núll?
Öðru atvinnulífi rutt burt
Og hvað með áhrifin á annað at-
vinnulíf og efnahagsmál landsins?
Eru forsvarsmenn annarra atvinnu-
greina, einkum útflutnings- og sam-
keppnisgreina, sáttir við það að
stóriðjuplógurinn vaði áfram á fullri
ferð í gegnum íslenskt atvinnulíf og
ryðji frá sér á báða bóga annarri
atvinnustarfsemi til þess að skapa
rúm fyrir stóriðjuna? Eru forsvars-
menn iðnaðarins ef til vill búnir að
ákveða að baráttan sé töpuð, að það
sé ekkert annað að gera en úthýsa
því sem enn er eftir af innlendum
framleiðsluiðnaði?
Sjávarútvegurinn og ferðaþjón-
ustan eiga ekki jafn hægt um vik að
því leyti. Margir forsvarsmenn
þessara greina hafa huggað sig við
það undanfarna mánuði að um
tímabundið ástand væri að ræða, að
menn yrðu að reyna að þreyja þorr-
ann og góuna og lifa af þetta erfiða
tímabil á meðan yfirstandandi hrina
stórframkvæmda gengi yfir. Það
væri ljós við endann á göngunum
og aðstæður mundu batna í síðasta
lagi á árinu 2007 eða 2008.
En ekki aldeilis! Ríkisstjórnin
með Valgerði Sverrisdóttur í broddi
fylkingar hefur fullan hug á því að í
beinu framhaldi og jafnvel að hluta
til samsíða núverandi stór-
framkvæmdum hefjist þær næstu,
ekki bara á einum heldur jafnvel
tveimur, þremur, fjórum stöðum á
landinu. Á teikniborðinu eru ekki
færri en tvær nýjar álverksmiðjur, í
Helguvík og á Norðurlandi, raf-
skautaverksmiðja í Hvalfirði og
stækkun álversins í Straumsvík,
mögulega frekari stækkun Járn-
blendiverksmiðjunnar o.s.frv. Sem
sagt í staðinn fyrir að íslenska hag-
kerfið fái að draga andann og ná
jafnvægi þegar sér fyrir endann á
núverandi stórframkvæmdahrinu,
þá er boðað beint framhald með
áframhaldandi þenslu, verðbólgu og
háu gengi. Og fylgifiskar eins og
viðskiptahalli og áframhaldandi
geigvænleg skuldasöfnun erlendis
eru þá sjaldan langt undan.
Er nú ekki nóg komið? Er ekki
rétt að staldra við og spyrja grund-
vallarspurninga um æskilega þróun
atvinnulífs, þjóðhagslegan ávinning
eða tap og síðast en ekki síst sam-
búðina við landið og móður nátt-
úru? Erum við ekki að verða komin
með nóg á samviskuna í bili, núver-
andi kynslóð í landinu, varðandi það
hvernig við höfum sinnt, eða öllu
heldur brugðist, gæslumanns-
hlutverkinu?
Álæði Framsóknar
Steingrímur J. Sigfússon
fjallar um atvinnulífið ’Er ekki rétt að staldravið og spyrja grundvall-
arspurninga um æski-
lega þróun atvinnu-
lífs …‘
Steingrímur J.
Sigfússon
Höfundur er formaður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns framboðs.
ER ÍBÚAR Evrópu minnast
þess að 60 ár eru frá lokum styrj-
aldar í Evrópu er hollt fyrir Ís-
lendinga að minnast
og þakka þeim sjó-
mönnum er lögðu líf
sitt að veði fyrir sína
þjóð og ýmsar þjóðir
bandamanna í seinni
heimsstyrjöldinni. Ég
minnist þess sem
ungur drengur, en ég
var á níunda ári er
styrjöldinni í Evrópu
lauk, hversu oft mað-
ur grét sig í svefn er
faðir minn var að
fara í siglingu til
Bretlands, en hann
var skipverji á togar-
anum Venusi frá
Hafnarfirði á þessum
árum. Það voru
margar fjölskyldur á
Íslandi sem áttu erf-
itt og ekki allir sem
komu til baka hvorki
eftir siglingu til
Bretlands, á veiðum
hér við land eða þeir
er voru í áhöfn flutn-
ingaskipa. Þessir
menn fluttu björg í
bú, til að Íslendingar
hefðu nóg að bíta og
brenna á þessum
stríðstímum. Und-
irritaður átti heima á
þessum árum á Báru-
götunni í Reykjavík
og þar bjuggu margir
sjómenn er voru ýmist á togurum
eða flutningaskipum, börnin á
þeirri götu t.d. fengu ekki allir
feður sína eða frændur heila heim.
Það voru vissulega margar sorg-
arstundir hjá ýmsum á þeirri götu
sem og á ýmsum öðrum stöðum á
landinu.
Það hefur komið fram hjá t.d.
Þór Whitehead sagnfræðingi og
fleirum í fjölmiðlum undanfarna
daga að íslenska þjóðin hefur
aldrei þakkað þær fórnir og þá
angist er íslenskir sjómenn og
fjölskyldur þeirra upplifðu á þess-
um árum. Börn þeirra sjómanna
er misstu feður sína og hin börnin
er voru svo heppin að
fá föður sinn aftur
upplifðu vissulega
miklar átakastundir
sem ábyggilega hafa
vakið mörg beisk tár
og skilið eftir und,
brotnar sálir hjá
mörgum eftir að stríð-
inu lauk.
Það kom einnig
fram hjá Þór White-
head að nú um stundir
eru sennilega síðustu
forvöð að fá beinar
lýsingar af hildarleik
þeim er var á þessum
stríðstímum, hjá
mönnum er upplifðu
þessa tíma.
Mér finnst það
vissulega rétt að Ís-
lendingar ættu, hefðu
átt fyrir löngu, að
gera meira í því að
þakka og virða þær
fórnir er íslenskir sjó-
menn og fjölskyldur
færðu í seinni heims-
styrjöldinni. Hvort
sem þeir komust heilir
heim eða ekki, því
vissulega voru mörg
sárin einnig sem menn
upplifðu þó feður
manna og frændur
lifðu af þessa alvar-
legu tíma.
Ungu fólki á Íslandi í dag er
vissulega nauðsynlegt að þekkja
þær fórnir sem íslenskir sjómenn
og fjölskyldur þeirra færðu í
seinni heimsstyrjöldinni, þekkja
og þakka þá hetjudáð er margir
unnu á þessum tímum, í mesta
hildarleik sögunnar.
Þökkum íslensk-
um sjómönnum
Jón Kr. Óskarsson fjallar
um íslenska sjómenn
Jón Kr. Óskarsson
’Mér finnst þaðvissulega rétt að
Íslendingar
ættu, hefðu átt
fyrir löngu, að
gera meira í því
að þakka og
virða þær fórnir
er íslenskir sjó-
menn og fjöl-
skyldur færðu í
seinni heims-
styrjöldinni.‘
Höfundur er varaþingmaður
Samfylkingar.
smáauglýsingar mbl.is