Morgunblaðið - 28.05.2005, Page 45

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. MAÍ 2005 45
UMRÆÐAN
NÝLEGA bárust fréttir af því að
afgreiðslu frumvarps um breytingu
á almennum hegningarlögum hefði
verið frestað, áður en þingi var slitið.
Frumvarp þetta sem flutt er af þing-
manninum Ágústi Ólafi Ágústssyni
fjallar um afnám fyrningarfrests
vegna kynferðisbrota
gegn börnum undir 14
ára aldri. Frumvarpið
felur í sér að fyrning-
arfrestir samkvæmt
ákvæðum 194.–202.
greinar almennra
hegningarlaga verði af-
numdir með öllu.
Flutningsmaðurinn fer
mikinn á heimasíðu
sinni og telur ástæður
þess að málinu hafi
verið frestað séu þær
að stjórnarflokkarnir
geti ekki hugsað sér að
samþykkja mál sem
lagt er fram af stjórnarand-
stöðuþingmanni. Ágúst telur þetta
vera ömurlegt viðhorf og enn dap-
urlegra þegar þeir hagsmunir eru
hafðir í huga sem eru húfi í þessu
máli.
Hagsmunirnir snerta ekki börn
eða réttarvernd þeirra því um mein-
gallað frumvarp er að ræða sem ger-
ir engan greinarmun á því um hvers
konar kynferðisbrot sé að ræða.
Kynferðisbrot gegn börnum geta
eðli málsins samkvæmt verið mis-
alvarleg og í gildandi lögum er refsi-
ramminn fyrir slík brot, fangelsi frá
2 árum og upp í 16 ár. Vægari brotin
geta falið í sér kynferðislega áreitni
líkt og þukl utanklæða á meðan þau
alvarlegri geta falið í sér áralanga
kynferðislega misnotkun. Með því að
setja öll kynferðisbrot gegn börnum
undir sama hatt og gera þau ófyrn-
anleg er ekki verið að þjóna hags-
munum þolenda grófustu brotanna.
Frumvarp þetta skapar enn-
fremur innbyrðis ójafnvægi í hegn-
ingarlögum varðandi fyrning-
arreglur sem gilda um hina ýmsu
brotaflokka. Gengur frumvarpið því
í berhögg við þá meginreglu íslensks
refsiréttar að einungis þau brot sem
varði ævilöngu fangelsi komi til álita
sem ófyrnanleg. Það sætir því furðu
að lögfræðimenntaður maðurinn
hafi lagt þetta mál
fram. Það eru þó engin
nýmæli að þingmaður
hinnar stefnulausu
Samfylkingar leggi
fram illa ígrundað bar-
áttumál sem lætur vel í
eyra.
Frumvarpið er í al-
gerri mótsögn við það
sem gerist í refsirétti
hér á landi, sem og á
hinum Norðurlönd-
unum. Eðlilegt hefði
verið að taka raunveru-
lega á vandanum í
þessum málaflokki,
með því leggja fram frumvarp um
breytingu á viðurlögum við kynferð-
isbrotum gegn börnum. Með því að
taka viðurlög í kynferðisbrotakafla
almennra hegningarlaga til endur-
skoðunar væri unnt að hækka við-
urlögin við alvarlegustu brotunum
þannig að við þeim lægi ævilangt
fangelsi. Með þessu móti yrðu þau
gerð ófyrnanleg.
