Morgunblaðið - 28.05.2005, Síða 42

42 LAUGARDAGUR 28. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
SÁ SEM ekki hugsar, hann
staðnar. Sá sem ekki getur horfst í
augu við staðreyndir, hann festist í
afneituninni. Úr verður kyrrstaða,
jafnvel afturför, og viðkomandi er
ráðalaus gagnvart verkefnum sem
hann þarf að leysa í lífi og starfi.
Bæði fólk og flokkar geta fest sig í
kyrrstöðunni. Flestir
geta rofið kyrrstöðuna
hjálparlaust en þó ekki
alltaf. Fyrir stjórn-
málaflokka er málið
flóknara. Fjöldahreyf-
ing fólks með sameig-
inlega lífssýn getur
vissulega unnið hratt
og örugglega þegar
þörf krefur en til-
hneigingin til þess að
leita í það sem var, það
sem maður þekkir, er
rík og skiljanleg.
Þessa vegna er svo
mikilvægt að brjóta
upp formið og vinna að pólitískri
stefnumótun með þeim hætti að hún
svari spurningunum sem stjórn-
málaflokkar þurfa að svara. Það
höfum við gert í stefnumótunarvinn-
unni innan Samfylkingarinnar á
undanförnum árum.
„Þetta gengur aldrei!“
Þessar hugsanir kviknuðu við
lestur ritstjórnargreina Morgun-
blaðsins um landsfund Samfylking-
arinnar. Það er eins og blaðinu sé
fyrirmunað að skilja eðli og tilgang
þeirra vinnubragða sem Samfylk-
ingarfólk hefur valið og tamið sér.
Að því leyti er ritstjórinn í sömu
stöðu og maðurinn sem horfði á
annan mann vaða straumharða á og
endurtók í sífellu: „Þetta gengur
aldrei!“ Og þegar sá sem óð var
kominn yfir heilu og höldnu, tautaði
áhorfandinn: „Ég hefði valið annað
vað, þetta var ómögulegt hjá hon-
um …“
Blaðið hengir sig á afgreiðslu
landsfundar á skilagreinum fram-
tíðarhóps um varnir gegn aðsteðj-
andi vá og Ísland í
samfélagi þjóða, og tel-
ur hana bera vott mik-
inn ágreining um ör-
yggis- og varnarmál
innan flokksins. Þarna
afhjúpar sá sem skrif-
ar vanþekkingu sína og
skilningsleysi á
vinnubrögðum Sam-
fylkingarinnar og
niðurstöðum lands-
fundarins. Ástæða þess
að ákveðið var að af-
greiða báðar skila-
greinarnar til stefnu-
þings á komandi vetri
er einfaldlega sú að fólk var einhuga
um að betur færi á því að fjalla um
utanríkis- og alþjóðamálin í heild, en
til þess vannst ekki tími á lands-
fundinum. Um þetta var enginn
ágreiningur.
Hvað varðar ívitnaðan texta um
að „hópurinn viðurkenni hiklaust
ágreining“ um veru Bandaríkjahers
á Íslandi, þá hefur af einhverjum
ástæðum gleymst að vitna í áfram-
hald málsgreinarinnar þar sem
segir „… en sameinast jafnframt
um stefnu sem flestir flokksmenn
telja horfa til hins betra“. Hér er
vitnað í skilagrein hópsins sem
fjallaði um öryggis- og varnarmálin.
Nýjar aðstæður krefjast nýrra
lausna. Um aðild Íslands að Atlants-
hafsbandalaginu er ekki deilt innan
Samfylkingarinnar, eins og reynt
hefur verið að gefa í skyn. Um veru
Bandaríkjahers hér á landi er held-
ur ekki deilt. Hins vegar horfum við
opnum augum á þróun mála hvað
varðar öryggi á Norður-Atlantshafi
og ótvíræðar óskir Bandaríkja-
stjórnar um að draga úr viðbúnaði
hér á landi. Í þeirri afstöðu felst
ekki ósk um að segja upp varnar-
samningnum, heldur ósk um að
finna lausn sem endurspeglar þarfir
okkar og tryggir varnir gegn þeim
hættum sem að okkur steðja.
Aðrir stjórnmálaflokkar eru fastir
í kyrrstöðu afneitunarinnar í örygg-
is- og varnarmálum. Hún gerir þá
ófæra um að kljást við og leysa
ágreiningsefnin sem uppi eru á
þessu sviði. Samfylkingin hefur hins
vegar valið að brjótast út úr kyrr-
stöðunni og stendur ekki ráðalaus
gagnvart þeim verkefnum sem blasa
við á sviði öryggis- og varnarmála.
