Morgunblaðið - 29.05.2005, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 29. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
.
✍
8
Skráning nemenda
fyrir skólaárið
2005/2006
stendur nú yfir.
LANDAKOTSSKÓLI
Landakotsskóli er sjálfstætt starfandi grunnskóli fyrir nemendur á aldrinum 5 – 15 ára.
Skólinn er einn elsti grunnskóli landsins og heldur upp á 110 ára afmæli 2006.
Getum enn bætt við nemendum á nokkrum skólastigum.
Stofnsettur 1896
Upplýsingar um skráningu veittar í síma 510 8200
eða á heimasíðu www.landakot.is
Bærinn er yfirfullur af fíkni-efnum!“ „Hver unglingur-inn á fætur öðrum ánetjastvímuefnum!“ „Dópsalarvaða stjórnlaust uppi!“
„Handrukkarar misþyrma pilti vegna
fíkniefnaskuldar!“ „Drukknir krakk-
ar vinna skemmdarverk!“ „Sniffaði
sig í hel!“
Eitthvað á þessa leið hljóma ótal
fyrirsagnir í blöðum og fréttatímum
fjölmiðlanna sem dunið hafa á eyrum
og augum landsmanna undanfarin
misseri. Rætt er við langt leidda ein-
staklinga vart komna af barnsaldri,
niðurbrotna foreldra, fjölskyldur í
upplausn, skelkuð fórnarlömb, for-
herta gerendur og áhyggjufulla lög-
reglumenn. Auðgunarbrot og líkams-
meiðingar virðast færast í aukana,
smygltilraunir bera djöfullegri hug-
myndaauðgi vitni og verða ófor-
skammaðri með degi hverjum. Fíkni-
efnin flæða yfir landslýð …
Æsiskrif fullyrða sumir, er þjóna
þeim tilgangi einum að blóðmjólka lít-
ilfjörlega atburði og magna upp
hræðslu í samfélaginu. Tilvikin eru
hvorki fleiri né alvarlegri en fyrir ára-
tug eða hálfum öðrum áratug, aðeins
umfang umfjöllunarinnar og fram-
reiðsla er önnur. Aðrir telja fjölmiðla
langt í frá að fara offari, þvert á móti
hafi þessum tilvikum fjölgað óvenju
hratt og þessi drápa því aldrei of oft
kveðin. Trúlegast er sannleikur máls-
ins einhvers staðar á milli þessara
sjónarmiða; stundum er fjaðrafokið
meira en tilefni er til en iðulega end-
urspeglar það þó að vímuefnavandinn
er illkynja mein í þjóðarlíkamanum
og afar torleystur.
Vandinn er ekki bundinn höfuð-
borgarsvæðinu eins og stundum
heyrist, skammt er t.d. liðið síðan
uggvænleg tíðindi af vímuefnaneyslu
og fylgikvillum hennar bárust frá Ak-
ureyri, „litlum bæ við lygnan fjörð“,
þar sem fjöldi fíkniefnabrota ríflega
tvöfaldaðist á milli áranna 2003 og
2004. Og þegar ungmenni í Vest-
mannaeyjum fögnuðu nýlega próflok-
um kom upp úr dúrnum að nokkrir
foreldrar höfðu keypt áfengi handa
börnum sínum, sem yfirvöldum þótti
einkar ábyrgðarlaust enda áfengis-
neyslan líkleg til að auka líkur á frek-
ari vímuefnaneyslu. Þótt þessir staðir
séu nefndir hér vegna nýlegrar um-
fjöllunar um þá er vart það bæjar-
félag að finna sem hefur ekki ein-
hverja sögu af fíkniefnabrotum að
segja.
Til höfuðs sjálfseyðandi lífsháttum
Margir krefjast hertrar löggæslu,
aðrir telja heilladrýgra að leita að rót-
um vandans. Sigríður Hulda Jóns-
dóttir, náms- og starfsráðgjafi, fellur í
síðarnefnda flokkinn. „Við eigum að
skrúfa fyrir áður en vatnið lekur, ekki
endalaust þurrka upp eftir flóðið,“
segir Sigríður Hulda, sem þekkir orð-
ið vel til forvarna á þessu sviði. Hún
hefur starfað við það að efla forvarnir
innan framhaldsskóla landsins á veg-
um menntamálaráðuneytisins síðan
1997 og er nú verkefnisstjóri for-
varnaverkefnisins Vertu til! ásamt
Svandísi Nínu Jónsdóttur. „Með for-
vörnum er átt við víðustu merkingu
þess orðs,“ segir Sigríður Hulda.