Varðandi vægari kynferðisbrot
gegn börnum, eru engin rök sem
hníga að því að þau skuli vera ófyrn-
anleg þrátt fyrir alvarleika þeirra. Í
almennum hegningarlögum eru flest
brot háð fyrningu og þ.m.t. mjög al-
varleg brot, líkt og stórfelld líkams-
árás. Rökin fyrir afnámi fyrning-
arfrests í títtnefndu frumvarpi eru
þau að hagsmunir barna vegi þyngra
en almennar röksemdir um fyrn-
ingu. Hagsmunir barna eiga vissu-
lega að vega þungt en leiðin til þess
að bæta réttarstöðu þeirra er að
mínu mati sú að velja leiðir sem
stefna réttaröryggi ekki í hættu. Ef
löggjafinn fellst á að hækka há-
marksrefsingu við alvarlegustu kyn-
ferðisbrotum gegn börnum í allt að
ævilangt fangelsi þannig að þau yrðu
ófyrnanleg þá er það vel. En leiðir til
þess að tryggja rétt þolenda vægari
brota eru margar, til dæmis væri
unnt að færa viðmiðunaraldurinn,
þ.e. það aldursmark sem fyrning
hefst í slíkum brotum úr 14 árum í
18 ár. Þetta myndi fela það í sér að
fyrningarfrestur byrjaði ekki að líða
fyrr en þolandi hefði náð 18 ára
aldri. Önnur leið sem kæmi til greina
er að taka upp sérstakan fyrning-
arfrest sem varðar þessi brot, til
dæmis 25 ára fyrningarfrest líkt og
umboðsmaður barna hefur bent á.
Að öllu ofansögðu mega menn þó
ekki túlka það sem svo að réttar-
farsleg rök fyrir fyrningu séu að
verja kynferðisbrotamenn, heldur
eru þau byggð á hagkvæmnis- og
sanngirnisástæðum. Auk þess er eðli
málsins samkvæmt erfiðara að
sanna brot eftir því sem lengri tími
líður frá verknaði. Í stað þess að
rjúka til með lýðskrumi og látum, er
nauðsynlegt að þingmenn taki á
þessum brýnu og alvarlegu málum á
rökréttan og málefnalegan hátt, á
komandi haustþingi.
Lýðskrum
Ólafur Hvanndal Ólafsson
fjallar um frumvarp um
breytingu á almennum
hegningarlögum
’Með því að setja öllkynferðisbrot gegn
börnum undir sama hatt
og gera þau ófyrnanleg
er ekki verið að þjóna
hagsmunum þolenda
grófustu brotanna.‘
Ólafur Hvanndal
Ólafsson
Höfundur er laganemi.
Í TILEFNI af 40 ára afmæli
Þroskaþjálfafélags Íslands langar
okkur að vekja fólk til umhugsunar
um viðhorf samfélagsins í garð fatl-
aðs fólks. Eitt af starfssviðum
þroskaþjálfa er að vinna með við-
horf og er hlutverk þeirra að vera
góð fyrirmynd í starfi. Með því er
átt við að umgangast fatlað fólk af
virðingu sem felur í sér að koma til
móts við aldur, langanir og skoð-
anir þess. Jafnréttisbarátta fatlaðs
fólks er langt á veg komin. Það eru
aðeins örfáir áratugir síðan það var
aðgreint frá samfélaginu og talið að
best væri fyrir alla aðila að fötluðu
fólki væri komið fyrir á sólar-
hringsstofnun fjarri fjölskyldu
sinni og öðrum í samfélaginu. Mikið
hefur áunnist og er samfélagsþátt-
taka fatlaðs fólks orðin meiri. Þrátt
fyrir þessar framfarir eru því mið-
ur enn neikvæð viðhorf ríkjandi
gagnvart fötluðu fólki. Ein af þeim
neikvæðu ímyndum sem skapast
vegna rangra viðhorfa og þekking-
arleysis er að fatlað fólk fær ekki
tækifæri til að fullorðnast. Á þetta
sérstaklega við um fólk með
þroskahömlun.
Lækjarás er dagþjónusta sem
býður upp á þjónustu fyrir fullorðið
fólk með þroskahömlun. Þrjú gildi
eru þar höfð að leiðarljósi í daglegu
starfi. Þau eru virðing, sveigj-
anleiki og nýbreytni. Gildin hafa
stuðlað að öflugri viðhorfavinnu í
Lækjarási og kemur hún sér-
staklega inn á virðinguna. Mik-
ilvægt er að borin sé virðing fyrir
aldri þjónustunotenda og hafa
þroskaþjálfar í Lækjarási unnið
markvisst að því að skapa umhverfi
sem hæfir fullorðnu fólki. Ýmsir
barnalegir hlutir hafa verið fjar-
lægðir og áhersla lögð á að nota
ekki barnamiðuð orð í samskiptum.