Ritstjóri í leit að ágreiningi
Þórunn Sveinbjarnardóttir ger-
ir athugasemdir við ritstjórnar-
greinar Morgunblaðsins ’Í því felst ekki ósk umað segja upp varnar-
samningnum, heldur
ósk um að finna lausn
sem endurspeglar þarfir
okkar og tryggir varnir
gegn þeim hættum sem
að okkur steðja.‘
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
Höfundur situr í utanríkis-
málanefnd Alþingis.
HVERSU nálægt þér þarf of-
beldi að eiga sér stað til að þér
finnist það varða þig?
Ofbeldi þrífst á
götum okkar eins og
flugur á hrossataði.
Þetta er farið að
verða svo eðlilegur
viðburður að ég bíð
bara eftir að það
verði hluti af hátíð-
inni Menningarnótt.
Við ættum kannski
að gleyma því að við
séum komin af vík-
ingum smástund og
fara að endurskoða
þau mál alvarlega.
Víkingar gætu vel
verið fyrirmyndir
þessara ódæð-
isdrengja sem virðast
einskis svífast þegar
kemur að misþyrm-
ingum, ofbeldi og
óréttlæti því þeir
höguðu sér oft ekki
ósvipað. Við lendum í því nú á
dögum að fólk er barið til óbóta
fyrir minnsta tilefni eða fyrir það
eitt að vera þar sem það er í það
skiptið. Þetta gerist síendurtekið
fyrir framan nefið á óbreyttum
borgurum helgi eftir helgi í miðbæ
Reykjavíkur.
Af hverju bregðumst við ekki
við? Af hverju bregðast stjórnvöld
ekki við?
Er ekki tími til kominn að gefa
skýrari skilaboð? Þurfa ofbeld-
ismenn ekki að finna það að slík
meðferð á saklausum borgurum er
refsiverð og er litin mjög alvar-
legum augum?
Ég sá í sjónvarpsviðtali á dög-
unum einn fulltrúa lögreglunnar
sýna fín og flott stöplarit um að
ofbeldi fari minnkandi og allt
þetta fár um aukna árásahneigð
einstaklinga sé bara uppspuni einn
og ekkert sé að óttast. En það
sem þessi tölfræði sýnir í raun er
hversu mikið tíðni kæra hefur far-
ið minnkandi. Segir það alla sög-
una? Ég leyfi allavega sjálfum
mér ekki að lifa í slíkum sjálfs-
blekkingum að álykta með vissu
að það sé í lagi að setja samasem-
merki á milli færri kæra og minna
ofbeldis. Sjaldan eru gerð svona
fín og flott stöplarit af óskráðum
ofbeldistilfellum sem eiga sér stað
á hverjum degi. Stígamót t.a.m.
hafa talað um það að af þeim nið-
urbrotnu og illa með förnu konum,
sem leita til þeirra í örvæntingu
sinni, kæri innan við 10%. Af
hverju ætli það stafi? Fólk er að
missa trúna á kerfinu.
Fólk í dag þorir einfaldlega ekki
að kæra því það hefur séð að það
skilar nánast engum árangri, og
hefur jafnvel í för með sér víxl-
verkun á ákærandann. Lögreglan
fær svo mikið af tilfellum að hún
annar þeim ekki. Ég hef heyrt að
fólki hafi verið ráðlagt að hörfa
frekar frá ákæru með því að
benda á það sem satt er, líkurnar
að eitthvað muni koma upp úr
krafsinu eru hverfandi. En hvað ef
ákæran næði í gegn, hvað þá?
Árásarmaðurinn
myndi kannski játa,
yrði sleppt lausum,
málið leyst, fær
kannski skilorð. Hann
gengi um göturnar
leikandi lausum hala
með alveg nýja og
betri ástæðu til að
heimsækja ákærand-
ann aftur og rifja upp
gamla tíma, eða yf-
irfæra reiði sína yfir á
annan saklausan borg-
ara þar sem ofbeldið
er enn á ný látið leysa
vandann.
Fórnarlambið gerir
sér vel grein fyrir
vanmætti réttlætisins
í okkar þjóðfélagi, og
það gerir árásarmað-
urinn einnig. Fyrir of-
beldismann getur slíkt
kerfi jafnvel virkað hvetjandi.
Refsingin er í flestum tilfellum
allt of væg, ef þeir hljóta þá ein-
hverja í raun. Hún verður samt
aldrei neitt í samanburði við af-
leiðingar fórnarlambsins og því
mun gerandinn aldrei þurfa að
láta í minni pokann hvernig sem
fer. Það virðast því miður vera
óbein skilaboð frá kerfinu, eins og
ég sé það, að þessi vægðarlausa
grimmd er ekki álitin mjög alvar-
leg.