„Ekki síst forvarnir gegn sjálfseyð-
andi lífsstíl sem birtist í vímuefna-
neyslu.“
Vertu til! er samstarfsverkefni
Lýðheilsustöðvar og Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga sem hefur það
að markmiði að efla forvarnir innan
sveitarfélaga landsins. Um er að ræða
þriggja ára verkefni sem lýkur um
næstu áramót. Stjórn þess er skipuð
fólki víðs vegar að af landinu; Þing-
eyjarsýslum, Reykjavík, Garðabæ,
Ísafirði og Akureyri. Soffía Gísladótt-
ir, félagsmálastjóri Þingeyjarsýslu, er
formaður stjórnar.
Aðspurð um nafn verkefnisins seg-
ir Sigríður Hulda að það eigi að end-
urspegla jákvæða og góða þætti,
hvatninguna til ungs fólks um að
njóta lífsins án vímugjafa. „Krakk-
arnir þurfa að öðlast sjálfsvirðingu og
ábyrgðarkennd og finna hve lífið er
dýrmætt og mikilvægi þess að vanda
sig við að lifa því,“ segir hún. „Lífið er
svo fjölbreytt og skemmtilegt í sjálfu
sér að það er með öllu ástæðulaust að
sækja skaðlega stundarörvun í vímu-
gjafa. Ef krakkarnir okkar skilja það
hefur mikið áunnist. En til að þau öðl-
ist þann skilning þurfa foreldrar,
kennarar og samfélagið í heild sinni
að taka höndum saman og hvetja þau
og styðja. Æskan er arðbærasta fjár-
festing sem um getur og jafnframt sú
mikilvægasta.“
Sigríður Hulda segir eitt aðalmark-
miða verkefnisins Vertu til! vera að
sveitarfélög landsins setji sér skrif-
lega og sýnilega forvarnastefnu sem
byggð sé á heildrænum grunni og taki
þannig til allra þeirra sem vinna með
ungu fólki í viðkomandi sveitarfélagi.
„Allir þurfa að hafa ákveðið hlutverk í
forvörnum í sinni heimabyggð. Við
viljum efla samfélagslega ábyrgð,
samvinnu aðila innan sveitarfélaga og
einnig á milli sveitarfélaga. Forvarna-
starf þarf að leggja áherslu á að
styrkja það umhverfi sem ungmennið
býr í og þau tækifæri sem þar finnast.
Umhverfið þarf að bjóða upp á leiðir
til að efla uppbyggilegt og heilbrigt
líferni ungs fólks, auka sjálfsvirðingu
þess og styrkja framtíðarsýn, brýna
fyrir því að vanda vinavalið og stæla
kjark þess til að taka réttar ákvarð-
anir og hafna vímugjöfum.“
Starfsáherslur og aðferðafræði
Vertu til byggist mestmegnis á
kenningum fræðimanna, niðurstöðum
rannsókna hérlendis og erlendis, upp-
lýsingum um forvarnastarf í sveitar-
félögum landsins og áratugalangri
reynslu af forvarnastarfi.
„Við leggjum áherslu á að fylgjast
með nýjum straumum og áherslum í
þeim fræðigreinum sem mest snerta
forvarnastarf ásamt niðurstöðum
rannsókna hérlendis og erlendis á
högum barna og ungmenna,“ segir
Sigríður Hulda. Hún segist hafa feng-
ið skarpari sýn á þennan málaflokk á
liðnum misserum:
„Eftir 15 ára starf sem náms- og
starfsráðgjafi í framhaldsskóla og
átta ára starf í forvörnum virðist mér
lausn vandans raunar vera stöðugt
einfaldari; við þurfum að finna leið til
að láta hvern einstakling blómstra á
eigin forsendum. Einn helsti tilgang-
ur verkefnisins er því að hvert sveitar-
félag finni þessa leið, hún sé sýnileg
og skilvirk. Þannig þarf að efla ein-
staklingsmiðuð úrræði, fjölbreyttan
stuðning við fjölskylduna, margvísleg-
ar kennsluaðferðir og skóla sem rúm-
ar alla, auk tómstundatilboða sem
höfða til þeirra sem ekki finna sig í
svokölluðum „hefðbundnum“ tóm-
stundum. Auðvitað kostar þetta allt
„Skrúfum fyrir vatnið, bíðum ekki
Morgunblaðið/Árni Torfason
Sigríður Hulda Jónsdóttir og Svandís Nína Jónsdóttir.
Vímuefnaneysla hefur leitt marga í ógöngur. Hert viðurlög
eru lausnin að sumra mati, aðrir telja heilladrýgra að „byrgja
brunninn áður en barnið dettur í það“, eins og stundum er
sagt. Undanfarin ár hafa Lýðheilsustöð og Samband ís-
lenskra sveitarfélaga reynt að efla forvarnir innan sveitarfé-
laga undir kjörorðinu Vertu til! Sindri Freysson fræddist um
hvað samfélagið þarf að leggja af mörkum í þágu forvarna.
’Við þurfum líka aðfinna virkar leiðir til að
ná eyrum unglinganna
og vinna með þeim en
ekki með þá!‘