Samskiptin byggjast á einföldum
setningum þar sem þjónustunot-
anda er mætt á hans forsendum. Að
nota einfaldar setningar þarf ekki
að fela í sér að tala barnamál eins
og gert er með því að breyta blæ-
brigðum raddarinnar og nota
barnamiðuð orð. Í Lækjarási er
einnig lögð áhersla á að tala ekki
um þjónustunotendur í þeirra við-
urvist um mál sem snerta líf þeirra.
Gerðar hafa verið þær kröfur til
starfsmanna að þjónustunotandinn
sé þátttakandi í sam-
talinu.
Þroskaþjálfar í
Lækjarási hafa lagt
áherslu á að finna
verkefni sem taka
mið af aldri, jafn-
framt áhuga og getu.
Eitt af þeim verk-
efnum tengist tölv-
um. Þar höfum við
undirritaðar rekið
okkur á margar
hindranir. Við þurf-
um að bjóða upp á
forrit sem eru ein-
föld í notkun. Það sem er til á mark-
aðnum er í flestum tilfellum ætlað
börnum og samræmist því ekki
þeim viðhorfum sem eru höfð að
leiðarljósi í Lækjarási. Við höfum
lagt metnað okkar í að þróa gerð
einstaklingsmiðaðra tölvuverkefna.
Eitt af þeim forritum sem hefur
nýst okkur vel er PowerPoint. Það
forrit hefur þá kosti að auðvelt er
að vinna með texta, myndir, talmál
og hljóð.
Margar jákvæðar breytingar
hafa skilað sér í viðhorfavinnu stað-
arins. En Lækjarás er staður í þró-
un og mikilvægt er að hafa í huga
að slíkri vinnu líkur aldrei.
Í ljósi þess að liðin eru 40 ár frá
stofnun Þroskaþjálfafélags Íslands
hefur gríðarlega mikið áunnist í
málefnum fatlaðs fólks. Þroska-
þjálfar hafa verið virkir þátttak-
endur í þeirri jafnréttisbaráttu.
Það er von okkar að almenningur
og aðrar fagstéttir sjái sér hag í að
vinna með þroskaþjálfum í að
breyta viðhorfum til fatlaðra í sam-
félaginu.
Hver er ímynd fatlaðs
fólks í íslensku þjóðfélagi?
Bryndís Guðmundsdóttir
og Guðný Sigurjónsdóttir
fjalla um viðhorf
’Ein af þeim neikvæðuímyndum sem skapast
vegna rangra viðhorfa
og þekkingarleysis er
að fatlað fólk fær ekki
tækifæri til að full-
orðnast.‘
Höfundar eru þroskaþjálfar.
Guðný
Sigurjónsdóttir
Bryndís
Guðmundsdóttir
NÁM Í GEISLA- OG
LÍFEINDAFRÆÐI
Frá háskólaárinu 2005-2006 mun læknadeild Háskóla Íslands
bjóða upp á nám við nýja skor, geisla-og lífeindafræðiskor.
Umsóknareyðublöð eru á vefsetri Háskólans, www.hi.is, einnig
í Nemendaskrá í Aðalbyggingu v. Suðurgötu.
Umsóknum skal fylgja staðfest afrit af stúdentsprófskírteini.
Inntökuskilyrði er stúdentspróf af bóknámsbraut. Einnig teljast
nemendur sem lokið hafa námi frá frumgreinadeild Tækni-
háskóla Íslands uppfylla inntökuskilyrði.
Fjöldi stúdenta sem tekinn verður inn í námið er takmarkaður
við 10 nemendur í geislafræði og 15 nemendur í lífeindafræði.
Samkeppnispróf verður haldið að loknu fyrsta misseri (í
desember).
Umsóknarfrestur er til 5. júní 2005.
Nánari upplýsingar um námið er að finna á heimasíðu
læknadeildar http://www.hi.is/nam/laek/.
NÝTT NÁM VIÐ LÆKNADEILD HÁSKÓLA ÍSLANDS
Fréttasíminn 904 1100