Það hefur samt orðið þjóð-
arvakning. Við erum að gera okk-
ur meira og meira grein fyrir því
hversu óviðunandi viðloðandi
ástand er og yfirvöldum okkar
þjóðfélags er skylt að bregðast
við. Ég vona eindregið að alþing-
ismenn átti sig á því að það er
ekki nóg að lyfta rauðu spjaldi í
þrjár mínútur og vona að vanda-
málið hverfi. Við þurfum að bregð-
ast við og láta verkin tala. Ég
bind því vonir við að ríkisstjórnin
og alþingismenn taki höndum
saman og setji þetta mál í for-
gang. Við getum ekki sópað burtu
vandamálum á borð við þetta með
samhug, samkennd og rauðum
spjöldum einum saman. Verk
skulu fylgja orðum.
En á meðan er gott að vita það
að til séu kerfismenn í góðum
störfum, bæði á vegum lögregl-
unnar og ríkisins, sem lifa í vernd-
uðu umhverfi og geta því gert
svona fín og flott stöplarit úr örfá-
um bréfsneplum, sem flokkast
undir kærumál og sem fer sífækk-
andi. Þeir geta talið sjálfum sér
trú um að við lifum í vernduðu og
öruggu umhverfi þar sem ekkert
er að hafa áhyggjur af né óttast
yfir. En eitt er þó víst, að á meðan
þeir koma fram í fjölmiðlum með
slíkar yfirlýsingar, teljandi fólki
trú um að allt sé í himnalagi, þá
eru þeir allavega sjálfir öruggir
um friðinn því hvaða ofbeldis-
seggur mundi vilja skaða mann
sem reynir að telja fólki trú um að
þessi þjóðarvitund okkar um að
réttarkerfið bregðist ekki við sem
skyldi í sambandi við aukna árás-
arhneigð og harðara ofbeldi sé
hugarburður einn. Hann hlýtur að
telja þann mann á sínu bandi.
Ofbeldismenn eiga ekki að geta
gengið um götur okkar eins og
fínir menn af aðalsættum, alger-
lega ósnertanlegir eins og yfir
lögin hafnir. Þeir kallast oft í
kaldhæðni góðkunningjar lög-
reglunnar, sem ætti frekar að
kalla góðkunningja réttarkerfisins
því það er réttarkerfið sem
bregst. Ég efast um að lögreglan
finni til mikils vinskapar við þessa
menn.
Ofbeldi
og rauð spjöld
Skúli Örn Sigurðsson
fjallar um ofbeldi
Skúli Örn
Sigurðsson
’Við þurfumað bregðast við
og láta verkin
tala.‘
Höfundur er nemandi í heimspeki
í Háskóla Íslands.
REGLNA um öryggi fiskiskipa
sem eru 15 metrar eða lengri, og
varða smíði og búnað íslenskra fiski-
skipa, hefur verið beð-
ið alllengi.
Því miður hefur ekki
verið vandað til verks-
ins sem skyldi, hvorki
málfræðilega né efn-
islega, þ.e. það sem
reglurnar eiga að fjalla
um.
Eftirfarandi at-
hugasemdir eru teknar
af handahófi úr 187
bls. riti sem reglurnar
eru.
Orðalag reglna nr.
122 frá 2004 er með
slíkum hætti að ljóst er að aðstand-
endur þeirra, þ.e. þýðendur og orða-
valsaðilar, eru latmæltir, skandinav-
ískt-menntaðir einstaklingar sem
ekki hafa nennt að læra íslensku né
nota orðalag (stafsetningu) reglu-
gerðar sem sett var 1932. Dönsku-
sletturnar eru lýsing á ljótleika þess
sem letin býður upp á eða voru að-
gerðir lýðveldis-kynslóðarinnar, er
barðist fyrir tilveru íslenskunnar
fyrir og eftir lýðveldisstofnun 1944,
aðeins fjörbrot deyjandi tungumáls.
Á þeim árum var lyft grettistaki við
að draga úr notkun á dönskuslettum
í íslensku máli og leyfi ég mér að
benda á einn skeleggasta kennara
og íslenskufræðing, Helga J. Hall-
dórsson. Sú latmælgi sem laumað er
inn í tungumálið af þeim sem leitað
hafa til Skandinavíu eftir menntun
að breyta íslensku „k“ í danskt „g“
ásamt fleiri slíkum meinum er ekk-
ert annað en leti.
Í II. kafla reglna nr. 122/2004 gr.
15 stendur: „Skip skulu einnig búin
nægjanlegum búnaði fyrir land-
festar sem halda þeim föstum á
öruggan hátt við allar aðstæður“.
Ef það er meiningin að fara eftir
orðanna hljóðan er þetta slíkt bull að
ljóst er að sá sem hefur orðað þetta
hefur aldrei á sjó komið og því síður
haft með höndum stjórn á skipi. Í
fyrsta lagi verður skip aldrei bundið
svo að fast geti talist við allar að-
stæður. Slík veður ganga yfir landið
af og til að skip slitna frá bryggju
þrátt fyrir að hafa verið bundin með
því sem talið var tryggar festingar.
En reyndir skipstjórnarmenn gera
sér grein fyrir að alltaf
verður að gera ráð fyr-
ir því að landfestar geti
gefið sig við erfiðar
veðuraðstæður. Auk
þess er til hafn-
araðstaða á Íslandi sem
kölluð er haf-
skipabryggjur en við
viss veður skilyrði
verður að flýja með
skipin frá höfninni
vegna yfirvofandi stór-
skemmda á skipi og
hafnarmannvirkjum.
Ef gengið er út frá því
að grein þessi eigi við kluss, kefa,
polla, krussholt, nálar og annan bún-
að til þess að setja landfestar fastar
um borð í skipinu, eftir að endum
þeirra hefur verið komið í land og
festir þar, þá verður aldrei hægt að
hlaða slíkum búnaði á skip að komið
verði í veg fyrir að skip slíti af sér
festingar eða skemmist við bryggju
ef sog er í höfninni. Til þess að grein
þessi fái staðist þarf að setja loku-
búnað (skipalás, slússu) í hafn-
armynni allra hafna sem reglan á að
gilda fyrir.
Í II. kafla reglu 16 stendur:
„Austurbrunnum skal komið fyrir
við skipshlið þar sem þilfarið er
lægst“.
Orðalag þessarar greinar er með
slíkum annmörkum að undrun sætir.
Ef austurbrunnarnir eiga að vera
við skipshlið eru þeir utanborðs og
koma sem viðbót við breidd skipsins
og yrði þar allmikil áhætta tekin. Ef
þýðandinn veit ekki að allt sem er
við skipshlið er utanborðs og það
sem er inni í skipinu og við útsúð er
talið vera út við síðu skips. Ath., við
síðu skips í ýmsum orðasamböndum
getur átt við bæði að innan og utan
og fer eftir orðasambandinu en út
við síðu á alltaf við að innanverðu við
súðarklæðningu skipsins.
Orðið skipshlið, er alltaf átt við
síðu skips að utanverðu. Að vera við
skipshlið getur þýtt að vera í bifreið
á bryggju við skipið.
Í X. kafla reglu 3, lið (5a) er eft-
irfarandi:
Í skipum, sem eru búin sjálfstýr-
ingu sem segulmagnaður skynjari
verkar á sem sýnir ekki stefnu
skipsins, skal vera hentugur bún-
aður til að sýna þær.
Er þetta nýr áttaviti eða ratvísir
sem ekki hefur verið skilgreindur
áður? Hvað er segulmagnaður
skynjari? Hvað er hentugur bún-
aður? Hverjar eru þessar „þær“ sem
hinn hentugi búnaður á að sýna?
Ef þetta er ein „Hotspring river
this book“ þýðing, eins og mennt-
skælingar kölluðu mislukkaðar þýð-
ingar á árunum 1946–1950, er löngu
kominn tími til að taka til alvar-
legrar endurskoðunar þá heimild
ráðherra til að gefa út reglugerðir,
reglugerðir sem ekki er hægt að
fara eftir. Reglugerðir eru settar til
að skýra nánar framkvæmd þegar
settra lagaákæða og eiga að auð-
velda samskipti þegnanna. Reglu-
gerðir eru ekki skrautfjaðrir ráð-
herranna til að geta keypt sér
atkvæði í kosningum.
Því miður eru umræddar reglur
nr. 122/2004 sundurtættar af óskýru
orðalagi og í sumum tilvikum óskilj-
anlegar. Verður fróðlegt að fylgjast
með hvort tekið verður til hendi í
ráðuneytinu og reynt að lagfæra þá
ágalla sem eru á umræddri reglu-
gerð en í því ástandi sem reglur 122/
2004 eru í dag eru þær ráðuneytinu
til vansa. Verður hér látið staðar
numið að sinni en af nógu er að taka.
Reglugerð nr. 122 frá 2004
Kristján Guðmundsson fjallar
um reglur um öryggi fiskiskipa ’Því miður eru um-ræddar reglur nr. 122/
2004 sundurtættar af
óskýru orðalagi og í
sumum tilvikum óskilj-
anlegar.‘
Höfundur er fv. skipstjóri.
Kristján Guðmundsson
Meira á mbl.is/greinar
ER NEFIÐ STÍFLAÐ?
Fæst í apótekum
og lyfjaverslunum
STERIMAR
Skemmir ekki slímhimnu
er náttúrulegur
nefúði sem losar stíflur
og léttir öndun.
Fyrir 0-99 ára.